محمد رازینی همدانی

ولادت محمد رازینی

مردم روستاي رازين از وجود عالمی ‌‌جليل القدر و مجتهدگران مايه به نام حاج شيخ حسن رازيني كه از طرف حاج شيخ عبدالكريم حائري يزدي، مؤسس حوزه علميه قم، براي تبليغ به آن منطقه اعزام گرديده بود، بهره می‌‌بردند. خداوند متعال به اين عالم رباني فرزندي عنايت فرمود كه محمد ناميده شد.

محمد در خانواده‌اي رشد يافت كه همه، اهل علم و آشنا به معارف الهي بودند. پنج برادر، و چهار داماد اين خانواده، روحاني بودند. رازيني روي علاقه‌اي كه به علم و اهل علم داشت، با خانواده‌اي روحاني وصلت نمود و می‌‌توان گفت يكي از مهمترين شاخصه‌هاي اين خانواده بابركت و اهل علم همين است كه بيشترشان سربازي امام عصر عجل الله تعالی فرجه شریف را پذيرفته‌اند و با جان و دل در اين راه فعاليت داشته و دارند.

تحصيلات میرزا محمد

حجة الاسلام حاج شيخ محمود رازيني می‌‌گويد: محمد از كودكي از هوش سرشاري برخوردار بود و هرگونه مطلب علمی ‌‌را خوب فرامی‌‌گرفت، به طوري كه كافي بود در هر مطلبي، اندكي تأمل نمايد، تا به راحتي از عهده آن برآيد. شاخصه تيزهوشي محمد، باعث شد كه پدرش او را براي فراگرفتن علوم ديني، راهي حوزه علميه نمايد. حاج شيخ محمود رازيني می‌‌گويد: زماني كه برادرش (شيخ محمد) طلبه شد، پدرشان نزديكي از دوستان تاجر می‌‌رود تا مقداري پول قرض بگيرد و با آن، مخارج سفر پسرش به حوزه را فراهم كند. تاجر مذكور كه از هوش و ذكاوت ميرزا محمد اطلاع داشت، به حاج شيخ حسن رازيني می‌‌گويد: بگذاريد ايشان تجارت ياد بگيرد و تاجر شود؛ چون استعدادش بسيار خوب است؛ اما پدر ميرزا محمد می‌‌گويد: در وضعيت فعلي، هيچ قشري فرزندانشان را جهت طلبگي نمی‌‌فرستند؛ اگر ما هم نفرستيم، جواب آقا امام زمان علیه السلام را چه بگوييم. اين احساس پدر، گوياي وظيفه‌شناسي و احساس تكليف در قبال دين است كه از خانواده خود نيز در راستاي نشر تعاليم و احكام الهي سرمايه‌گذاري می‌‌نموده است.

ميرزا محمد، تحصيلات ابتدايي را نزد پدر و مادر دانشور خود و نيز در مكتب‌خانه محل زندگي‌اش سپري نمود. پدر و مادر، متوجه استعداد فرزند خود شده بودند، بنابراين محمد، پس از گذراندن اين دوره، توسط پدرش براي ادامه تحصيل به مدرسه آخوند همداني - در همدان - فرستاده شد. محمد در حوزه همدان از طلاب نمونه، پرتلاش و درس خوان بود. وي در اين حوزه، ادبيات، منظومه، مكاسب و... را از استاداني چون: حاج ميرزا ابوالقاسم رباني (شاهنجراني)، ميرزا محمد ثابتي - كه در قم معروف به ميرزاي همداني بود - و سيد مصطفي هاشمی‌‌ فراگرفت.

او پس از گذراندن بخشي از سطح در حوزه همدان، براي ادامه تحصيل به شهر مقدس و عالم‌پرور قم هجرت نمود. ميرزا محمد، سطح عالي و دروس خارج را در اين شهر سپري نمود و خود نيز در رديف استادان حوزه علميه قرار گرفت. وي از محضر درس عالمان بزرگي چون آيات عظام: بروجردي، مجاهدي تبريزي، سيد محمد حجت، سيد محمدرضا گلپايگاني، امام خميني و محقق داماد بهره برد. رازيني از درس فلسفه علامه طباطبايي نيز استفاده برده است. شيخ محمد از شاگردان خصوصي و مورد توجه خاص آيت الله گلپايگاني بود و اين به خاطر حضور مرتب، مستمر و منظم وي در درس آن دانشور فرهيخته بوده است. رازيني مقيد به مباحثه بود. از جمله هم بحث‌هاي ايشان عبارتند از آيات: شهيد علي قدوسي، عبدالرحيم رباني شيرازي و علي آقا غروي.

دوران روشنگري رازینی

انقلاب اسلامی ‌‌ايران از نقطه شروعش؛ پانزده خرداد سال 1342 تا بهمن 1357، مرهون مبارزات و روشنگري عالمان بزرگي بود كه هر كدام به فراخور توان خود به بيداري افكار عمومی ‌‌و افشاگري می‌‌پرداختند. همين كوشش ها، مردم را بسيج نمود تا با استعانت الهي، در پرتو دين مبين اسلام و و وحدت و رهبري حضرت امام خميني عزيز، ريشه ظلم دو هزار و پانصد ساله شاهنشاهي در ايران را بركَنند و نظام اسلامی ‌‌را حاكم نمايند.

ميرزاي رازيني، يكي از اين مبارزان روشنگر بود كه به مردم آگاهي می‌‌بخشيد. وي در سفرهاي تبليغي، مردم را آگاه می‌‌نمود و هرگاه برخورد مستقيمی ‌‌با دستگاه شاهنشاهي لازم بود، ايشان از فعالان اين عرصه به حساب می‌‌آمد. به عنوان نمونه به نامه‌اي بايد اشاره كرد كه عالمان منطقه همدان براي هويدا؛ نخست وزير وقت نوشتند و از او خواستند كه احكام دين الهي را رعايت كند و زندانيان سياسي را آزاد نمايد. در بين امضاكنندگان نامه، امضاي ميرزاي رازيني به همراه امضاي عالمان اين خاندان، برگ افتخاري براي عالمان روشنگر خطه همدان به حساب می‌‌آيد.

فعاليت‌هاي فرهنگي و عمراني محمد رازینی

آيت الله تجليل می‌‌گويد: مرحوم ميرزا، عضو گروه علمي، در تأليف تعليقات كتاب احقاق الحق بود. اين كار به دستور آيت الله مرعشي نجفي انجام می‌‌گرفت و شيخ ميرزا محمد، تا جلد يازدهم با ما همكاري نمود. تربيت شاگرداني مبرز و كوشا در حوزه علميه، كه تعداد آن‌ها هم كم نيست، از تلاش‌هاي اين عالم فرزانه است. حجة الاسلام شيخي كه چهره‌اي فاضل، مهذب، دلباخته استاد و نمونه‌اي از اخلاق آيت الله رازيني بود، نمونه‌اي از شاگردان اين فرهيخته عصر است كه مدتي پيش دعوت حق را لبيك گفته و به ديدار حق شتافته است.

اكنون به موارد ديگري از خدمات اين عالم بزرگوار اشاره می‌‌كنيم:

• 1- تربيت طلاب در حوزه علميه قروه در جزين (شاهنجرين).

• 2- احياي حوزه علميه قروه در جزين و توسعه مسجد و حوزه علميه حضرت ولي عصر عجل الله تعالی فرجه شریف اين شهر كه تا قبل از ايشان بسيار محدود و از نظر امكانات آسايشي براي طلاب نامناسب بوده است.

• 3- احداث مسجد در روستاي رازين كه توسط شخص ايشان ساخته شد و همه كارهاي مسجد با مسئوليت ايشان انجام گرفت.

• 4- احداث مسجد در روستاي مزرعه نوِ آشتيان. اين مسجد هم، به همت والاي مرحوم شيخ محمد ساخته شد كه هم معماري و ساخت و هم انجام امور لازمه آن به عهده ايشان بود؛ در واقع اين دومين مسجدي بود كه توسط شخص ايشان احداث گرديده است.

• 5- احداث حمام در «مزرعه نو» آشتيان كه با جمع‌آوري كمك هاي مردمی‌‌ و تشويق‌‌هاي ايشان و با مسئوليت وي ساخته شد.

• 6- احداث پل و جاده در چند روستاي منطقه كه نوعاً با تشويق‌ها و پيگري‌هاي مستمر وي و زير نظر ايشان احداث شد.

• 7- سفرهاي تبليغي به مكان‌هايي كه از لحاظ زمينه تبليغي از دشواري خاصي برخوردار بوده است. ايشان براي تبليغ به مناطقي می‌‌رفت كه مردم آن مناطق، پذيراي مبلغ نبوده‌اند؛ ولي با تبليغ ايشان، پس از مدت كوتاهي متحول می‌‌شدند.

• 8- اصلاح بين مردم و رفع اختلاف آن ها كه اين عملكرد از شاخصه‌هاي اخلاقي اين عالم بزرگ بوده و نشان از نفوذ وي در بين اطرافيان خود و منطقه دارد.

مسئوليت‌های میرزا محمد رازینی همدانی

1- استاد حوزه:

رازيني از استادان حوزه علميه قم بود و شاگرداني را نيز تربيت نمود. فقه و اصولِ مقطع سطح و درس اخلاق از جمله درس‌هايي است كه وي تدريسش را به عهده داشته است.

2- امامت جمعه:

او مدت سيزده سال در سنگر امامت جمعه قروه جزين، منشأ خدمات بسياري بوده كه رونق حوزه علميه اين شهر را می‌‌توان از بركات آن بشمار آورد. از ديگر آثار تبليغي ايشان در اين سنگر، نشر معارف حقه اثني عشري است. وي براي مردم منطقه، به عنوان مربي نمونه و عاملِ به احكام دين، به شمار می‌‌آمده است.

3- مديريت حوزه علميه:

رازيني مدير حوزه علميه حضرت ولي عصر عجل الله تعالی فرجه شریف شهرستان قروه جزين بوده است. اين مسئوليت همزمان با مسئوليت امامت جمعه بوده، كه ثمره‌اش پرورش طلاب علوم ديني در آن منطقه است.

4- پاسخ‌گويي به مسائل شرعي:

وي پس از سال‌ها فعاليت و كوشش در سنگر امامت جمعه، به علت كسالت جسمي، ديگر قادر به خدمت در آن سنگر نبود، به همين علت به شهر مقدس قم بازگشت و در دفتر مقام معظم رهبري مسئوليت جواب گويي به مسائل شرعي را به عهده گرفت.

اجازات سیخ میرزا محمد

دانشوران ديني از ابتداي تحصيل، تا عالي‌ترين مراتب علمي، به خودسازي می‌‌پردازند و سعيشان اين است كه حب دنیا را از خود دور كنند، بخصوص حب جاه و مقام. حجة الاسلام شيخ ميرزا محمد رازيني، از عالماني است كه به هيچ وجه، دنبال شهرت نبوده است. كساني كه با او هم بحث بوده‌اند به مراتب علم و فضل او اعتراف دارند. به عنوان نمونه، حضرت آيت الله گلپايگاني مسئله‌اي را جهت تحقيق و استنباط فقهي به شاگردانش ارائه داد و از آن‌ها خواست كه نتيجه تحقيق را بنويسند. ميرزا محمد، يك متن عالي و علمی‌‌ - كه موجب مسرورشدن استادش شد - نوشت و مورد تشويق او قرار گرفت.

نمونه ديگر، حكم امامت جمعه ايشان است كه از طرف دفتر حضرت امام خميني قدس سره صادر شده. همچنين وي از طرف آيات گلپايگاني و محمدعلي اراكي در امور حسبيه اجازه دريافت نموده است.

خصوصيات اخلاقي حجه الاسلام میرزا محمد رازینی

آيت الله نوري همداني می‌‌گويد: ايشان فردي فاضل، باتقوا و بيتشان، بيتي شريف و اهل علم هستند. از مجموع تحقيقات به عمل آمده و همچنين گفتگو با حضرت آيت الله تجليل و برادر و فرزندان آن مرحوم آشكار می‌‌شود كه ايشان فردي عالم و مصلح بوده و هميشه در كنار تبليغ آيين محمدي صلی الله علیه و آله، در اصلاح امور مردم كوشا و با زيركي و هوش سرشار خويش منشأ حل اختلافات بوده است. وي در راه اعتلاي كلمه حق، با صبر و حوصله وصف ناپذير، قدم برمی‌‌داشت و از همه خصوصيات نيك، بخصوص تواضع - كه زبانزد خاص و عام بود - برخوردار بود. وي در حال ساختن يكي از مساجد، تير چوبي را بر دوش خود می‌‌گذاشت و براي ساختن سقف مسجد، بنايي می‌‌كرد.

حضور میرزا محمد در جبهه

آن گاه كه دشمنِ پَست با آرزوهاي واهي، فكر نابودي انقلاب نوپاي اسلامی ‌‌ايران را در سر می‌‌پروراند و براي تحقق بخشيدن به اين خيال خام، دست به حمله ناجوانمردانه زد، فرزندان اين سرزمين از پير و جوان، زن و مرد، عالم و غيرعالم، به دفاع برخاستند. از ميان اين خيل عظيم امام جمعه قروه، ميرزا محمد رازيني، هر از چند گاهي براي ارسال كمك‌هاي مردمی‌‌ به جبهه‌هاي حق عليه باطل و بازديد و مطلع شدن از وضعيت رزمندگان، عازم مناطق جنگي می‌‌گشت. حضور ايشان در جبهه در آن شرايط، لطف خاصي داشت؛ زيرا سبب آرامش خاطر و امنيت روحي و رواني رزمندگان می‌‌شد.

دیدگاه علما درباره محمد رازینی همدانی

1- آيت الله تجليل می‌‌گويد: ايشان (شيخ ميرزا محمد رازيني) مدت‌ها با بنده در تأليف تعليقات احقاق الحق كه زير نظر مرحوم آيت الله العظمی ‌‌مرعشي نجفي انجام می‌‌شد. همكاري داشتند؛ مرحوم شيخ محمد، انسان فاضل، بسيار متدين و از هر جهت آراسته و با كمال بودند. پدر ايشان هم شخص بزرگواري بود. خانواده ايشان بسيار متدين و اهل علم و اهل مراقبت بودند. رازيني ايام تعطيلات حوزه، به تبليغ می‌‌رفت. مرحوم ميرزا، خيلي به پدرش خدمت می‌‌كرد و او را دوست داشت. وقتي پدرش مريض بود و در طبقه فوقاني منزل سكونت داشت؛ مرحوم ميرزا تمام اسباب آسايش پدر را از جهت طهارت، شستشو و وضو فراهم می‌‌ساخت. ميرزاي رازيني از جمله عالمان عامل بود كه در خدمت به پدر، از هيچ خدمتي فروگذار نمی‌‌كرد.

حجةالاسلام حاج شيخ ميرزا محمدباقر رازيني فرزند ميرزا محمد آورده است: در يكي از سال‌ها پدرم از طرف حضرت آيت الله گلپايگاني براي تبليغ در ايام ماه مبارك رمضان به قروه سنندج رفتند. در آن جا حجة الاسلام كرماني، نماينده آيت الله گلپايگاني به ايشان می‌‌گويد: اين روستايي كه شما می‌‌خواهيد برويد، هر كسي را كه بگوييم می‌‌رود؛ ولي يك روستايي هست كه عالم و مُبلغ نمی‌‌پذيرد و كسي حاضر نيست براي تبليغ به آن جا برود. شما اگر می‌‌توانيد آن جا برويد. ان شاءالله كه با قدوم شما، اين رخوت و بي‌ميلي، به تبليغ و مبلغ دين در آن جا شكسته شود.

در همين حال دو نفر از همان روستا جهت خواندن صيغه عقد، خدمت آقاي كرماني آمدند و آقاي كرماني گفتند: اين عقد را می‌‌خوانم، هر چه عقد داشتيد می‌‌خوانم، فقط شرطش اين است كه اين آقا را (شيخ محمد رازيني) براي تبليغ در ماه مبارك رمضان به روستا ببريد. آن دو نفر هم با اكراه پذيرفتند. مرحوم ميرزا محمد يك ماه رمضان، سحرها، فقط چاي شيرين و نان صرف می‌‌كنند؛ ولي در اثر صبر، اخلاق خوش و تواضع، طوري شده بود كه در آخرين روز، بعد از اقامه نماز عيد فطر، وقتي آقاي رازيني براي خداحافظي خود را مهيا كرده بود، مردم همان طور كه بااكراه او را پذيرفته بودند، بااكراه راضي به رفتن ايشان شدند و با اشك و ناله او را بدرقه كردند. مردم آن منطقه از حجة الاسلام كرماني خواسته بودند كه براي ايام محرم، پدرم را دوباره به روستايشان بفرستند.

وفات میرزا محمد رازینی همدانی

قرآن كريم می‌‌فرمايد: هر كس بايستي مرگ را بچشد؛ ولي مرگ به معناي نابودي نيست، بلكه به معناي هجرت از نشئه‌اي به نشئه‌اي ديگر است. شيخ ميرزا محمد رازيني، پس از سال‌ها تلاش براي كسب رضاي خداوند سبحان، كسب علوم و معارف الهي، تبليغ آيين محمدي صلی الله علیه و آله و طريقت حقه شيعه اثني عشري، سرانجام در سال 1378 ش. در هفتاد و پنج سالگي، دعوت حق را لبيك گفت و بدين سان، حوزه علميه قم و استان همدان، بخصوص بخشي رزن را به سوگ نشاند.

پيكر اين عالم الهي پس از اجراي مراسم نماز توسط آيت الله نوري همداني، در قم، قبرستان ابوحسين، به خاك سپرده شد. خداوند متعال روحش را با پيامبر عظيم الشأن اسلام صلی الله علیه و آله محشور گرداند. آمين يا رب العالمين.

منابع

سيد محمدحسين حسيني ضيغميان, ستارگان حرم، جلد 18، صفحه 222-231