علل گرایش به مادی‌گری (کتاب)

از دانشنامه‌ی اسلامی
نسخهٔ تاریخ ‏۲۴ دسامبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۱۶ توسط مهدی موسوی (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
علل گرایش به مادی‌گری.jpg
نویسنده مرتضی مطهری
موضوع اسلام و ماتریالیسم
زبان فارسی
تعداد جلد ۱

«علل گرایش به مادی‌گری» تألیف شهید مرتضی مطهری (م، ۱۳۶۰ ش)، کتابی با موضوع عوامل گرایش به مادی‌گری (ماتریالیسم) و اثبات یا انکار خدا است. نارسايى مفاهيم کلیسا در مورد خدا، نارسایی مفاهیم فلسفى غرب، اظهارنظر افراد غیرمتخصص در مسائل دینی و محیط اخلاقی و اجتماعی نامساعد، برخی عوامل گرایش به مادیگری به‌شمار می‌روند.

مؤلف

مرتضی مطهری (۱۳۵۸-۱۲۹۸ ش)، فیلسوف و متفکر نامدار شیعه معاصر و از اساتید حوزه علمیه قم و دانشگاه و معروفترین سخنران در دو دهه قبل از انقلاب، و از نظریه‌پردازان اصلی جمهوری اسلامی بود.

از جمله اساتید ایشان در راه کسب علم و دانش، علامه طباطبایى، سید محمد حجت کوه کمره ای، سید صدرالدین صدر، سید محمدتقى خوانسارى و امام خمینی را می توان نام برد.

برخی از آثار استاد مطهری عبارتند از: عدل الهی، حماسه حسینی، تعلیم و تربیت در اسلام، اسلام و مقتضیات زمان، آشنایی با علوم اسلامی، نبوت، سیری در نهج البلاغه و علل گرایش به مادی‌گری.

شهید مطهرى در طول حیاتش سعی نمود ایدئولوژى اصیل اسلامى را از طریق درس و سخنرانى و تألیف کتاب ارائه نماید. او سرانجام، در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۵۸ توسط منافقین به شهادت رسید.

معرفی کتاب

کتاب «علل گرایش به مادیگری»، درباره ماتریالیسم و مادیگری و بررسی علل گرایش به آن در جامعه آن روز ایران نوشته شده است. استاد مطهری درباره انگیزه نگارش این کتاب نوشته است: «ماتریالیسم در عصر ما خصوصا در کشور ما، جامه منطق را از خود دور کرده و به سلاح تبلیغ مجهز شده است. از این رو، ابایی ندارد که علل گرایش‌ها و اِعراض‌ها را به گونه‌ای دیگر که با هدف‌های از پیش تعیین شده سیاسی و اجتماعی منطبق باشد، توجیه و تفسیر کند».

هسته اوّلی این کتاب، دو سخنرانی استاد شهید مرتضی مطهری در همین موضوع در سال‌های ۱۳۴۸ و ۱۳۴۹ است که بنا به دعوت انجمن اسلامی دانشجویان دانش‌سرای عالی در آن محل ایراد شده و نویسنده، مطالب آن دو سخنرانی را با توضیحات و اضافاتی آماده کرده و در سال ۱۳۵۰ به چاپ رسانید.

در چاپ هشتم به حجم کتاب، افزوده شده است. این اضافات همه در بخش «نارسایی مفاهیم فلسفی» صورت گرفته است. قسمت مختصری از این اضافات، توضیحاتی است پیرامون نظریه هگل درباره «علّت نخستین» و بقیه، مطالب دیگری است در زمینه نارسایی مفاهیم فلسفی غرب. مخصوصا شهید مطهری در این کتاب برای اوّلین بار نقدهای معروف دیوید هیوم، فیلسوف مشهور انگلیسی قرن هفدهم میلادی را درباره برهان نظم - که از نظر غرب‌زدگان، سه قرن است که این برهان را از اعتبار انداخته است - با محک‌ها و معیارهای اسلامی در بوته نقد قرار داده است.

محتوای کتاب

در ابتدای کتاب «علل گرایش به مادیگری»، یک مقدمه مهم و مقاله مرتبط با موضوع کتاب حاضر از استاد مرتضی مطهری با عنوان «ماتریالیسم در ایران» نیز ضمیمه گشته است. شهید مطهری معتقد است که ماتریالیست‌های ایران، برای فرار از بحث‌های اساسی فلسفى، از روش‌های سراسر تبلیغی برای ترویج خود استفاده می‌کنند و یکی از این روش‌ها تحریف شخصیت‌هایی چون حافظ، منصور حلاج و یا تحریف برخی آیات قرآن است.

موضوع اصلى بحث این کتاب، اثبات یا انکار خداوند است. مؤلف بحث خود را با توضیح ماتریالیسم و سابقه مادیگری تاریخی آغاز می‌کند و با مطرح‌کردن برخی عوامل گرایش به مادیگری مانند نارسايى مفاهيم کلیسا در مورد خدا و ماوراء الطّبيعه‏ و خشونتهای کلیسا، نارسایی مفاهیم فلسفی غرب، توهّم ناسازگاری ميان اصل «خلقت و آفرينش» و اصل تكامل خصوصاً تكامل جانداران، نارسایی برخی مفاهیم سیاسی اجتماعی، اظهارنظر افراد غیرمتخصص در مسائل اعتقادی و دینی، محیط اخلاقی و اجتماعی نامساعد، روحیه و جوّ قهرمانی و پرخاشگری، ادامه می‌دهد.

آنچه در این کتاب درباره علل گرایش به مادّیگری آمده، در حقیقت، نقد و بررسی گوشه‏‌هایی از تاریخ عقاید و اندیشه‏‌های بشری است. این کتاب تحلیل سلسله وقایع و کنش‌‌های تاریخ اجتماعی و سیاسی بین‌الملل در قرون اخیر است که در جریان آن، بشریت از معنویات گسسته و روحیات خویش را با مادی‌گرایی پیوند داده است. تجزیه و تحلیل رویدادهای تاریخی، از این نظر که با عوامل پیچیده‌ای سر و کار دارد، بسی دشوار است؛ به‌ویژه اگر به تحولات عقاید و اندیشه‌ها مربوط باشد.

منابع

مسابقه از خطبه ۷۶ و ۲۳۰ نهج البلاغه