قنوت
قنوت در نماز از مستحبات موکد است. واژه قنوت با تعابیر مختلف ۱۳ بار در قرآن کریم ذکر شده که در تمام موارد معنای خضوع، طاعت و فرمانبرداری منظور است؛ اما قنوت به معنای اصطلاح فقهی در قرآن بیان نشده است.[۱]
قنوت در لغت و اصطلاح
قنوت از ماده "قنو" است که در لغت به معنای بدست آوردن چیزی و نیز خوشه خرما آمده و در اصطلاح قرآنی یعنی طاعت و پرستش همراه با خضوع و فروتنی؛[۲] که در واقع به معنای بدست آوردن حالت خضوع در عبادت به صورت قیام، سجده و رکوع بعد از تحقق ایمان می باشد.[۳]
البته "قنوت" در اصطلاح فقه، دعا و ثنا در پیشگاه خداوند متعال در موضع خاصی از نماز است؛[۴] و کیفیت آن در نزد امامیه، بلند کردن دستها تا مقابل صورت بوده، به طوری که کف دستها رو به آسمان و در حال خواندن دعا باشد.[۵]
دعا در قنوت
دعا کردن در قنوت به هر زبانی جایز است چه عربی و چه غیرعربی؛ گرچه عربی احوط و افضل است. برخی از دعاهای قرآنی که می توان در قنوت خواند از این قرار است:
دعاى براى پدر و مادر:
- «رَبِّ اغْفِرْلِی وَلِوَالِدَیَّ»؛ پروردگارا! مرا و پدر و مادرم را بیامرز. (سوره نوح، آیه۲۶)
- «وَاغْفِرْ لِأَبِی إِنَّهُ کَانَ مِنَ الضَّالِّینَ»؛ و پدرم (عمویم) را بیامرز که او از گمراهان بود. (سوره شعرا، آیه ۸۶)
- «رَبَّنَا اغْفِرْلِی وَلِوَالِدَیَّ وَلِلْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسَابُ»؛ پروردگارا! من و پدر و مادرم و همه مؤمنان را در آن روز که حساب برپا مى‌شود، بیامرز. (سوره ابراهیم، آیه ۴۱)
- «رَّبِّ ارْحَمْهُمَا کَمَا رَبَّیَانِی صَغِیرًا»؛ پروردگارا! همان‌گونه که آنها مرا در کوچکى تربیت کردند، مشمول رحمتشان قرار ده. (سوره اسراء، آیه ۲۴)
دعاى براى همسر و فرزندان:
- «رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّیَّاتِنَا قُرَّهَ أَعْیُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَامًا»؛ پروردگارا! از همسران و فرزندانمان مایه روشنى چشم ما قرارده و ما را براى پرهیزگاران پیشوا گردان. (سوره فرقان، آیه ۷۴)
دعا براى برادر:
- «رَبِّ اغْفِرْلِی وَلأَخِی وَأَدْخِلْنَا فِی رَحْمَتِکَ وَأَنتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ»؛ پروردگارا! من و برادرم را بیامرز و ما را در رحمت خود داخل فرما و تو مهربانترین مهربانانى. (سوره اعراف، آیه ۱۵۱)
دعای برای مؤمنان دیگر:
- «رَبَّنَا اغْفِرْلَنا وَلِإِخْوانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونا بِالْإِیمانِ وَلاتَجْعَلْ فِی قُلُوبِنا غِلًّا لِلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنا إِنَّک رَؤُفٌ رَحِیم»؛ پروردگارا! ما و برادران ما را که در ایمان بر ما پیشى گرفتند بیامرز و در دلهایمان حسد و کینه‌اى نسبت به مؤمنان قرار مده، پروردگارا! تو مهربان و رحیمى. (سوره حشر، آیه ۱۰)
پانویس
- ↑ خرمشاهی، بهاءالدین؛ دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، قم، ناهید، ۱۳۷۷ش، چاپ دوم، ج۲، ص۱۷۷۸.
- ↑ راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛ المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دارالمعرفة، ۱۴۲۶ق، چاپ چهارم، ص۶۸۴.
- ↑ مصطفوی، حسن؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۶۰ش، ج۹، ص۳۶۰.
- ↑ شریفی اشکوری، الیاس؛ فقرات فقهیه، قم، آل ایوب، ۱۳۸۱ش، چاپ اول، ج۱، ص۵۸۱.
- ↑ روح الله، موسوی (امام خمینی)؛ آداب الصلاة، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۰ش، چاپ اول، ص۳۷۳-۳۷۴.
منابع
- قنوت، اباذر بشيرزاده و ابوالفضل زارعی نژاد، سایت پژوهه ، بازیابی: 7 اسفند 1392.
- آداب الصلاة، امام خمینی.
