تثبیت دلائل النبوة (کتاب)
«تثبیت دلائل النبوة»، تألیف قاضى عبدالجبار معتزلی (م، ۴۱۵ ق)، کتابى است که در اثبات علائم نبوت پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نگاشته شده است. نویسنده در صدد اثبات نبوت پیامبر خاتم، با استفاده از اخبار غیبى قرآن و اخبار غیبى که در سخنان خود آن حضرت آمده، مى‌باشد.
محتوای کتاب
کتاب «تثبیت دلائل النبوة» داراى دو جلد و شامل باب‌هاى متعددى مى‌باشد. بدون تردید اثبات نبوت هر پیامبرى نیازمند دلائل قوى و مستحکمى است که بتواند مردمان را اقناع کرده و به طاعت و فرمانبردارى از پیامبر وادارد. در قرآن کریم از مجموعه‌اى از معجزات مادى و معنوى انبیاء الهى که در تثبیت نبوت خود از آن بهره برده‌اند، یاد شده و مهم‌ترین معجزۀ معنوى پیامبر اسلام(ص)، قرآن کریم معرفى شده است؛ معجزه‌اى که ارتباطى سخت استوار با رسالت پیامبر(ص) دارد.
دربارۀ حقیقت اعجاز قرآن میان علماء اختلاف نظر وجود دارد: برخى ساختار لفظى خارق‌العاده قرآن و بلاغت آن را وجه اعجاز قرآن دانسته، برخى أخبار غیبى موجود در قرآن را دلیل اعجاز آن معرفى کرده‌اند و برخى وجوهى دیگر براى آن برشمرده‌اند.
قاضى عبدالجبار در کتاب حاضر، به أخبار غیبى قرآن کریم به عنوان وجه اعجاز قرآن نظر دارد و در صدد اثبات نبوت پیامبر(ص) با استفاده از اخبار غیبى قرآن و اخبارى غیبى که در سخنان خود رسول مکرم اسلام آمده، مى‌باشد. البته نویسنده به معجزات حسّى که در قرآن و سنت وارد شده نیز اعتقاد دارد؛ ولى أخبار غیبى قرآن و سنت را از مهم‌ترین علائم صدق نبوت پیامبر خاتم معرفى مى‌کند.
ناگفته نماند که نویسنده به هنگام بحث از دلائل و نشانه‌هاى نبوت پیامبر، تنها به بیان دلائل اکتفاء نکرده، بلکه در موارد بسیارى به مباحثى که به نظر وى ضرورى مى‌رسیده، و لو ارتباطى با موضوع مورد بحث نداشته باشد، مى‌پردازد. از این‌رو مى‌توان نظرگاه مؤلف را نسبت به ادیان آسمانى و غیر آسمانى، فلسفه یونان، فلاسفۀ اسلامى، روش باطنى‌گرى و... شناخت.
در این کتاب به بیان معجزاتى چون: إسراء و معراج پیامبر، خبر دادن پیامبر از پیروزى مؤمنان علیرغم ضعف قواى ایشان، شقّ القمر، پیروزى فارسیان بر رومیان، عجز جنّ و انس از آوردن همانند قرآن، إخبار پیامبر از غلبه دین اسلام بر سایر ادیان، آیات الهى که در نبرد بدر آشکار شد، داستان مباهله و ... پرداخته شده است.
منابع
- ویکی نور
