ملاعلی آرانی

ملا محمدعلی بن محمدحسن مشهور به ملا علی آرانی (1177ـ1244ق)؛ از علماي بزرگ و صاحب تألیفات فراوان در فقه، منطق، نحو و ادب به زبان فارسی و عرب بوده است.

زادگاه و ولادت

ملا محمدعلی آرانی فرزند ملامحمد حسن در سال 1177 ق در آران و بیدگل (شهرستانی در شمال استان اصفهان، واقع در دوازده کیلومتری شمال خاوری شهرستان کاشان) دیده به جهان گشود.

شخصیت علمی

ملا علی آرانی از دانشمندان مبرز و سخت کوش سده سیزدهم است. او تحصیلات خود را نزد استادان عصر خود تکمیل کرد. بخش عمده تحصیلاتش نزد علامه دوران، حکیم و فقیه و عارف مشهور ملا احمد نراقی بوده و از او اجازه اجتهاد دریافت کرده است. نراقی مراجعات فقهی خود را به آرانی ارجاع می داده است. ملا محمدعلی آرانی نویسنده ای پرتلاش بوده و آثار وی حدود سی رساله در موضوعات صرف و نحو، فقه و اصول، دعا، تاریخ، شعر و... است.

از میان تألیفات او می‌توان به كتاب‌هاي ذیل اشاره نمود:

1. جواهر السّنیّة فی شرح العوامل المحسنیّة(نحو)

2. مُعین المبتدی(نحو)

3. الدّريّة البهيّة(نحو)

4. ینابیع الاصول

5. قالعة الشبهة

6. الفوائد الصّادقيّة(منطق)

7. «مقاصد المهمّه(اصول)

8. فصل الخطاب(اصول)

9. مخزن الاسرار(استفتائات)

10. تبصرة العاقد

11. معادن المسائل الشرعیة(فقه)

12. منبع الاحکام الشرعیة(فقه)

13. خلاصة المحسنیة(نحو)

14. مناهل الشّوارد في تلخيص المقاصد (اصول)

15. عویصات المهام فی شرح الفقه و الاحکام

16. مجمع الرسائل

17. شرح الاحوال من البدایة الی المآل

و...

اسامی این کتابها در کتاب «شرح الاحوال» ذکر شده است؛ کتابی که در حقیقت، فهرستی ترتیبی بر زمان تألیفات و تصنیفات او می باشد. البتّه این عالم بزرگ در کتاب «شرح الاحوال» علاوه بر این که به طور مفصّل درباره ی انگیزه، نام و موضوع تألیفات خود شرح می دهد از خاطرات زندگی پر فراز و نشیب خود نیز یاد می کند؛ خاطراتی که میتواند برای عموم خوانندگان به خصوص طلاب علوم دینی، جالب باشد. نامبرده در این رساله پس از خطبه، ابتدا اجمالی از تاریخ و جغرافیای زادگاه خویش، آران، بیان نموده،است.

منابع

• نقباﺀالبشر، ج4، ص 1540 تاریخچه علم و ادب، ص31.
• نابغه علم و عرفان در قرن چهاردهم/ تالیف: حاج سلطان حسین تابنده گنابادی رضا علیشاه. تهران: حقیقت، ۱۳۸۴/پاورقی صفحات ۱۳۵-۱۳۷.