عقد الدرر فی اخبار المنتظر (کتاب)
کتاب «عِقد الدُّرر فى أخبار المنتظَر (عجّل الله فرجه)» تألیف «یوسف بن یحیى مقدسى سلمی» از علماى شافعی مذهب قرن هفتم هجری مىباشد. این کتاب، مجموعهاى روایى درباره مهدى موعود (علیهالسلام) و خصوصیات ظاهرى و اخلاقى ایشان، و همچنین نشانههاى پیش از ظهور و حوادث دوران پس از ظهور آن حضرت است.
 | |
| نویسنده | یوسف بن یحیى مقدسى سلمی |
| موضوع | زندگی و ظهور امام زمان علیهالسلام |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
|
| |
انگیزه نگارش
یوسف بن یحیى مقدسى در مقدّمه، فساد دوران و زمانه، یأس و ناامیدى همفکران و معاصرین از اصلاح امور، زیاد شدن فتنهها و مُهلکات، از بین رفتن برکت، علنى شدن گناهان و امید به اینکه حالا زمان خروج امام مهدى(ع) است را، سبب تألیف کتاب ذکر مىکند.
همچنین از انگیزههاى دیگر نگارش کتاب حاضر، نقد و ردّ کسانى که منکر اندیشه مهدویت و کسانى که این نظریه را مطرح نمودهاند که: مهدى موعود(ع) کسى جزء همان عیسى بن مریم(ع) نیست، بیان شده است.
محتوای کتاب
اندیشه جهانى شدن در متون جدید و قدیم اسلامى یا دعوت به مکتب جهانى، از آیات قرآن کریم استفاده مىشود. طبق آیات قرآن، دین اسلام، دین تمام مردم جهان و دین جامعه جهانى است. خداوند وعده فرموده که سرانجام این آئین پاک را بر همه ادیان پیروز مىگرداند و نظام جهان را بر پایه ایمان به خدا، احکام اسلام و برنامههاى جاوید قرآن استوار مىسازد.(سوره توبه/۳۳) علاوه بر این، آیاتى دیگر نیز در قرآن وجود دارد که به موضوع حکومت جهانى صالحان در روى زمین دلالت دارد و اینکه حکومت در زمین بر عهده صالحان و مستضعفان مىباشد. طبق این وعده الهى در هر عصر و زمان پایههاى ایمان و عمل صالح در میان مسلمانان مستحکم شود، آنها صاحب حکومتى ریشهدار و پرنفوذ خواهند شد.(سوره نور/۵۵) این وعده الهى در آیه دیگر مورد تاکید قرار گرفته و آمده: ما در کتاب زبور که بعد از کتاب موسى (تورات) نازل شد، نوشتیم و مقدّر کردیم وارثان و حاکمان زمین، بندگان صالح و نیکوکار خواهند بود. و این نویدها و وعدهها الهى هرگز تخلفپذیر نیست، ان الله لایخلف المیعاد.
حال این سوال مهم مطرح مىشود، خداوند این حکومت و مکتب جهانى که وعده آن را داده، به دست چه کسى محقق خواهد نمود؟ زمان تحقّق این بشارت و نوید قرآنى چه موقعى است؟ آیا براى این نزدیک بودن وعده الهى نشانهها و علائمى بیان شده است؟ مؤلف با ساماندهى اثر خود در دوازده باب، در صدد پاسخگویى به این سوالات از طریق جمعآورى روایات اهل سنّت است. بر مبناى پژوهش مؤلف، تشکیل حکومت جهانى و جهانى شدن مکتب اسلام با قیام آخرین حجت خدا مهدى موعود(عج) محقق خواهد شد.
کتاب حاضر به سبک کتاب های حدیثی نوشته شده و در دوازده باب تنظیم و روایات مربوط به امام در آن گردآوری شده است. روش ایشان در نقل احادیث، حذف سلسله اسناد مىباشد و از آوردن هر گونه توضیح و تعلیل از جانب خود، خوددارى نموده است.
تبیین شخصیت امام زمان(ع) و شرح حوادث و اتفاقاتی که هنگام ظهور او رخ خواهد داد، موضوع این کتاب است. بر مبناى باب اوّل این اثر، امام مهدى(عج) از نسل رسول خدا(ص) و خاندان اوست و نام و کنیه ایشان، همانند نام و کنیه رسول خدا(ص) مىباشد. در ابواب دیگر، از ویژگىهاى ذاتى و اخلاقى امام زمان(عج)، کرامات ایشان، مقام و منزلت و جوانمردى وى، فتوحات و پیروزىها و شیوههاى جنگى او، نماز خواندن حضرت مسیح(ع) در پشت سر او، مدّت حکومت و حیات ایشان و در بخش دیگر از عدالتگسترى و رفتار و سلوک حضرت بحث مىشود. و در آخر از علائم و نشانهها پیش از ظهور و در ادامه از بیعت حضرت عیسی(ع) با امام مهدی(ع) و همراهی و اقتدای او در نماز به امام، حوادث و فتنههاى عصر ظهور و پس از شهادت ایشان سخن به میان مىآید.
منابع کتاب
یوسف بن یحیى مقدسى در نگارش این اثر از احادیث و اخبار، نقل قولهاى علماى اهل سنت و همچنین آثارى که دانشمندان سنّی در رابطه با امام زمان(ع) تألیف نمودهاند، بهره برده است و کاملاً روش او صبغه نقلى دارد.
وی ابتدا از احادیثى که در صحيح بخارى و صحیح مسلم نقل شده، هر باب را شروع مىکند و در ادامه از مستدرک حاکم نیشابورى، مسند احمد بن حنبل، سنن أبیداود، سنن ابن ماجه، المجتبی من السنن و سنن ترمذى به ترتیب نقل اخبار مىکند. آنچه در باب نقل احادیث باید متذکر شد، اکثر نقل مؤلف از احادیث صحیح مسلم مىباشد و از صحیح بخارى کمتر حدیث نقل نموده است.
مؤلف همچنین از کتب تفسیرى؛ از جمله تفسیر ابن جریر طبرى، الکشف و البیان ثعلبى و کتب الملاحم و الفتن از جمله نعیم بن حماد مروزى، ابونعیم اصفهانی و ابن منادى و کتب تاریخ انبیاء و کتب مسالک و ممالک؛ از جمله خرداذبه و ابن قتیبه دینورى و احمد بن یحیی بلاذری در نگارش اثر سود جسته است.
وضعیت نشر
در مقدّمه که توسط عبدالفتاح محمّد الحلو -محقق اثر- به رشته تحریر درآمده، مطالبى در خصوص کتب الملاحم و الفتن که قبل از مؤلف نگارش یافته، به اختصار اطلاعاتى ارائه مىدهد و در ادامه به معرّفى مؤلف و کتاب حاضر مىپردازد و در آخر به نسخه شناسى اثر پرداخته است.
نسخهاى که اصل قرار گرفته و بقیه نسخ با آن مقابله شده، کاتب آن زینالعابدین سلیمان عباسى ازهرى به سال ۹۱۰ق. که در کتابخانه برلین نگهدارى مىشود، مىباشد. نسخ دیگر مربوط به سال ۹۵۳ق. با رمز «ق» که در کتابخانه رضوى مشهد مىباشد و دو نسخه دیگر یکى مربوط به سال ۱۱۰۶ق. با رمز «ب» و دیگرى به سال ۹۹۳ق. و با رمز «س» است که اختلاف نسخ در پاورقىها ذکر شده است.
اما اثر حاضر داراى تعلیقههایى از آقاى نظرى منفرد مىباشد که در پاورقىها توضیح براى اشکالى که وارد شده یا رفع ابهام در خصوص افراد و مطالبى که در متن آمده، مىباشد و با علامت () در متن مشخص شده است.
منابع
- امام مهدى(عج) در آینه قلم، پایگاه اطلاعرسانى سراسرى اسلامى، قم، ۱۳۸۸.
- نرم افزار کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
- کتابشناسی توصیفی اهل بیت(ع)، محمد مرادی، ص ۲۶۷-۲۶۸.
