یونس بن یعقوب

«یونس بن یعقوب بجلی کوفی» از راویان موثق شیعه در قرن دوم هجری و از خواص اصحاب امام صادق، امام كاظم و امام رضا علیهم‌السلام است. وى نخست فطحى مذهب بود، ولى از اين اعتقاد رجوع نمود. او تصنیفی موسوم به «كتاب الحج» دارد.

در نظر رجالیان

بزرگان علمای رجال درباره یونس بن یعقوب اختلاف دارند؛ گرچه بیشترین را عقیده چنین است كه «او امامی و ثقه بوده است».

شیخ نجاشى فرموده که او از خواص امام صادق و امام کاظم علیهماالسلام بوده و وکالت داشته از جانب حضرت موسى کاظم علیه‌السلام.

شیخ طوسی در كتاب رجالش، او را از اصحاب حضرت صادق، حضرت كاظم و حضرت رضا علیهم السلام شمرده، و گوید كه او كتابی دارد و ثقه است.

ابوعمرو کشی روایاتی نقل كرده كه مشعر بر حسن عقیده اوست، مانند این حدیث كه نقل فرموده از یونس كه گفت: برای حضرت موسی بن جعفر (ع) نامه ای فرستادم و در آن نامه نوشتم: «سیدی» (آقای من). حضرت به نامه رسان فرموده بود كه به من بگوید: «اخی» (برادرم).

و نیز شیخ كشی نقل كرده از یونس كه گفت: حضرت صادق (ع) (يا حضرت موسي بن جعفر (ع)) چیزی به من فرمودند كه مرا خشنود ساخت، و آن این بود كه فرمودند: به خدا سوگند، تو نزد ما متهم نیستی، و تو یك تن از ما خاندانی؛ خداوند تو را با رسول الله (ص) و خاندانش (ع) قرار دهد، و قرار داده، ان شاء الله.

سپس كشی گوید: ببین چگونه خداوند یونس را عاقبت به خیر كرد و مدفن او را در جوار رسول الله صلی الله علیه و آله قرار داد.

شیخ مفید رحمه الله، وی را از فقهای اصحاب حضرت صادق (ع) و حضرت كاظم (ع) دانسته و گوید كه او از اعلام رؤسایی است كه حلال و حرام دین از آنان گرفته شده، و كسی بر آنان طعن نزده، و ایشان صاحبان مصنفات بسیارند.

همچنین در مورد یونس گفته شده: او قائل به امامت عبدالله افطح بود، سپس رجوع کرد به حق. و ابوجعفر بن بابویه فرموده که او فطحى است و شیخ کشى نیز از بعضى روایت کرده فطحى بودن او را، و ظاهر آن است که رجوع به حق نموده، چنانکه شیخ نجاشى فرموده.

وفات

كشی روایت كرده كه یونس در ایام حضرت رضا علیه‌السلام در مدینه وفات کرد. آن حضرت امر فرمود به حنوط و کفن و جمیع مایحتاج او و امر فرمود: موالى خود و موالى پدر و جد خود را که در جنازه او حاضر شوند و فرمود: به ایشان که این میت مولى حضرت صادق علیه‌السلام است که در عراق ساکن بوده از براى او در بقیع قبر بکنید و اگر اهل مدینه گفتند: که این مرد عراقى است و ما نمى‌گذاریم در بقیع دفن شود، بگویید این مولى حضرت صادق علیه‌السلام است و در عراق ساکن بوده، اگر شما نگذارید ما او را در بقیع دفن نماییم ما هم نخواهیم گذاشت که موالى خود را در بقیع دفن نمایید، پس او را در بقیع دفن نمودند.

و محمد بن ولید از صفوان بن یحیى نقل کرده که گفت: گفتم به حضرت امام رضا علیه‌السلام که فدایت شوم، خوشحال کرد مرا آن لطف و محبتى که در حق یونس (در زمینه تكفین و تدفین) نمودى، فرمود: آیا از لطف خدا و احسان او نیست که او را نقل کرد از عراق به جوار پیغمبر صلى الله علیه وآله: «اُنْظُرُوا اِلى ما خَتَمَ اللّهُ بِهِ لِیونُسَ قَبَضَهُ اللّهُ مجُاوِرا لِرَسُولِهِ صلى اللّه علیه وآله».

و نیز از محمد بن ولید روایت شده كه گفت: روزی بر سر قبر یونس رفته بودم كه صاحب مقبره (مباشر قبرستان بقیع) نزد من آمد و گفت: این شخص كیست كه حضرت علی بن موسی الرضا (ع) به من امر فرموده كه بر قبر او چهل ماه يا چهل روز (ترديد از راوي است) هر روز یك مرتبه آب بپاشم؟... گفتند: مولی ابی عبدالله الصادق (ع) كه در عراق ساكن بوده وفات كرده است.

منابع

• منتهی الآمال، شیخ عباس قمی، قسمت دوم، باب دهم: در تاريخ حضرت موسى بن جعفر عليه‌السلام.
• اصحاب امام صادق (ع)، حسن سعید، ص 506-505، در دسترس در: مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر.