سيد الحکمای تبريزی

سید علی بن محمد مرعشی تبریزی (م، ۱۳۱۶ ق) معروف به «سید الحکما»، یکی از علما و حکمای بزرگ شیعه در قرن چهاردهم هجری و از شاگردان مبرّز صاحب جواهر و شیخ انصاری بود. از آثار متعدد و متنوع سید الحکما، احاطه به فنون علمی او مشهور است.

زندگی‌نامه

شرف الدین علی بن محمد مرعشی تبریزی، در سال ۱۲۰۲ قمری متولد گردید. سید الحکما، از سادات بزرگ مرعشی و از نسل علامه جهان قوام الدین مرعشی علیه الرحمه است.

سید الحکما سالیانی دراز در عتبات عالیات در جمله افاضل شاگردان صاحب ضوابط و صاحب جواهر و شیخ مرتضی انصاری بود و به مراتب علم و اخلاق سرآمد اقران گردید.

سید الحکما حدود پانزده سال از بهترین سنوات عمر شریفش در دارالعلم اصفهان به فراگیری علوم مختلف مخصوصا پزشکی و دینی سپری شد و پس از آن این پزشک جسمی و روحی عازم سبزوار گردید و چند سالی نیز از کرسی درس حکیم سبزواری دروس حکمت و کلام و الهیات آموخت و به سید الحکما نیز معروف گردید. صاحب تراجم علما، هم او را سید العلما و هم سید الاطباء و هم سید الحکما می نامند و این القاب به او زیبد.

سید الحکما، پدربزرگ آیت الله سید شهاب الدین مرعشی و والد گرامی علامه نسّابه حاج سید محمود تبریزی رحمة الله علیه می باشد، که این دودمان مرعشی چون سید جزائری اکثرا از مروجین بزرگ اسلامی بودند.

وى مدتى در تهران در محله سرچشمه به پزشکى مشغول بوده و مدتى نیز در مشهد و تبریز به مداواى بیماران مشغول بود که این دوران مصادف است با دوران ولایت‌عهدى مظفر‌الدین شاه قاجار.

در بازگشت به تهران همچنان به طبابت مشغول بود و نقل است که او براى نخستین بار در ایران (قبل از آمدن دندان مصنوعى از اورپا)، یک دست دندان مصنوعى را از عاج فیل تهیه نمود که به کمک فنرى که براى آن تعبیه کرده بود؛ آن را در درون دهان استقرار مى‌بخشید. همچنین صاحب ریحانة الادب نوشته است: او با مواد شیمیائی (کیمیائی) زنبور عسل مصنوعی می ساخت و عجایب و کراماتی در زندگی از او مشاهده شد.

گفته شده شیخ محمد عبده، مفتی جامع الازهر مصر، به این دانشمند خیلی علاقه داشت و به او اظهار صمیمیت نموده، با وی مکاتبه می کرد و در ضمن نامه هایش قصیده در مدح این سید بزرگوار به عربی فصیح سرود و برایش ارسال داشت، و به ایرانیان ثابت نمود که ما مصریان نیز ارزش و قدر علمای بزرگ را داریم.

آثار و تألیفات

این دانشمند جامع که خود مدرسی قابل بود، آثاری به این شرح از خویش به جا گذاشت:

1. جامع العلل در شرح انوار علامه.
2. شرح قانون ابن سینا.
3. شرح طب.
4. علت زکام.
5. شرح طب النبى(ص).
6. شرح طب الائمه(ص).
7. حاشیه منتهى المقال.
8. حاشیه جواهر الکلام.
9. کتاب تاریخ تبریز.
10. راه تعیین قبله.
11. قانون العلاج.
12. شرح منظومه سبزوارى.
13. شرح مکاسب شیخ انصارى.
14. شرح لمعه شهید ثانى.
15. رسائلى در جفر و رمل.

وفات

مرحوم سید الحکما تبریزی، در سال ۱۳۱۶ قمری در سن ۱۱۴ سالگی جهان فانی را وداع نمود و در وادی السلام نجف به خاک سپرده شد.

منابع

• سایت شعائر
• ویکی نور