کاوشی در نهج البلاغه (کتاب)
 | |
| نویسنده | جمعی از محققین |
| موضوع | نهجالبلاغه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | ۱ |
| انتشارات | بنیاد نهجالبلاغه |
|
| |
کتاب «کاوشى در نهجالبلاغه»، شامل مجموعه مقالات «کنگره سوم نهجالبلاغه» در سال ۱۳۶۴ شمسی است، که توسط جمعی از محققان و عالمان معاصر شیعه پیرامون کتاب انسانساز «نهجالبلاغه» تألیف شدهاند. در این مجموعه، نام علماى بزرگى به چشم مىخورد که خود در غناى علمى این کتاب نقش مهمى ایفا کردهاند، از جمله: محمدتقى جعفرى، حسن حسنزاده آملى، عبداللّه جوادى آملى، ناصر مکارم شیرازى و جعفر سبحانى.
محتوای کتاب
کتاب «کاوشى در نهجالبلاغه»، شامل پیشگفتار و ۱۷ مقالۀ ارائه شده در «کنگره سوم نهجالبلاغه» مىباشد. از آنجایى که کتاب فقط در حکم جمعآورى مقالات مىباشد، در چینش مطالب کتاب نیز از این روش پیروى شده است؛ لذا شیوه بیان خاصى را براى مطالب کتاب نمىتوان به دست آورد.
پیشگفتار کتاب از انتشارات «بنیاد نهجالبلاغه» در مورد هدف از برپایى کنگره نهجالبلاغه مىباشد: «بنیاد نهجالبلاغه در برگزارى این کنگرهها دو هدف اساسى را تعقیب مىکند که اهم آن پیاده کردن طرح نهایى خود، یعنى تدوین تفسیر موضوعى «نهجالبلاغه» است، کارى که تاکنون به طور کامل و شامل انجام نگرفته و ضرورت و اهمیت آن بر کسى پوشیده نیست. دیگر آنکه ثمره این تحقیقات و پژوهشها با سبکى گیرا و شیوهاى پسندیده در دسترس نسل جوان و تشنه قرار گیرد تا مورد مطالعه و عمل واقع شود، نه آنکه تنها در محیطى بسته و در حوزهاى محدود، جمعى از متفکران و اندیشمندان پیرامون آن به بحث بنشینند، زیرا چه بسا اندیشههاى تابناک و افکار بلندى که در محدوده صفحه کتاب و گوشه کتابخانه بایگانى شده و مردم از آن بى بهرهاند، حال آنکه در کنار آن کتابخانهها و مراکز علمى و تحقیقى، هزاران تشنه حقیقت در انتظار قطره زلالى از آن حقایق جان مىسپارند. و چه دردآور و تأثربار است که حقایق و علوم زندگى آفرین به چنین سرنوشتى دچار آید».
متن کتاب با پیام مرحوم آیتالله مشکینى به این کنگره شروع مىشود که در وصف امام على(علیهالسلام) و نهجالبلاغه مىباشد. همچنین قطعه شعرى از آقاى سبزوارى در همین زمینه ارائه شده است.
مقالات این کتاب به ترتیب عبارتند از:
- ۱- کنگره سوّم (سید جمالالدّین دین پرور)
- ۲- عظمت نهجالبلاغه (محمدرضا مهدوی کنی)
- ۳- عدالت و عدل الهى در حیات معقول على(ع) (محمدتقى جعفرى)
- ۴- لزوم تمسّک به علوم علوى در نهجالبلاغه (حسن حسنزاده آملى)
- ۵- على(ع) و فلسفه الهى (عبداللّه جوادى آملى)
- ۶- نقش خطابه در نهجالبلاغه (ابوالقاسم خزعلی)
- ۷- حقّ و باطل در نهجالبلاغه (محمدتقی فلسفی)
- ۸- على(ع) و قرآن کریم (جلالالدّین فارسى)
- ۹- حقوق متقابل امام و مردم در نهجالبلاغه (ناصر مکارم شیرازى)
- ۱۰- وحدت و برادرى در نهجالبلاغه (سید جواد مصطفوى)
- ۱۱- صفات متّقین در نهجالبلاغه (محسن قرائتی)
- ۱۲- چهره برترین (علىاکبر پرورش)
- ۱۳- جنگ در نهجالبلاغه (فخرالدّین حجازى)
- ۱۴- مشاوره در قرآن و نهجالبلاغه (جعفر سبحانى)
- ۱۵- رابطه مردم و حکومت از دیدگاه نهجالبلاغه (حسین رزمجو)
- ۱۶- ناکثین از دیدگاه امام على(ع) (سید احمد خاتمى)
- ۱۷- شارحان نهجالبلاغه از قرن پنجم تا هشتم (عزیزالله عطاردی).
گزیدهاى از مقالات کتاب:
- در مقاله «عدالت و عدل الهى در حیات معقول على(ع)» از مرحوم محمدتقى جعفرى مىخوانیم که: «نتیجه اینکه، براى فهم عدالت على و انگیزه او در عدالت، باید به بینش او نگاه کرد. اگر مىخواهید مطلب را فهم کنید به دو چشم مرد عادل حتّى براى یک لحظه خیره شوید تا خیلى از ابهامات را براى شما حل کند و هستى را قابل تفسیر نماید و از یأس و ناامیدى برهاند. تأکید على(ع) بر اسرار و مبناى هستى (که عدالت است) وسیلهاى است براى احیاى حیات روح انسانى که فرمود: «و تمّت کلمة ربّک صدقا و عدلا لا مبدّل لکلماته».
- مقاله «على(ع) و فلسفه الهى» از آیتالله عبداللّه جوادى آملى که یکى از مقالات مفصل این مجموعه مى باشد، این گونه آغاز مىشود: «اگر فلسفه را این چنین تفسیر کردهاند که «صیرورة الإنسان عالما عقلیا مضاهیا للعالم العینى»، پس على(ع) یک فیلسوف الهى است، زیرا هم درباره مبدأ جهان سخن گفته، و هم پایان جهان را مورد نظر و تشریح قرارداده است. آن چنان عالمانه در این باره سخن مىگوید که احدى در جهان فلسفه این گونه سخن نگفته است. دانش عمیق و الهى على(ع) درباره مبدأ، معاد، هستى و نیستى جهان طبیعت، آنچنان گسترده است که از او فیلسوفى به تمام معنى، بصیر ساخته است. او خود پیرامون علم خویش بر مبدأ جهان هستى مىفرماید: «ما کنتُ أعبدُ ربّاً لم أرَه» من نه تنها خدا را مىشناسم، بلکه معبود خویش را با چشم جانم مىبینم و هرگز خداى نادیده را نپرستیدهام...».
منابع
- نرم افزار دانشنامه علوی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
