ارکان ایمان
در اين باره كه ايمان دينى بر چه پايه يا پايه‌هايى بنا مى‌شود، متكلّمان شيعه چند نظريّه مطرح ساخته‌اند. برخى بر آن اند كه ايمان تنها يك ركن دارد و آن، همان باور قلبى است. بنابراين نظرگاه، ايمان، تصديق به قلب است و اقرار زبان و عمل به اركان در حقّق آن نقشى ندارند.[۱]
امّا برخى متكلّمان شيعه ايمان را داراى دو ركن دانسته‌اند: باور قلبى و اقرار زبانى. اينان معتقدند كه ايمان، عبارت از تصديق به قلب و زبان است و تصديق قلبى هر چند لازم است، كافى نيست؛ زيرا خداوند فرموده است: «با اين كه (فرعونيان) در دل يقين داشتند، از روى كبر و ستم آن را انكار كردند».[۲]
اقرار زبانى نيز به تنهايى كافى نيست؛ زيرا خداوند فرموده است: «اعراب گفتند: ايمان آورديم. به آنان بگو: ايمان نياورده‌ايد؛ بلكه بگوييد اسلام آورده‌ايم».[۳]
اين كسان به زبان بر يگانگى خدا و نبوت و معاد گواهى مى‌دادند؛ ولى خداوند با صراحت، آنان را بى‌ايمان مى‌خواند. پس مى‌توان دريافت كه ايمان بر دو پايه باور و اقرار بنا شده است و هيچ يك به تنهايى كافى نيست.[۴]
در روايتى از امام على علیه السلام آمده است كه ايمان بر چهار ركن استوار است: صبر و يقين و عدل و جهاد. (اصول كافى، 3/83) برخى متكلمان نيز پنج ركن براى ايمان برشمرده‌اند: توحيد، عدل، نبوت، امامت و معاد. [۵]
برخى ديگر بر آن‌اند كه ايمان افزون بر باور، اقرار و عمل ركنى ديگر نيز دارد و آن عبارت است از تبليغ و نشر آيين حق و اقامه دليل بر مبانى دين و زدودن شك و ترديد از قلب بندگان.[۶] از مجموع آيات، روايات و نيز ديدگاه‌هاى دانشمندان شيعه برمى‌آيد كه ايمان سه پايه دارد: باور قلبى، اقرار زبانى و عمل به اركان بدنى.
پانویس
منابع
جمعی از نویسندگان، فرهنگ شیعه، ج1، ص 73 و 74.
