منابع و پی نوشتهای ضعیف
جامعیت مقاله متوسط
شناسه ناقص است
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

تاریخ فقه

از دانشنامه‌ی اسلامی
نسخهٔ تاریخ ‏۱۶ نوامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۲:۰۸ توسط Zamani (بحث | مشارکت‌ها)
پرش به ناوبری پرش به جستجو

تاريخ فقه عبارت است از شرح و گزارش تحولات فقه از آغاز پیدایش تا کنون.[۱] از تاريخ فقه به «تاريخ‌التشريع» يا «ادوار فقه» نيز تعبير شده است.[۲]

ادوار تاریخ فقه اهل سنت

دوره اول: عصر صحابه و تابعین (از رحلت پیامبر تا اوایل قرن دوم)

دوره دوم: عصر ظهور مذاهب فقهی (اوایل قرن دوم تا اوایل قرن چهارم)

دوره سوم: عصر رکود حرکت اجتهادی (از اوایل قرن چهارم تا اواسط قرن هفتم)

دوره چهارم: عصر انحطاط فقهی (اواسط قرن هفتم تا اواخر قرن سیزدهم)

دوره پنجم: عصر بازگشت به تحرک فقهی (اواخر قرن سیزدهم تا به امروز)[۳]

ادوار تاریخ فقه شیعه

منابع مختلفی که در بررسی سیر تاریخی فقه امامیه نگاشته شده، هر کدام جریان فقه شیعه را به ادوار مختلفی تقسیم کرده و هر یک از این تقسیم بندی ها با معیارهای خاصی انجام گرفته است. در کتاب موسوعة طبقات الفقهاء برای جریان فقه شیعی دوره های 7 گانه زیر لحاظ شده است:

1. عصر نشاط حدیثی و اجتهادی، (11 تا 260 ق): از رحلت پیامبر(ص) تا غیبت صغری؛

2. عصر اسلوب دار شدن حدیث و اجتهاد، (260 تا 460 ق): از غیبت صغری تا شیخ طوسی؛

3. عصر رکود، (460 تا 600 ق): از شیخ طوسی تا ابن ادریس؛

4. عصر تجدید حیات فقهی، (600 تا 1030 ق): از ابن ادریس تا پایان حیات شیخ بهایی؛

5. عصر ظهور حرکت اخباری، (1030 تا 1180 ق): از محمد امین استرآبادی تا اواخر حیات شیخ یوسف بحرانی؛

6. عصر بالا رفتن نشاط فقهی، (1180 تا 1260 ق): از وحید بهبهانی تا اواخر حیات صاحب جواهر؛

7. عصر ابداع فقهی، (1260 تا زمان حاضر): از شیخ انصاری به بعد.[۴]

برخی ضمن پذیرش دوره اول تا ششم این تقسیم بندی، دوره هفتم را یک دوره واحد به حساب نیاورده، معتقدند دوره های فقه شیعه تا کنون را بهتر است 9 دوره بدانیم و از دوره هفتم به بعد چنین باشد:

7. عصر ابداعات فقهی و جامعیت مسائل آن، (1260 تا 1312 ق): از شیخ انصاری تا پیش از آخوند خراسانی؛

8 . عصر به کمال رسیدن ابداعات اصولی(1312 1380 ق): از آخوند خراسانی تا رحلت آیت الله بروجردی؛

9. عصر استقرار حکومت فقهی،(1380 ق تا به امروز): از امام خمینی تا به حال. [۵]

پانویس

  1. واعظ زاده خراسانی، محمد، «کلیات تاریخ فقه»، مطالعات اسلامی، تابستان 1374، ش30، ص41
  2. تاریخ فقه مذاهب اسلامی ، کاظم مدیر شانه چی
  3. گروه علمى موسسه امام صادق عليه السلام، موسوعة طبقات الفقهاء، مقدمه، قسم ‏الثاني، ص 17 تا 20
  4. گروه علمى موسسه امام صادق عليه السلام، موسوعة طبقات الفقهاء، مقدمه، قسم ‏الثاني، ص 20
  5. عظیمی، «پیشنهادی در ادوار تحولات فقه امامیه»، مطالعات اسلامی، پاييز 1381، ص 130

منابع

  • واعظ زاده خراسانی، محمد، «کلیات تاریخ فقه»، مطالعات اسلامی، تابستان 1374، ش30، ص 40 تا 65.
  • کتاب تاریخ فقه مذاهب اسلامی ، کاظم مدیر شانه چی
  • گروه علمى موسسه امام صادق عليه السلام، موسوعة طبقات الفقهاء، زیر نظر سبحانی تبریزی، جعفر، قم، مؤسسة الإمام الصادق (عليه السلام)، چاپ اول، 1418 ه.ق.
  • عظیمی، حبیب الله، «پیشنهادی در ادوار تحولات فقه امامیه»، پاييز 1381، ش 57، ص 125 تا 156.
فقه
کلیات: تاریخ فقه، ابواب فقه، احکام، اجتهاد، منابع اجتهاد در فقه شیعه، تقلید، اصول فقه، قواعد فقهی
منابع: عروة الوثقى، شرایع الاسلام، علل الشرائع، لمعه، جواهرالكلام، المكاسب المحرمه، مدارک الاحکام و ...
↓ رده ها ↓
فقه: فقیهان، منابع فقهی، اصطلاحات فقهی، آیات الاحکام، منابع اجتهاد در فقه شیعه، قواعد فقه
اصول فقه: اصول فقه، اصولیون، منابع اصول فقه، اصطلاحات اصول فقه
احکام: احکام، احکام عبادی، احکام اقتصادی، احکام خانواده، احکام روابط اجتماعی، احکام قضایی و جزایی، احکام اطعمه و اشربه، اصطلاحات احكام