صلة التکملة لوفیات النقلة (کتاب)

صلة التکملة لوفيات النقلة

معرفی اجمالی

صلة التکملة لوفیات النقلة، تألیف حافظ عزالدین احمد بن محمد بن عبدالرحمن حسینی (695-636ق)، از مهم ترین منابع ترجمه است که وفیات سال‌های 641ق تا سال 675ق را گردآوری کرده است. متن این اثر به خط خود او به دست ما رسیده است و با تحقیق و تصحیح بشار عواد معروف منتشر شده است.

ساختار

در این اثر 1242 ترجمه بر اساس سال وفات ذکر شده است. نویسنده ابتدا تاریخ وفات و اسم صاحب ترجمه و لقب و کنیه و نسب و مکان وفات و نماز بر او و مکان دفن را نوشته است. سپس تاریخ ولادت و تحصیل و استفاده از اساتیدش و ذکر شنیده‌ها و اخبار و منزلتش، معروفین از خاندان او و ضبط اسامی و انسابیکه مشتبه شده‌اند را آورده است

گزارش محتوا

محقق اثر در مقدمه اش پیشینه نگارش کتاب را بیان کرده که به اختصار به آن پرداخته می‌شود: اولین کتابیکه در این موضوع به دست ما رسیده است «تاریخ موالد العلماء و وفیاتهم» نوشته ابوسلیمان محمد بن عبدالله بن ربیعه، معروف به ابن زبر ربعی (متوفی 379ق) است. در این اثر مختصر، تاریخ‌های وفات از ابتدای هجرت تا سال 338ق ذکر شده است. نویسنده وفات را اساس تنظیم آن قرار داده است؛ گرچه در روز و ماه و سال دقت کافی را اعمال نکرده است. شاگردش کتانی (متوفی 466ق) بر این کتاب ذیلی نوشت و وفیات تا سال وفاتش را در آن ذکر نمود. پس از او شاگردش ابن اکفانی (متوفی 524ق) ذیلی بر کتاب کتانی نوشت و وفیات تا سال 485ق را در آن ذکر کرد و آن را «جامع الوفیات» نامید. شرف الدین مقدسی (متوفی 611ق) ذیلی بر جامع الوفیات نوشت و نام آن را «وفیات النقلة» نامید و وفیات سال 485ق تا سال 581ق را در آن ذکر کرد. پس از او شاگردش زکی الدین ابومحمد منذری (متوفی 656ق) ذیل خود را «التکملة لوفیات النقلة» نامید که وفیات 581ق تا 642ق را در بر داشت و به طور کامل به دست ما رسیده است

با توجه به اینکه منذری، وفیات تا سال 642ق را ذکر کرده و حسینی نیز تاریخ وفیات از ابتدای سال 641ق را آورده است، بنابراین نویسنده در ذکر وفیات با استادش در یک سال و سه ماه مشترک استحسینی وفیات کتاب صله را تا ده سال پیش از وفات خود؛ یعنی تا سال 675ق ادامه داده است. او به پیروی از استادش منذری تراجم را به شیوه سال نگاری با ذکر روز و ماه و سال تنظیم کرده است

این کتاب اولین منبع برای سه کتاب مهم «الذیل علی مرآة الزمان» قطب الدین یونینی (متوفی 723ق) و «المقتفی لتاریخ أبی شامة» علم الدین برزالی (متوفی 739ق) و «تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام» حافظ ذهبی است

وضعیت کتاب

بر این اثر، شهاب‌الدین حسامی دیمیاطی (متوفی 749ق) ذیلی نوشته به نام «تتمة صلة التکملة» و تا سال وفاتش را در آن متذکر شده است. فهارس محتویات، مکان‌ها و شهرها، کتب ذکرشده در متن، اسامی، انساب، کنیه‌ها و القاب، تراجمی که ابن ایبک استدراک کرده است و مصادر و مراجع در انتهای جلد دوم کتاب ذکر شده است. آدرس منابع و ارجاعات مفیدی در پاورقی‌های کتاب ذکر شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.

منبع

ویکی نور