کشف اللثام عن قواعد الاحکام (کتاب)

شرحی است بر کتاب قواعد الأحکام علامه حلی که فاضل هندی (م 1137ق) آن را نگاشته است. این کتاب در نزد فقها از جایگاه ویژه ای برخوردار است و صاحب جواهر در تالیف کتاب مشهور جواهر الکلام از آن بهره بسیاری برده است.

مولف

ابوالفضل بهاءالدین محمد بن حسن اصفهانى، مشهوربه فاضل هندى (م 1137ق)از دانشمندان اواخر دولت صفویه و در علوم رسمى و حكمت و فنون دینى اصلى و فرعى استاد بود. او آغاز خردسالى را در هندوستان گذرانید و به همین مناسبت به هندى شهرت یافت.

فاضل هندی یکی از نوابغ شیعه بوده است. او در 13 سالگی به اجتهاد رسید و در سال 1077 هـ.ق (تقریباً در 16 سالگی) در ردیف فضلای بنام بود. او خود آغاز کتاب «کشف اللثام» گفته است: «من فارغ التحصیل شدم از معقول و منقول وحال این که سیزده ساله نشده بودم، وشروع کردم در تصنیف و حال این که به یازده سالگى نرسیده بودم، و «منیة الحریص» را قبل از 19 سالگى نگاشتم، و تصنیف کردم پیش از آن بیش از ده کتاب از متون و شروح و حواشى [...] و ده ساله بودم که «مطوّل» و شرح «مختصر تلخیص» تفتازانى را درس مى ‏گفتم».

تالیفات او عبارتند از: كشف اللثام، المناهج السویّة، عون اخوان الصفا(تلخیص کتاب شفاى ابن سینا)، اللآلى العبقریة(شرح قصیده سیّد حمیرى)، اجالة الفکر فى فضاء مسالة القضاء والقدر، الکوکب الدرى، کاشف اسرار الیقین من اصول الشرع المبین فى شرح معالم الدین و ...

محتوای کتاب

این كتاب فقهى استدلالى است و شرح كتاب قواعد علامه حلى مى باشد. قبل از فاضل هندى محقق كركى كتاب قواعد را تا كتاب نكاح شرح كرده بود؛ ولى به اتمام آن موفق نشده بود. فاضل هندى ابتدا كار محقق را ادامه مى دهد و شروع به شرح قواعد از كتاب نكاح مى كند و تا پایان ادامه مى دهد. سپس او دیگر مباحث باقى مانده را كم كم و به مرور زمان شرح مى كند.

جایگاه کتاب کشف اللثام

کتاب کشف اللثام در نزد فقها و علمای متاخر از جایگاه ویژه ای برخوردار است و جمع کثیری از آنها در تحقیقات فقهی و مباحث استدلالی خود از آن بهره گرفته اند. گفته اند اعتماد و اعتناى صاحب جواهر بر کتاب «کشف اللثام» فاضل به اندازه ‏اى بوده که بدون در دست داشتن آن از نگاشتن چیزی از کتاب جواهر الکلام امتناع مى‏ ورزیده است

تاریخ نگارش مجلدات کتاب کشف اللثام

مطابق با آنچه محقق کشف اللثام در مقدمه خود آورده است. از تاریخ هایی که در انتهای کتاب های (بخش های) کشف اللثام آمده است معلوم می گردد که قسمت‌هاى مختلف كتاب كشف اللثام در زمان‌هاى متفاوتى پايان يافته كه عبارتند از:

كتاب نكاح در ربيع الثانى سال 1096 ق،

كتاب فراق در ذى‌القعده سال 1096 ق ق،

كتاب ايمان و نذور و كفارات در سال 1097 ق،

كتاب صيد و ذباحه در سال 1098 ق،

كتاب فرائض در اواخر سال 1098 ق،

كتاب قضاء در سال 1100 ق،

كتاب حدود و ديات و جنايات در سال 1101 ق.

كتاب طهارت در سال 1105 ق،

كتاب حج در سال 1110 ق،

كتاب صلاة تا انتهاى مطلب اول از فصل اول از مقصد چهارم در سال 1131 ق.

محقق کشف اللثام علت تاخیر زیاد در نگارش کتاب های پایانی به ویژه کتاب الصلوه را اشتغال مولف به پاسخگویی به مسائل شرعی زیادی می داند که با توجه به جایگاه فاضل هندی و سمت مرجعیت به ایشان مراجعه می شده است، آنچنان که در حاشیه یکی از نسخه های کتاب الصلوه ناسخ بدان اشاره نموده است.

وضعیت نشر کتاب

این كتاب به كوشش دفتر انتشارات‌ اسلامی وابسته به جامعه‌ مدرسين‌ حوزه‌ علميه‌ قم‌ با تحقیق شیخ محمد مهدی نجف چاپ و منتشر شده است.

متن کتاب كشف اللثام

كشف اللثام عن قواعد الاحكام