علویون (سوریه)
مذهب «علویون» (علویان) در واقع انشعابى از مذهب شیعه امامیه است که تاریخ جدایى آن به دوران پس از غیبت صغرى مىرسد. علویون که «نصیریه» نیز خوانده میشوند، گروه مذهبی غالب در سواحل سوریه و بخشهایی از ترکیه و لبنان را تشکیل میدهند. در مورد ریشه تاریخی و عقاید اصلی آنها اختلاف نظرهایی وجود دارد.
معرفی اجمالی
علویان یک گروه قومی مذهبی عرب هستند که عمدتاً در منطقه شام در غرب آسیا زندگی میکنند. گفته شده این تنها فرقه غلاتی است که امروزه هنوز وجود دارد و این گروه در قرن سوم هجری توسط ابن نصیر، که از شاگردان امام هادی و امام حسن عسکری علیهماالسلام بود، تأسیس شد. به همین دلیل، علویان، نُصَیریون یا نصیریه نیز نامیده میشوند.
علویه از نظر تاریخی همراه با دروزیها از اسماعیلیه منشعب شدهاند و اسماعیلیه نیز پیشتر از شیعه امامیه جدا شده است. و به نوشته برخی دیگر، فرقه نصیریه در قرن پنجم هجری از امامیه منشعب شد.
علویان در حال حاضر بخش مهمی از جمعیت سوریه را تشکیل میدهند و اقلیت قابل توجهی نیز در ترکیه و شمال لبنان هستند. آنها اغلب با علویان ترکیه که شباهتهای خاصی با علویان دارند اما تفاوتهای کلیدی دارند، اشتباه گرفته میشوند.
عقاید علویان
علویان سوریه از نظر تاریخی باورهای خود را از بیگانگان و علویان غیرمذهبی مخفی نگه داشتهاند، بنابراین شایعاتی در مورد آنها بوجود آمده است. ابهامات و اختلاف نظرهای زیادی در مورد ریشه تاریخی و اعتقادات اصلی آنها وجود دارد. یکی از منابع مذهبی پذیرفته شده این فرقه، کتاب «المجموع» اثری از سلیمان ادهانی است که سال ۱۸۵۹ در حلب منتشر شد. در این کتاب آمده که آنها به تناسخ ارواح از جسمی به جسم دیگر اعتقاد دارند و واژه نصیریه برگرفته از نام «ابن نصیر العبدی البکری النمری» است؛ شخصی که خود را باب امام حسن عسکری علیه السلام معرفی میکرد. البته مشخص نیست که مطالب این کتاب تا چه اندازه برای علویهای معاصر مرجعیت داشته باشد، چراکه از زمان شروع سرپرستی فرانسه بر سوریه (۱۹۲۰ تا ۱۹۴۶) نام «نصیریه» برای این گروه به تدریج کنار گذاشته شده و «علویه» جایگزین آن شده و این گروه از نظر اعتقادی و شاید هم با انگیزههای سیاسی به سوی همخوانی بیشتر با اکثریت شیعه حرکت کرده است.
در سال ۱۹۳۶ م. یک شورای علمای علوی در بیانیهای رسمی اعلام کرد که «علویان تنها هواداران علی بن ابی طالب (ع) پسرعمو و وصی پیامبر (ص) هستند». در این اعلامیه مفصل، به نفوذ استعمار فرانسه در سوریه و دخالت در مسائل سیاسى - مذهبى آن سامان اشاره شده است. علماء علوى تأکید دارند که آنچه علیه آنان انتشار یافته و عقاید غلط و باطلى که به آنان نسبت داده شده، کار استعمار و یهود است. در این اعلامیه -که هشتاد نفر از علمای علوی در سوریه و لبنان امضا کرده اند- برخی از عقاید و آراء ایشان آمده است، از جمله:
- هر فرد علوى که به اسلام اقرار نکند و یا منکر ضروریات دین باشد، از صف علویان خارج است و به اسلام ربطى ندارد.
- علویان مسلمان و شیعه مذهب هستند... علویون پیروان و یاران امام على علیه السلام هستند... کتاب آسمانى علویونقرآن کریم است ... مذهب ما مذهب امام صادق علیه السلام مى باشد. علویون به نص قرآن و تصریح پیامبر اسلام، قرآن کریم و اهل بیت آن حضرت را مرجع دینى و عقیدتى خود مى دانند.
- علویون در عبادات و معاملات و دیگر احکام داراى مذهب مستقلى نیستند و در همه این موضوعات بر مذهب امامیه اعتماد و عمل مى کنند. مذهب جعفرى ریشه مذهب علوى است و علویون فرع مذهب جعفرى مى باشند.
- ما علویون در بقیه احکام و موضوعات اسلامى طبق فقه جعفرى عمل مى کنیم و فقهاء ما به کتب اربعه شیعه امامیه: (کافى، تهذیب، استبصار و من لایحضره الفقیه) مراجعه مى کنند و عوام ما به رساله هاى علمیه مراجع تقلید رجوع مى نمایند.
در سال ۱۹۷۳ م. سه سال پس از اینکه یک علوی به نام حافظ اسد در سوریه به قدرت رسید، شورای علمای این مذهب، اعلامیهای با مفاد مشابه صادر کرد.
منابع
- تاریخ ادیان و مذاهب جهان، عبدالله مبلغی آبادانی، ج۳، ص۲۲۸، در دسترس: پایگاه اطلاعرسانی فرق و ادیان و مذاهب.
- "علویان (سوریه)"، پایگاه ویکی پدیا.
مطالب مرتبط
