زندگی دنیا

از دانشنامه‌ی اسلامی
نسخهٔ تاریخ ‏۸ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۶:۴۳ توسط مهدی موسوی (بحث | مشارکت‌ها) (ویرایش)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو

«زندگی» مفهومی است که در بین تمام افراد بشر، جزو هر مسلک و ملتی که باشند، در محاورت عادی معنای مشخصی دارد؛ اما در قرآن و احادیث به حقیقت زندگی دنیا اشاره شده است.

زندگی دنیا در قرآن

از آنچه معمولا به این عنوان شناخته می شود به "الحیوة الدنیا" تعبیر می کند. و خداى سبحان با این که زندگى دنیا را «زندگى» دانسته، ولى در عین حال در مواردى از کلامش آن را زندگى پست و خوار و غیرقابل اعتنا دانسته، از آن جمله فرموده:

  • «وَمَا الْحَیاةُ الدُّنْیا فِی الْآخِرَةِ إِلَّا مَتَاعٌ».[۱]
  • «تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَیاةِ الدُّنْیا».[۲]
  • «تُرِیدُ زِینَةَ الْحَیاةِ الدُّنْیا».[۳]
  • «وَمَا الْحَیاةُ الدُّنْیا إِلَّا لَعِبٌ وَلَهْوٌ».[۴]
  • «وَمَا الْحَیاةُ الدُّنْیا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ».[۵]

خدا زندگى دنیا را به این اوصاف توصیف کرد و آن را «متاع» خوانده و متاع به معناى هر چیزى است که خود آن هدف نباشد بلکه وسیله‌اى براى رسیدن به هدف باشد و آن را «عرض» خواند و عرض چیزى است که خودى نشان مى‌دهد و بزودى از بین مى‌رود، و آن را «زینت» خواند و زینت به معناى زیبائى و جمالى است که ضمیمه چیز دیگرى شود، تا به خاطر زیبائی اش آن چیز دیگر محبوب و جالب شود، در نتیجه آن کسى که به طرف آن چیز جذب شده، چیزى را خواسته که در آن نیست و آنچه را که در آن هست نخواسته و نیز آن را «لهو» خوانده و لهو عبارت است از کارهاى بیهوده‌اى که آدمى را از کار واجبش باز بدارد و نیز آن را «لعب» خوانده و لعب عبارت است از عملى که به خاطر یک هدف خیالى و خالى از حقیقت انجام گیرد و آن را «متاع غرور» خوانده و متاع غرور به معناى هر فریبنده‌اى است که آدمى را گول بزند.

آیه دیگرى جامع همه خصوصیات آیات بالا است و آن آیه این است: «وَمَا هَٰذِهِ الْحَیاةُ الدُّنْیا إِلَّا لَهْوٌ وَلَعِبٌ وَإِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِی الْحَیوَانُ لَوْ کانُوا یعْلَمُونَ».[۶] این آیه شریفه مى‌خواهد حقیقت معناى زندگى، یعنى کمال آن را از زندگى دنیا نفى نموده و آن حقیقت و کمال را براى زندگى آخرت اثبات کند، چون زندگى آخرت حیاتى است که بعد از آن مرگى نیست، همچنان که فرمود: «... آمِنِینَ* لَا یذُوقُونَ فِیهَا الْمَوْتَ إِلَّا الْمَوْتَةَ الْأُولَىٰ»[۷] پس اهل آخرت دیگر دچار مرگ نمى‌شوند و هیچ نقصى و کدورتى عیششان را مکدر نمى‌کند، لیکن صفت اول یعنى ایمنى، از آثار حقیقى و خاص زندگى آخرت و از ضروریات آن است. پس زندگى اخروى، زندگى حقیقى و بر طبق حقیقت است، چون ممکن نیست مرگ بر آن عارض شود، برخلاف حیات دنیا.[۸]

زندگی دنیا در روایات

امام علی علیه السلام می فرماید: «آگاه باشید این دنیا که شما آن را آرزو کرده و به آن علاقه دارید و شما را گاه به خشم می‌آورد و زمانی خشنود می‌سازد، نه سرای اقامت و باقی ماندن شما است و نه جایی که برای آن آفریده شده و نه محلی که به آن دعوت گشته‌اید».[۹]

در سفارشی از امام سجاد علیه السلام آمده است: پس اى بندگان خدا از آن مردمى باشید که اندیشه می کنند و به دنیا دل نبندید که همانا خداى عز و جل به محمد صلی الله علیه و آله می فرماید: «دل به مردم ستمکار نبندید که آتش شما را فراگیرد» (سوره هود، آیه ۱۱۳) و دل مبندید به رونق دنیا و آنچه در آن است دل بستن کسى که آن را خانه نشیمن ماندنى و جایگاه همیشگى براى خویش گرفته، زیرا دنیا سراى موقت و جاى کوچ کردن و خانه عمل و کار است، پس توشه گیرید در آن کارهاى شایسته را پیش از پراکنده شدن روزهاى آن و پیش از رسیدن اجازه ویرانى آن از جانب خداوند زیرا چنانست که همان کسى که او را از ابتداى کار و در آغازش آباد کرده ویرانش سازد و او است سرپرست میراث زمین.[۱۰]

پانویس

  1. زندگى دنیا در برابر زندگى آخرت جز وسیله نیست. (سوره رعد، آیه ۲۶)
  2. شما همه در پى حیات دنیا هستید که عارضی و زودگذر است.(سوره نساء، آیه ۹۴)
  3. زینت زندگى دنیا را مى‌خواهى. (سوره کهف، آیه ۲۸.
  4. زندگى دنیا جز بازى و بیهوده کارى نیست. (سوره انعام، آیه ۳۲)
  5. زندگى دنیا به جز دام فریب چیز دیگرى نیست. (سوره حدید، آیه ۲۰)
  6. زندگى دنیا جز بیهوده کارى و بازى نیست و زندگى واقعى تنها زندگى آخرت است، اگر بنا دارند بفهمند. (سوره عنکبوت، آیه ۶۴.
  7. در حالى که ایمن مى‌باشند و به جز مرگ اول دیگر طعم هیچ مرگى را نمى‌چشند. (سوره دخان، آیه ۵۶) و نیز فرموده: "لهم ما یشاؤن فیها ولدینا مزید".
  8. ترجمه المیزان، ج‌۲، ص: ۵۰۲ و ۵۰۳.
  9. غررالحکم، ج ۱، ص ۸۴.
  10. الروضة من الکافی، ترجمه رسولى محلاتى، ج‌۱، ص:۱۰۸.

منابع