مکارم الاخلاق (کتاب)

مؤلف

رضى‌الدين حسن بن فضل طبرسى از علماى قرن ششم هجرى فرزند امين الاسلام طبرسى، صاحب تفسير مجمع البيان می‌باشد.

انگیزه نگارش:

مولف علت نگارش این کتاب را در مقدمه کتاب بیان می‌کند که: «و چون آفريدگار متعال محمد صلی الله علیه و آله را در ميان انبياء به كمال اين سيرت مخصوص گردانيد. و تأسى به پيامبرش را كليد خشنودى و راه وصول به بهشت جاودانى قرار داد چنان كه مى فرمايد: (پيامبر براى شما پيشوايى نيكوست آنان كه به خدا و قيامت اميدوار باشند) و متابعت او را وسيله مهر و لطف و سبب جلب رحمت خويش قرار داد كه مى فرمايد: (پيامبر من به مردم بگو اگر خدا را دوست داريد به دنبال من آييد تا خدا شما را دوست بدارد.)

اين رستگارى بزرگ موجب گشت كه بتوانم كتابى گرد آورم كه شامل مكارم اخلاق و محاسن آداب و اوامر پرارج آن حضرت باشد كه خود فرمود: (من از آن رو برانگيخته شدم كه: اخلاق كريمه و صفات ستوده و انسانى را در بشر به كمال رسانم و به پايان آرم» و دانستن (اخلاق) مقدم بر عمل كردن است».

موضوعات کتاب:

مؤلف در مقدمه می‌گوید: «ما در این کتاب شمه‌ای از اخلاق ستوده پیامبر صلی الله علیه و آله را از حالات، اعمال، نشستن و برخاستن، سفر و حضر و خوردن و آشامیدن و آنچه از این قبیل است و همچنین آنچه از او و ائمه راستین برای زندگی و تربیت مردم نقل شده و روایت گشته ذکر می‌کنیم و از خداوند توفیق پایان دادن به این کار بزرگ را مسئلت می‌نماییم، که او بر هر کاری توانا و آسان کردن کارها برایش سهل است».

عناوین کتاب:

این کتاب دارای 12 باب است که عبارتند از:

1. اخلاق و اوصاف پیامبر صلی الله علیه و آله؛
2. بهداشت و نظافت در اخلاق اسلامی؛
3. آداب استحمام؛
4. بهداشت ناخن و اصلاح موها؛
5. آداب و شیوه‌های آرایش زن و مرد مسلمان؛
6. ویژگی‌های لباس و خانه اسلامی؛
7. آداب خوردن و آشامیدن؛
8. مسائل مربوط به ازدواج؛
9. آداب مسافرت؛
10. آداب دعا و وقتِ فضیلت آن؛
11. رفتار با بیماران و مسائل مربوط به آن؛
12. مسائل متفرقه در عرصه اخلاق و حقوق فردی و اجتماعی. (مكارم الأخلاق ، شيخ حسن فرزند شيخ طبرسى )

ترجمه ها

كتاب مكارم الأخلاق بارها توسط علماى بزرگوار ترجمه و يا خلاصه شده است، مانند:

1. «محاسن الآداب» كه ترجمه محمد بن عبدالكريم انصارى استرآبادى در سال 963 هجرى.
2. «مكارم الكرائم»، ترجمه مفسر زوارى.
3. ترجمه اى با نام «مكارم الأخلاق» كه توسط سيد امير نظام‌الدين عبدالهى ترجمه شده است.
4. «ترجمه مكارم الأخلاق» كه به وسيله ميرزا محمدعلى مدرس چهاردهى ترجمه شده است.
5. «ترجمه مكارم الأخلاق»، توسط محمدباقر بهارى همدانى.
6. «خلاصه مكارم الأخلاق» كه توسط محمدباقر بهارى همدانى انجام شده است.
7. «تسديد المكارم و تفضيح الظالم»، نوشته شيخ محمدباقر بهارى همدانى كه در آن موارد تحريف روايات اين كتاب را برشمرده است.

تحريف كتاب

كتاب مكارم اخلاق بسيار مورد توجه علما و مردم قرار گرفت و اين نكته دشمنان شيعه را بر آن داشت تا از شهرت و مقبوليت اين كتاب به نفع خود استفاده كنند، لذا در سال 1303 هجرى در نجف اشرف آن را چاپ نمودند و در موارد زيادى از كتاب تغيير و حذف و اضافه نمودند تا چهره شيعه را مشوَّه سازند.

علامه سيد محسن امين در كتاب ارزشمند أعيان الشيعة، تمام موارد تحريف كتاب را آورده و درباره آن‌ها توضيح داده است مانند اين كه:

1. احاديث فضائل اميرمؤمنان على علیه‌السلام و حضرت زهرا سلام الله عليها را به كلى حذف كردند.
2. در بسيارى از موارد نام على عليه‌السلام را حذف كرده و به جاى آن نام يكى از شيخين (ابوبكر و عمر) را نوشتند.
3. جمله «عليه‌السلام» را بعد از نام ائمه اطهار عليهم‌السلام پاك كرده و «رضى اللّه عنه» نوشتند.
4. احاديثى از صديقه كبرى حضرت فاطمه زهرا سلام الله عليها را به عايشه و حفصه نسبت دادند و مواردى ديگر.

پس از اطلاع از اين توطئه شوم به امر ميرزاى بزرگ شيرازى در سال 1314 نسخه هاى خطى و قديمى كتاب جمع آورى شد و كتاب توسط حاج شيخ محمود بروجردى با آن نسخه ها تطبيق داده شد و در قالبى بسيار زيبا و با دقت فراوان در تصحيح آن، به چاپ رسيد و تمام موارد تصحيح شده در پايان كتاب آورده شد.

پانویس

---

پیوندها

• کتاب مكارم الأخلاق