دراسات فی علم الدرایة (کتاب)
 | |
| نویسنده | عبدالله مامقانی |
| موضوع | علم درایة/ مصطلح الحدیث |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| تلخيص و تحقيق | علي أكبر الغفاري |
|
| |
کتاب «دراسات في علم الدراية» اثر على‌اكبر غفارى صفت و محمدحسن صانعى‌پور، تلخيص كتاب مفصل «مقباس الهداية في علم الدراية» تأليف علامه شيخ عبدالله مامقانى (م، 1351 ق) مى‌باشد.
اين كتاب براى استفاده دانشجويان رشته الهيات (علوم قرآنى) در مقاطع كارشناسى، كارشناسى ارشد و دكترا به عنوان منبع اصلى دروس دراسات، فقه الحديث و مصطلح الحديث تدوين شده است.
محتوای کتاب
کتاب «دراسات في علم الدراية» با دو مقدمه چاپ اول و دوم آغاز و مطالب در هشت فصل، تنظيم شده است. در مقدمه اول، به انگيزه تلخيص كتاب اشاره شده است. در مقدمه دوم، ابتدا به نام و آثار علماى اهل سنت و شيعه كه در زمينه دراية الحديث، دست به تأليف زده‌اند اشاره شده و سپس، برخى اقداماتى كه در اثر حاضر صورت گرفته، بيان شده است.
از آنجا كه علامه مامقانى در كتاب مقباس الهداية به تناسب موضوع كتاب، برخى مباحث علمى را به صورت گسترده مطرح كرده است؛ به گونه‌اى كه گاهى از موضوع كتاب خارج شده است و همچنين مباحث مربوط به اصول فقه و اجتهاد و مسائل مربوط به علم كلام كه به نحوى ارتباط با مباحث داشته‌اند را مطرح كرده و به بحث‌هاى طولانى پرداخته و سعى نموده است موارد اختلافى را حل كند، لذا كتاب بسيار پرحجم شده و يادگيرى و آموزش آن، زمان زيادى را طلب مى‌كند. از اين‌رو نویسنده اثر حاضر، اقدام به تلخيص آن نموده است و مطالب آن را به اختصار بيان كرده و موارد ضرورى را به اختصار توضيح داده است.
از جمله ويژگى‌هاى منحصر به‌فرد اين تلخيص كه به ارزش و اعتبار آن افزوده، آن است كه نویسنده آن به منظور فهم بهتر مطالب و رفع موارد دشوار و مبهم، به اعراب‌گذارى متن كتاب پرداخته تا طالبان علم بتوانند به راحتى از آن استفاده كنند. همچنين وى مقالاتى را به صورت مجزا به آخر آن ملحق كرده است. مقاله اول، در مورد تاريخ تدوين و نگارش حديث، مقاله دوم در مورد درايه و فقه الحديث و لزوم دقت و تأمل در الفاظ متن و لغات و اصطلاحات غريب و ذكر مثال‌هايى براى آن و مقاله سوم، در مورد القاب و انسابى است كه محقق بايد از آن‌ها آگاه باشد تا مبادا دچار اشتباه شود.
«مقباس الهداية» از مصادر مختلف حديثى و علوم مهم اقتباس كرده است. اقوالى كه در كتاب به‌صورت پراكنده نقل شده است، به‌صورت جدا و مرتب، به‌گونه‌اى كه از نص اصلى كتاب قابل تشخيص باشد، در چاپ دوم تلخیص اين كتاب، پس از مراجعه به تمام منابع موجود انجام گرفت. نویسنده دراسات، پس از مقايسه بين نص كتاب «مقباس الهداية» و تلخيص آن، ساختار علمى جديدى براى متن ايجاد نموده و در ضمن آن، برخى از قسمت‌هايى كه حذف شده بود را مجدداً به آن اضافه و تصحيح كرده است.
«مقباس الهداية» در ابتدا به‌صورت جدا چاپ شد اما بعداً مؤلف آن را در خاتمه كتاب «تنقيح المقال» ذكر كرد. زمانى كه اين اثر گران‌بها، اولين بار در سال 1412ق به چاپ رسيد، با استقبال فراونى روبرو شد، لذا انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) با همكارى انتشارات سمت، اقدام به چاپ و نشر مجدد آن نمود. بعد از انجام تغييرات لازم، اين كتاب با عنوان «دراسات في العلم الدراية» (اثر حاضر) به چاپ رسيد و از اينجا، تغييرات با نظارت على‌اكبر غفارى انجام شد. يك فهرست موضوعى براى كتاب ارائه شده است كه در نوع خود، کم نظير است. در پاورقى‌ها، توضيحاتى پيرامون برخى از اعلام و تأليفات مذكور در متن، ذكر شده است.
منابع
- "دراسات في علم الدراية (تلخيص مقباس الهداية)"، ویکی نور.
- كتابشناسي درايه شيعه علم دراية الحديث، ابوالفضل حافظیان.
