حسین تقوی اشتهاردی
محقق وارسته و استاد معظم، آيت الله حسين تقوى اشتهاردى (1304 - 1379 ش)، نویسنده مبرز و استاد موفق حوزه قم، از کتاب‌های مشهور او تقريرات دوره كامل درس اصول حضرت امام خمينى به نام تنقيح الأصول است. ایشان روز چهارشنبه، ششم رجب سال 1421 قمری در قم وفات یافت و در قبرستان باغ بهشت این شهر به خاک سپرده شد.
 | |
| نام کامل | حسین تقوی اشتهاردی |
| زادروز | 1304 شمسی |
| زادگاه | اشتهارد - البرز |
| وفات | 1379 شمسی |
| مدفن | قم، باغ بهشت |
|
| |
| اساتید | |
| شاگردان |
محمدرضا آدينه وند، کاظم صدیقی، علی رازینی و |
| آثار |
تقریرات دوره کامل درس اصول حضرت امام خمینى (ره) به نام تنقیح الاصول در 4 جلد، فروع المذهب (مخطوط) و معاشرت از دیدگاه وحى |
محتویات
سرآغاز زندگى
حسین تقوى اشتهاردى ، به سال ۱۳۰۴ ش، در یک خانواده روحانى و متدین در اشتهارد چشم به جهان گشود. در پنج يا شش سالگى نزد پدر، تحصيل را آغاز كرد. نخست به يادگرفتن تلاوت آيات قرآن پرداخت. پس از آن، به تحصيل درس فارسى، كه كتاب «معراج السعادة»، تأليف مرحوم آيت الله ملا احمد نراقى؛ بود، پرداخت. قدرى رياضى نيز در محضر پدر آموخت.
تحصیلات
در دوازده سالگى به خواندن «جامع المقدمات» كه اولين كتاب درسى حوزه است، مشغول شد. شيخ حسين تقوى، در آن جا همراه بعضى از دوستان، دروس سطح مانند: «لمعه» و «قوانين» را نزد پدر فراگرفت و در كنار درس، براى تأمين زندگى به كار و كسب نيز اشتغال داشت».
ایشان در اوایل طلبگی صبح ها مشغول خريد و فروش و تأمين معاش و رسيدگى به امور خانه بود و تنها بعدازظهرها درس مى خواند. وی علاقه فراوان به تحصيل داشت و مى خواست تمام وقت مشغول تحصيل باشد، از اين رو در سال 1325 شمسى به قم سفر كرد. در مدرسه فيضيه در يكى از حجره ها سكونت نموده و مدت هفت سال در آن حجره بود.
اساتيد
اساتيد دروس سطح ايشان در حوزه قم عبارتند از:
- شهيد آيت الله صدوقى يزدى؛
- شهيد علامه مرتضى مطهرى؛
- آيت الله مجاهدى تبريزى؛
- آيت الله عبدالجواد اصفهانى؛
- آيت الله آقا جواد خندق‌آبادى؛
- آيت الله آقا ميرزا على‌اصغر علامه تهرانى؛
- آيت الله باقر سلطانى
استادان درس خارج
آيت الله تقوى در درس خارج فقه و اصول مراجع و علماى محقق وقت، شركت مى كرد كه مى توان به افراد ذيل اشاره داشت:
- آیت الله العظمی بروجردی
- آيت الله العظمى امام خمينى.
- آيت الله العظمى سيد محمدرضا گلپايگانى؛
- آيت الله العظمى سيد محمد حجت.
و مقدارى از درس خارج فقه و فلسفه را در محضر علامه طباطبايى فراگرفت. البته در ميان اين بزرگواران بيشتر از درس آيت الله العظمى بروجردى؛ و امام خمينى استفاده كرده است. ايشان حدود شش سال در درس آيت الله العظمى بروجردى؛ حاضر شد و از علم وافر او بهره مند گرديد و تقريرات درس فقه ايشان را در سه جلد به رشته تحرير درآورده كه هم اكنون موجود مى باشد و هنوز به چاپ نرسيده است. همچنين در دوره اصول درس خارج امام خمينى از آغاز تا پايان شركت و آن را به طور كامل تقرير كرده است. اين تقريرات با عنوان «تنقيح الاصول» در چهار جلد، چاپ و منتشر شده است. اين تقريرات، دليلى آشكار بر مجتهد بودن مرحوم تقوى در سطح بالا مى باشد.
تدريس و شاگردپرورى
يكى از اشتغالات مهم آيت الله تقوى در حوزه علميه قم، تدريس و تربيت شاگرد بود و در اين جهت مهارت و پشتكار چشمگيرى از خود نشان مى داد. حدود پانزده سال در مدرسه حقانى و مدرسه آيت الله گلپايگانى، كتاب هاى «شرح لمعه»، «مكاسب»، «رسائل» و «كفايه» را تدريس كرد.
استاد تقوى، مدت ها در مدرسه علميه حاج ملا صادق قم تدريس مى كرد و شب ها در همان جا نماز جماعت را اقامه مى نمود و روزهاى پنجشنبه براى خواهران طلبه تفسير مى گفت. چندی از شاگردان ایشان عبارتند از:
- فلاحيان
- رازينى
- يونسى
- نيری
- عباسى فرد
- محمدرضا آدينه وند
- صديقى
- محمدى عراقى
تأليفات
برخى از كتاب هاى چاپ شده و چاپ نشده ايشان عبارتند از:
- تقريرات دوره كامل درس اصول حضرت امام خمينى به نام «تنقيح الاصول» (كه در چهار جلد چاپ شده است).
- تقريرات درس فقه مكاسب ايشان تا شرايط متعاقدين (آماده براى چاپ).
- تقريرات درس فقه آيت الله العظمى بروجردى (مخطوط).
- اصول المذهب، به زبان عربى (مخطوط).
- فروع المذهب (مخطوط).
- معاشرت از ديدگاه وحى (مخطوط).
خدمات فرهنگی
آيت الله تقوى با آن كه از مجتهدين و مدرسين بود، اما از وظيفه تبليغ دين و بيان حلال و حرام و وعظ و ارشاد غافل نمى شد. از اين رو در ماه مبارك رمضان و محرم، بنا به دعوت اهالى اشتهارد، به آن جا رفته و ضمن اقامه جماعت، به تبليغ دين مى پرداخت و مدت ها قبل از انقلاب، نماز جمعه را نيز اقامه مى فرمود.
در اشتهارد دو مسجد را اداره مى كردند و با تلاش هاى شبانه‌روزى خود تا مدت 35 سال اين كار را ادامه دادند. از آن جا كه ايشان بر مسائل اسلامى و احكام، بسيار تسلط داشت و مطالب را به گونه روان و همه فهم بيان مى كرد، لذا توانست تحول خوبى در آن سامان به وجود آورد. در بيان احكام، جدى و قاطع و دقيق بود. با پيش مطالعه عميق، سخن مى گفت. براى اوقات مردم ارزش فراوان قائل بود. بياناتش اثر خاصى داشت و از اين رو عده بسيارى تحت تأثير قرار گرفته و بر ايمان و كمالات خود افزودند.
خدمات اجتماعى
آيت الله تقوى؛ در ضمن وعظ و ارشاد در اشتهارد، به نيازهاى مادى و رفاهى مردم نيز توجه خاصى داشتند و در رفع آن نيازها به جديت مى كوشيدند. يكى از خدمات مهمى كه با پيشنهاد و جلودارى ايشان شروع و تكميل گرديد، ساخت و تبديل حمام ها و رسانيدن آب آشاميدنى به اهالى بود.
مشكل ديگرى كه در اشتهارد وجود داشت، نداشتن آب آشاميدنى بود. مردم از قنات دوردستى كه همان قنات، غسالخانه نيز بود، آب شُرب خود را تأمين مى كردند. لذا آيت الله تقوى با راهنمايى و زمينه‌سازى و با همت مردم، مزرعه اى را كه داراى آب شيرين بود و در حدود يك فرسخى اشتهارد قرار داشت، خريدارى و آب آن را به اشتهارد لوله‌كشى مى كرد. شروع اين كار در سال 1348 بود و هم‌اكنون بعد از گذشت سال ها از اين آب استفاده مى شود. البته بر اثر افزايش جمعيت، آب هاى ديگرى را نيز بر آن افزوده اند.
رحلت
او چهارشنبه، ششم رجب سال 1421 ق. (برابر با 14 مهر 1379 شمسى) دار دنيا را وداع گفت. پيكر مطهرش در روز جمعه 15 مهر ماه از مسجد امام، با تشييع باشكوه، به طرف حرم حضرت معصومه سلام الله علیها حركت داده شد. پس از طواف ضريح، حضرت آيت الله پناه اشتهاردى دامت بركاته نماز بر آن گزارد. پيكر مطهرش را در قبرستان باغ بهشت (روبروى گلزار شهداى قم) در «مقبرة العلماء»، به خاك سپردند.
پى نوشت
(1). سوره احزاب، 35.
(2). كشكول، تأليف مرحوم آيت الله حاج شيخ حسين تقوى (مخطوط)، ص 175 و 39 (به طور اقتباس).
(3). نقل شفاهى آيت الله تقوى براى نگارنده.
(4). اقتباس از كشكول مذكور، ص 173 و 174.
(5). آيت الله العظمى حاج آقا حسين بروجردى طاب ثراه (متوفاى سال 1340 شمسى) در 14 محرم سال 1364 قمرى، برابر با نهم دى ماه سال 1323 شمسى، وارد قم شد.
(6). كشكول، ص 103 و پاره اى از دستخط‌هاى بازمانده از آيت الله تقوى.
(7). توضيح اين كه: حمام هاى محل دو اشكال بزرگ داشت: 1- خزانه اى بود و آب خزانه دير به دير عوض مى شد. گاهى قسمت پايين آن به صورت لجن درمى آمد و در بعضى از موارد هم، داغ كردن زياد آب موجب خفگى و مرگ اشخاص مى شد. روشن است كه چنين حمامى مركز بيمارى ها خواهد شد. 2- در هر محل يك حمام وجود داشت كه در شبانه‌روز، بين‌الطلوعين و بعد از ظهرها مردانه بود و از طلوع آفتاب تا ظهر زنانه بود. به اين ترتيب مردان و زنان در موارد ضرورى نمى توانستند از حمام استفاده كنند. آيت الله تقوى كمر همت بست، در شرايط سخت دوران طاغوت، با بيانات و ارشادهاى خود، مردم را به تبديل حمام هاى خزانه اى به دوش و بهداشتى دعوت نمود و خود با پشتكار امور ديگر را پيگيرى مى كرد. سرانجام در يكى از محله ها، حمام سابق را خراب كرد و در كنار آن، دو باب حمام جداگانه براى زنان و مردان، بر اساس اسلوب جديد و بهداشتى بنا كرد. اين خدمت بسيار مهم اجتماعى و دينى در سال 1344 شمسى انجام شد و به نام گرمابه امام زمان عجل الله تعالى فرجه الشريف موسوم گرديد. اين كار خير به محله هاى ديگر نيز سرايت نمود، و به تدريج حمام هاى قديمى آن محله ها نيز نوسازى گرديد.
(8). نقل از يكى از دستخط‌هاى به جا مانده از آقاى تقوى.
(9). اقتباس از مجموعه اسناد انقلاب اسلامى، ج 3، ص 172 و 176 و ج 1، ص 279 و 281 و كتاب بررسى و تحليل نهضت امام خمينى، ج 1، ص 876 و 877.
(10). تنقيح الاصول، ج 1، ص 7.
(11). اقتباس از كشكول، ص 35 و 36.
(12). همان، ص 252.
(13). همان، ص 111. اصل حديث مالك بن نويره در «الغدير»، ج 7، ص 162 و «قاموس الرجال»، ج 7، ص 474، آمده است.
(14). بحارالانوار، ج 71، ص 310.
(15). نهج البلاغه، نامه 47.
(16). كشكول (ياد شده)، ص 301.
(17). نهج البلاغه، حكمت 147.
منبع
محمد محمدى اشتهاردى , ستارگان حرم، جلد 10
