خوردنیها و آشامیدنیها

الاطعمة والاشربه

«اطْعِمَة»: خوردنى ها و «اشْرِبَة»: آشاميدنى ها.

منظور فقها از منعقدكردن اين باب بيان خوراكى ها و نوشيدنى هاى حلال و حرام است. از نظر اسلام، به طور كلى، «طَيّبات»: اشياى مفيد و متناسب - براى انسان حلال و «خبائث»: چيزهاى پليد و نامتناسب - براى انسان حرام است.

دين مقدس اسلام به بيان اين قاعده كلى قناعت نكرده و به صراحت، چيزهايى را ذكر كرده كه از خبائث است و بايد از آن ها اجتناب شود و يا از طيبات است كه استفاده از آن ها حلال و بلامانع است.

چيزهاى خوراكى به طور كلى، به دو قسم «حيوانى» و «غيرحيوانى» تقسيم مى شود:

الف) حيوانى

• از حيوانات دريايى، فقط ماهى و پرنده دريايى حلال است، به شرط اين كه ماهى داراى «فلس» و پرنده دريايى نيز داراى اوصافى باشد كه در حلال بودن ديگر پرندگان معتبر است، اگر چه ماهى خوار باشد. تخم ماهى نيز در حكم خود ماهى است: تخم ماهىِ حلال گوشت، حلال و تخم ماهى حرام گوشت، حرام است.

• از حيوانات خشكى اهلى، گاو، گوسفند و شتر حلال و اسب، قاطر و الاغ مكروه و سگ و گربه حرام است.

• از حيوانات وحشى، همه درندگان از قبيل شير، پلنگ، گرگ، روباه و حيوانات مسخ شده مانند فيل، خرس و ميمون حرام است. همچنين خرگوش (اگر چه درنده نيست) و همه انواع حشرات و خزندگان مثل مار، عقرب و سوسمار حرام است ولى حيواناتى مانند آهو، گوزن، قوچ، گاو و الاغ وحشى (گورخر) حلال است.

• از پرندگان نيز گوشت همه انواع كبوتر و گنجشك حلال و گوشت همه پرندگانى كه داراى چنگال هستند حرام است.

در مواردى كه به حلال يا حرام گوشت بودن پرنده اى تصريح نشده دو چيز وسيله تشخيص حلال يا حرام بودن آن است:

• 1- پرنده اى كه هنگام پرواز، بال زدن آن از صاف نگه داشتن آن بيشتر باشد، حلال و اگر به عكس آن باشد، حرام است.

• 2- پرنده اى كه «چينه‌دان» يا «سنگدان» و يا «سيخك پشت پا» داشته باشد حلال وگرنه حرام است.

چهارده چيز از اجزاى حيوان حلال گوشت، حرام است. همچنين ادرار و شير حيوان حرام گوشت و تخم پرندگان حرام گوشت، حرام است.

ب) غيرحيوانى

• خوردن و آشاميدن هر نوع «نجس العين» و «متنجس» (چيز پاكى كه در اثر برخورد با چيز ناپاكى نجس شود) - چه جامد باشد چه مايع - حرام است.

• هر چيزى كه براى انسان ضرر داشته باشد. خوردن آن حرام است، خواه آن ضرر قطعى باشد يا ظنى و يا احتمالى كه عقلا به آن اعتنا مى كنند و خواه ضرر آن فورى باشد يا به تدريج و پس از مدتى طولانى.

• چيزى كه يك بار يا دو بار مصرف كردن آن ضرر ندارد، ولى تكرار و اعتياد به آن ضرر دارد، تكرار و معتادشدن به آن چيز حرام است.

• خوردن خاك و گِل و نوشيدن شراب و آبجو و هر مسكر (مست‌كننده) حرام است، به خصوص خوردن شراب از گناهان بزرگى است كه در روايات اسلامى، مورد مذمت شديد قرار گرفته است. همچنين خوردن مال ديگرى بدون رضايت صاحبش حرام است.

• در حال ضرورت، همه محرمات به اندازه رفع ضرورت حلال مى شود.

پانویس

فقه/احکام

عبادات: تقلید، طهارت، نماز، روزه، خمس، زکات، حج اموال: خرید و فروش، شرکت، صلح، اجاره، مزارعه، مساقات، وکالت، قرض، حواله، رهن، ضامن شدن، کفالت، امانت، عاریه، ارث، غصب آداب و رفتار: ازدواج، طلاق، خوردن و آشامیدن، نذر و عهد، قسم، امر به معروف و نهی از منکر، صید ، ذبح، وصیت، مال پیدا شده، وقف، دفاع، مسائل مستحدثه

رده ها: احکام | احکام عبادی | احکام اقتصادی | احکام خانواده | احکام روابط اجتماعی |اصطلاحات احکام|مراجع تقلید