مکاتیب الرسول (کتاب)
«مکاتیب الرسول صلی الله علیه وآله» از مهمترین آثار میرزا علی احمدی میانجی (م، ۱۳۷۹ ش)، و مشتمل بر نامه‌ها، عهد و پيمان‌ها و صلح نامه‌هاى رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) در چهار جلد است. مؤلف با استفاده از متون تاريخى و روايى شيعه و اهل سنت، ضمن معرفى شيوه‌هاى نگارش پيامبر اكرم، به دسته‌بندى نامه‌هاى ايشان پرداخته است؛ سپس كاتبان ايشان را معرفى كرده و نامه‌هايى را كه از ايشان موجود است با ذكر سند شرح و توضيح داده است.
مؤلف
آیت‌الله علی احمدى میانجى (۱۳۰۵-۱۳۷۹ ش)، از فقها و اساتید اخلاق حوزه علمیه قم در دوره معاصر و از شاگردان آیت‌الله بروجردی و علّامه طباطبایی و میرزا رضی زنوزى بود.
تأسیس «مدرسه رضوى»، «انجمن دین و دانش» و «صندوق ذخیره علوى»، از جمله خدمات فرهنگى - اجتماعى آیت الله میانجى به شمار می‌رود. وی علاوه بر «مکاتیب الرسول»، آثار مهم دیگری چون مکاتیب الائمه، مواقف الشیعه، التبرک، مالکیت خصوصی در اسلام، احادیث اهل البیت عن طرق اهل السنة، تألیف نمود.
مرحوم آیت‌الله احمدی میانجى در ۲۱ شهریور ۱۳۷۹ شمسی چشم از جهان فروبست و پیکر ایشان در حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها) به خاک سپرده شد.
محتوای کتاب
کتاب نفیس «مکاتیب الرسول» در چهار جلد منتشر شده که جلد چهارم اختصاص به فهارس دارد. جلد اول تا سوم مشتمل بر پانزده فصل مى‌باشد. فصل اول تا ششم به کلیاتى درباره کتابت در جاهلیت و اینکه آیا رسول خدا (صلی الله علیه وآله) خواندن و نوشتن مى‌دانسته یا نه؟، چگونگى آغاز کردن نامه‌ها و شگفتى‌هاى نوشته‌هاى آن حضرت مى‌پردازد.
فصول بعدى به نامه‌هاى ایشان به افراد و گروهها براى اسلام آوردن، به پادشاهان، به کارگزاران خود، نامه‌هاى موجود نزد ائمه (علیهم السلام)، پیمان‌ها و صلحنامه‌ها، مکتوبات منسوب به آن حضرت، کاتبان وحى، ویژگى هاى آنها از حیث فصاحت و بلاغت، غرائب موجود در آنها، چگونگى آغاز و انجام آنها و سایر موضوعات تحقیقى و علمى مفید که به مناسبت هایى در لابه لاى فصول کتاب مطرح شده است.
مؤلف فصلى را هم به نامه‌هاى نانوشته اختصاص داده و در خاتمه برخى از مکاتیب ساختگى منسوب به پیامبر اکرم آمده است. البته نویسنده در مقدمه یادآور مى‌شود که کتب و رسائل حضرت رسول (صلی الله علیه وآله) بیش از آن چیزى است که در این کتاب فراهم آمده است.
ویژگی‌ها و اهمیت کتاب
مؤلف از منابع فراوانى بهره برده و پس از نقل کامل هر نامه و مکتوب، به تفصیل مآخذ آن را ذکر مى‌کند. این مآخذ کتب تاریخ و سیره، حدیث و غیر آن را شامل شده و اعم از منابع دست اول و مطالعات جدید است.
وی تنها به جمع روایات بسنده نکرده و به نقد و بررسى اقوال پرداخته و آنها را مورد تحلیل عالمانه قرار داده است. علت حجیم شدن کتاب هم ذکر تفصیلى منابع و همچنین بررسى اقوال است. استفاده از منابع و مآخذ مهم اهل سنت از حیث کمى و کیفى از امتیازات بارز این اثر کم نظیر مى باشد.
در ارزش و اهمیت این کتاب همین بس که وقتى آیت الله موسوى اردبیلى، در سال هاى پیش از انقلاب در قاهره از یک کتاب فروشى معتبر درخواست کتاب باارزشى کرد، فروشنده کتاب بلافاصله «مکاتیب الرسول» را نشان مى دهد و خرید و مطالعه آن را به ایشان توصیه مى کند؛ و یا شخصیت بزرگى چون امام موسى صدر، «مکاتیب» را از مؤلفش به عنوان هدیه نمى گیرد؛ بلکه آن را از بازار تهیه مى کند تا در ترویج آن سهیم باشد.
چاپ و نشر کتاب
این کتاب به جهت اهمیت ویژه اى که دارد، بى درنگ مورد استقبال کم‌نظیر اندیشمندان اسلامى و غیراسلامى قرار گرفت و تاکنون چندین بار با مجلدات و اندازه هاى مختلف در بیروت، تهران و قم به چاپ رسیده است. اولین چاپ آن در سال ۱۳۳۹، با همکارى حجج الاسلام محمدمهدى حجتى و میرزا قدرت اسکندرى از طریق چاپخانه علمیه قم انجام پذیرفت و آخرین آن را که همراه با تصحیح، تنقیح و اضافات مؤلف بود، در سال ۱۳۷۷ ش، انتشارات دارالحدیث در چهار جلد با کیفیت مطلوب چاپ کرد و در اختیار علاقمندان قرار داد.
منابع
- عبدالرحیم اباذرى، ستارگان حرم، جلد ۱۱.
- نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
متن کتاب
