محمد بن عثمان عمرى: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز
سطر ۱: سطر ۱:
−
{{بخشی از یک کتاب}}
+
{{بخشی از یک کتاب}}{{شناختنامه امام زمان (عج)}}
−
 
+
دومين نايب از «نواب چهارگانه» امام زمان(عجل الله تعالي فرجه الشريف)، محمد بن عثمان، فرزند نايب نخست است. وي پيش از آن، در زمان حيات پدرش، از سوي امام عسكري(عليه السلام) به نيابت امام غايب معرفي شده بود. بدين صورت كه آن حضرت، هنگامي كه گروهي از شيعيان يمن در شهر «سامرا» به حضورش شرفياب شدند، عثمان بن سعيد را نزد خود فرا خواند و بر وكالت و وثاقت او تصريح كرد. سپس فرمود:
−
 
+
گواه باشيد عثمان بن سعيد عمري، وكيل من است و فرزندش محمد بن عثمان وكيل فرزند من، مهدي شما است.<ref>ر.ك: شيخ طوسي، كتاب الغيبة، ص 356، ح 317.</ref>
−
 
+
عثمان بن سعيد هنگام مرگ خود، به دستور حضرت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) نيابت را به فرزند خود «محمد» سپرد. به علاوه خود حضرت ولي عصر(عليه السلام) نيز در توقيعاتي، به نيابت او تصريح فرمود.<ref>ر.ك: شيخ صدوق، كمال الدين و تمام النعمة، ج 2، ص 510، ح 41؛ شيخ طوسي، کتاب الغيبة، ص 361.</ref>  
−
 
+
آن حضرت در توقيعي چنين فرمود:  
−
از وكلاء و سفراء آن حضرت محمد بن عثمان بن سعيد عمرى بود كه حضرت [[امام حسن عسکری]] عليه السلام او و پدرش را توثيق نموده و به شيعيان خود خبر داد كه از وكلاى فرزندم مهدى است و چون هنگام وفات پدرش عثمان بن سعيد عمرى رسيد توقيعى از جانب حضرت حجت عليه السلام بيرون آمد كه مشتمل بر تعزيت نامه بود در خصوص وفات پدرش و آن كه او نايب و منصوب از جانب ولى خدا است در امر سفارت و در مقام پدرش برقرار است، و عبارت توقيع بنا به روايت صدوق و غير او كه نقل نموده‌اند اين است:
+
ما براي خداييم و بازگشتمان به سوي او است. تسليم فرمان خدا و خشنود به قضاي الهي هستيم. پدرت سعادتمندانه زيست و نيكو از اين جهان، ديده بر بست. خداي رحمتش كند و او را به اوليا و موالي خود ملحق سازد! كه همواره در راه آنان كوشا بود و در چيزهايي كه او را به خدا نزديك سازد، تلاش فراواني داشت. خداوند تبارك و تعالي رويش را سفيد و درخشنده كند و لغزش‌هايش را ببخشد!.<ref>همان، ص 188، ح 38.</ref>  
−
 
+
در بخش ديگري از آن توقيع فرمود:
−
«اِنا للّهِ وَ اِنا اِلَيهِ راجِعُونَ تَسْليما لاَمْرِهِ وَ رِضا بِقَضائِهِ وَ بِفِعْلِهِ عاشَ اَبُوكَ سَعيدا وَ ماتَ حَميدا فَرَحْمَهُ اللّهُ وَاَلْحَقَهُ بِاَوْلِيائِهِ وَ مَواليهِ عليهم‌السلام فَلَمْ يَزَلْ فى اَمرِهمْ ساعِيا فيما يُقَرِّبِهِ اِلَى اللّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ اِلَيْهِمْ نَضَّرَاللّهُ وَجْهَهُ وَ اَقالَهُ عَثْرَتَهُ وَ اَجزَلَ اللّهُ لَكَ الثَّوابَ وَ اَحسنَ لَكَ الْعزاءَ وَ رُزيتَ وَ رُزينا وَ اَوْحَشَكَ فِراقُهُ وَ اَوْحَشنا فسرَّهُ اللّهُ فى منقلَبِِه وَ كانَ مِنْ كَمالِ سَعادَتِهِ اَنْ رَزَقَهُ اللّهُ وَلَدَا مِثْلَكَ يَخْلُقُهُ مِنْ بَعْدِهِ وَ يَقُومُ مَقامَهُ بِاَمْرِهِ وَ يَتَرَحَّمُ عَلَيْهِ وَ اَقُولُ اَلْحَمْدُللّهِ فَاِنَّ الاَنْفُسَ طَيِّبَةٌ بِمَكانِكَ وَ ما جَعَلَهُ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ فيكَ وَ عِنْدَكَ وَ قَوّاكَ وَ عَضَّدَكَ وَ وَفَّقَكَ وَكانَ لَكَ وَليّا وَ حافِظا وَ راعِيا».<ref> كمال الدين، شيخ صدوق، 2/510.</ref>
+
از كمال سعادت او بود كه خداوند چون تو فرزندي را روزي‌اش ساخت كه جانشين او باشد و به امر او قيام كند.<ref>همان، ص 188، ح 38.</ref>  
−
 
+
همچنين در توقيع ديگري فرمود:
−
و دلالت اين توقيع شريف بر جلالت قدر و بزرگى مرتبه اين دو بزرگوار در نهايت رفعت و مناعت است و شرح آن به فارسى آن كه فرمود: به درستى كه ما براى خداييم و بازگشت ما به سوى خدا است كه تسليم نموديم امر او را و راضى شديم به قضاء او، و پدر تو به سعادت و نيكبختى تعيش (زندگى) نمود و وفات نمود در حالتى كه محمود و پسنديده بود، خدا او را رحمت كند و ملحق كند او را به اولياء و سادات و مواليان او عليهم‌السلام كه هميشه در امر ائمه [[دين]] سعى كننده بود در آن چيزهايى كه موجب تقرب او بود به سوى خدا و ائمه دين او، خداوند روى او را تر و تازه نمايد و لغزش‌هاى او را ببخشيد و جزا و اجر تو را زياد كند و صبر كند در مصيبت او به تو عطا فرمايد، تو مصيبت زده شدى و ما نيز مصيبت زده شديم و مفارقت پدرت تو را و ما را به وحشت انداخت. پس خداوند او را به رحمت خود مسرور فرمايد در منقلب و مثواى او كه آرامگاه او است و از كمال سعادت پدرت آن كه مثل تو فرزندى را به او روزى فرموده كه خليفه و قائم مقام او باشى به امر او و ترحم نمايى و طلب آمرزش كنى از براى او و من می‌‌گويم كه حمد می‌‌كنم خدا را پس به درستى كه قلوب شيعيان نيكو و مسرور شده است به مكان و منزلت تو و آنچه خداوند در تو و در نزد تو قرار داده است و حق تعالى تو را يارى فرمايد و قوت به تو دهد و محكم فرمايد تو را و توفيق به تو عطا فرمايد و تو را حافظ و نگهبان باشد.<ref> كفاية الموحدين، 3/346، 347.</ref>
+
... و اما محمد بن عثمان عمري، خداوند از او و پدرش خشنود و راضي باشد! همانا او مورد وثوق من و نوشته او، نوشته من است.<ref>شيخ طوسی, كتاب الغيبة، ص 362، ح 326.</ref>  
−
 
+
محمد بن عثمان، به رغم مخالفت‌هايي كه از سوي مدعيان دروغين نيابت با وي صورت مي‌گرفت و با وجود فشارهايي كه از حاكمان و خلفاي آن دوران بر وي وارد مي‌شد، توانست جايگاه نيابت ولي عصر(عجل الله تعالي فرجه الشريف) را به گونه‌اي شايسته نگه داشته، امور واگذار شده را به شايستگي انجام دهد. او نگذاشت غاليان با ترفندهاي دروغين خود، شيعيان را متوجه خود سازند و نيابت او را متزلزل كنند؛ از اين رو دوستداران ائمه(عليهم السلام) هيچ‌گاه دربارة نيابت و وثاقت وي شك و ترديد نكردند.
−
و نيز [[علامه مجلسى]] رحمه الله در (بحار) از (كتاب غيبت) [[شيخ طوسى]] رحمه الله از جمعى از اصحاب روايت كرده كه چون عثمان بن سعيد وفات كرد توقيعى از جانب حضرت حجت عليه السلام به سوى فرزند او محمد بن عثمان بن سعيد عمرى بيرون آمد بدين لفظ: «وَالاِبْنُ وَقاهُ اللّهُ لَمْ يَزِلْ ثِقَتَنا فى حَياةَ الاَبِ رَضِىَ اللّهُ عَنْهُ وَ اَرْضاهُ وَ نَضَّرَ وَجـْهـَهُ  يجْرى عِنْدَنا مَجْراهُ وَ يَسُدُّ مَسَدَّهُ وَ عَنْ اَمْرِنا يَاءْمُرُ الاِبْنُ وَ بِهِ يَعْمَلُ تَوَلّيهُ اللّهُ؛ بعد از وفات عثمان بن سعيد خداوند فرزند او را نگاهدارى نمايد كه هميشه ثقه و معتمد ما بود در حيات پدر رضى الله عنه و ارضاه و نضر وجهه كه پسر او مثل پدر او است در نزد ما و قائم مقام او است هر چه بگويد از امر ما می‌‌گويد و به امر ما عمل می‌‌نمايد خداوند ياور و صاحب او باشد».<ref> كفاية الموحدين، 3/347؛‌ بحارالانوار، 51/349.</ref>
+
نايب دوم، ميان نواب چهارگانه بيشترين ‌مدت را در جايگاه نمايندگي امام زمان(عليه السلام) به خود اختصاص داد و حدود چهل سال نايب و رابط بين امام و شيعيان بود؛ از اين رو توانست مسايل فقهي، كلامي، اجتماعي و... بيشتري از محضر حضرت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) پرسيده، پاسخ‌هاي آن حضرت را در اختيار عموم مردم قرار دهد.
−
 
+
برخي ويژگي‌هاي نايب دوم
−
و نيز در روايت ديگر از كلينى نقل نموده‌اند كه توقيعى به خط شريف حضرت صاحب الامر عليه السلام بيرون آمد كه نوشته بود: محمد بن عثمان، خدا از او و پدرش خشنود گردد، معتمد من است و مكتوب او مكتوب من است.<ref> كفاية الموحدين، 3/347.</ref> و دلايل بسيار است و معجزات امام عليه السلام از براى شيعيان در دست او جارى شده بود كه در زمان نيابت و سفارت مرجع همه شيعيان بود از جانب حضرت حجة الله عليه السلام. و از ام‌كلثوم دختر او روايت كرده‌اند كه محمد بن عثمان بن سعيد عمرى چند مجلد كتاب در [[فقه]] تصنيف كرده بود كه تمام آن‌ها را از [[امام حسن عسکری]] و صاحب الامر عليهماالسلام و از پدر خود اخذ نموده بود كه آن كتب را در نزد وفات خود به حسين بن روح تسليم نمود.<ref> كفاية الموحدين، 3/347.</ref>
+
1. وي فرزند نخستين نايب بود؛ از اين رو از موقعيت نيابت به طور كامل آگاهي داشت.
−
 
+
2. همانند پدرش، از طرف دو امام به نيابت امام زمام(عليه السلام) نصب شده بود.
−
[[شيخ صدوق]] رحمه الله به سند خود از محمد بن عثمان بن سعيد عمرى روايت كرده است اين حيث معروف را كه قسم به خدا! هر آينه حضرت حجت عليه السلام در هر سال موسم [[حج]] حاضر می‌‌شود و خلايق را می‌‌بيند و می‌‌شناسد و ايشان نيز او را می‌‌بينند ولى نمی‌‌شناسند.<ref> كفاية الموحدين، 3/347؛ كمال الدين، صدوق، 2/440.</ref>
+
3. در مقايسه با ديگر نايبان، مدت زمان بيشتري نايب حضرت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) بوده است.
−
 
+
4. وي مرجع و پناهگاه شيعيان در مسايل كلامي، فقهي، اجتماعي و... بود.
−
و در روايت ديگر آن كه از او سؤال نمودند كه تو حضرت صاحب الامر عليه السلام را ديده‌اى؟ گفت: بلى و ديدن آخر من در بيت الله بود در حالتى كه می‌‌گفتم: «اَللّهمَّ اَنجزْلى ما وَعَدْتَنى» و ديدم در مستجار آن حضرت را كه می‌‌گفت: «اَللّهُمَّ انْتَقِمْ بِى اَعْدائى».<ref> كفاية الموحدين، 3/347، كمال الدين، صدوق، 2/440.</ref>
+
5. افزون بر رسيدگي به امور شيعيان، از حساس‌ترين وظايف او در دوران نيابت، مبارزه با مدعيان دروغين نيابت بود.
 +
ابوجعفر محمد بن عثمان، طبق ديدگاه مشهور، در سال 305 ق در آخر ماه جمادي الاولي وفات يافت.
 +
قبر ابوجعفر محمد بن عثمان، در كنار قبر مادرش، بر سر راه كوفه در محلي كه خانه اش آن‌جا بود، واقع است. اين محل در سمت غربي بغداد است.<ref>غفارزاده، علي، پژوهشي پيرامون زندگاني نواب خاص امام زمان (عليه السلام)، ص230، به نقل از: كتاب الغيبة، ص366</ref>
  
 
==پانویس ==
 
==پانویس ==
 
<references />
 
<references />
−
===منبع===
+
==منابع==
 +
*درسنامه مهدویت2-ص79 تا ص81
  
−
حاج شیخ عباس قمی, منتهی الآمال، قسمت دوم، باب چهاردهم: در تاريخ امام دوازدهم
 
 
[[Category:اصحاب اهل البیت علیهم السلام]]
 
[[Category:اصحاب اهل البیت علیهم السلام]]
 
[[رده:اصحاب امام حسن عسکری علیه السلام]]
 
[[رده:اصحاب امام حسن عسکری علیه السلام]]

نسخهٔ ‏۲۳ اکتبر ۲۰۱۶، ساعت ۱۰:۰۲

این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

Icon book.jpg

محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)


دومين نايب از «نواب چهارگانه» امام زمان(عجل الله تعالي فرجه الشريف)، محمد بن عثمان، فرزند نايب نخست است. وي پيش از آن، در زمان حيات پدرش، از سوي امام عسكري(عليه السلام) به نيابت امام غايب معرفي شده بود. بدين صورت كه آن حضرت، هنگامي كه گروهي از شيعيان يمن در شهر «سامرا» به حضورش شرفياب شدند، عثمان بن سعيد را نزد خود فرا خواند و بر وكالت و وثاقت او تصريح كرد. سپس فرمود: گواه باشيد عثمان بن سعيد عمري، وكيل من است و فرزندش محمد بن عثمان وكيل فرزند من، مهدي شما است.[۱] عثمان بن سعيد هنگام مرگ خود، به دستور حضرت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) نيابت را به فرزند خود «محمد» سپرد. به علاوه خود حضرت ولي عصر(عليه السلام) نيز در توقيعاتي، به نيابت او تصريح فرمود.[۲] آن حضرت در توقيعي چنين فرمود: ما براي خداييم و بازگشتمان به سوي او است. تسليم فرمان خدا و خشنود به قضاي الهي هستيم. پدرت سعادتمندانه زيست و نيكو از اين جهان، ديده بر بست. خداي رحمتش كند و او را به اوليا و موالي خود ملحق سازد! كه همواره در راه آنان كوشا بود و در چيزهايي كه او را به خدا نزديك سازد، تلاش فراواني داشت. خداوند تبارك و تعالي رويش را سفيد و درخشنده كند و لغزش‌هايش را ببخشد!.[۳] در بخش ديگري از آن توقيع فرمود: از كمال سعادت او بود كه خداوند چون تو فرزندي را روزي‌اش ساخت كه جانشين او باشد و به امر او قيام كند.[۴] همچنين در توقيع ديگري فرمود: ... و اما محمد بن عثمان عمري، خداوند از او و پدرش خشنود و راضي باشد! همانا او مورد وثوق من و نوشته او، نوشته من است.[۵] محمد بن عثمان، به رغم مخالفت‌هايي كه از سوي مدعيان دروغين نيابت با وي صورت مي‌گرفت و با وجود فشارهايي كه از حاكمان و خلفاي آن دوران بر وي وارد مي‌شد، توانست جايگاه نيابت ولي عصر(عجل الله تعالي فرجه الشريف) را به گونه‌اي شايسته نگه داشته، امور واگذار شده را به شايستگي انجام دهد. او نگذاشت غاليان با ترفندهاي دروغين خود، شيعيان را متوجه خود سازند و نيابت او را متزلزل كنند؛ از اين رو دوستداران ائمه(عليهم السلام) هيچ‌گاه دربارة نيابت و وثاقت وي شك و ترديد نكردند. نايب دوم، ميان نواب چهارگانه بيشترين ‌مدت را در جايگاه نمايندگي امام زمان(عليه السلام) به خود اختصاص داد و حدود چهل سال نايب و رابط بين امام و شيعيان بود؛ از اين رو توانست مسايل فقهي، كلامي، اجتماعي و... بيشتري از محضر حضرت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) پرسيده، پاسخ‌هاي آن حضرت را در اختيار عموم مردم قرار دهد. برخي ويژگي‌هاي نايب دوم 1. وي فرزند نخستين نايب بود؛ از اين رو از موقعيت نيابت به طور كامل آگاهي داشت. 2. همانند پدرش، از طرف دو امام به نيابت امام زمام(عليه السلام) نصب شده بود. 3. در مقايسه با ديگر نايبان، مدت زمان بيشتري نايب حضرت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) بوده است. 4. وي مرجع و پناهگاه شيعيان در مسايل كلامي، فقهي، اجتماعي و... بود. 5. افزون بر رسيدگي به امور شيعيان، از حساس‌ترين وظايف او در دوران نيابت، مبارزه با مدعيان دروغين نيابت بود. ابوجعفر محمد بن عثمان، طبق ديدگاه مشهور، در سال 305 ق در آخر ماه جمادي الاولي وفات يافت. قبر ابوجعفر محمد بن عثمان، در كنار قبر مادرش، بر سر راه كوفه در محلي كه خانه اش آن‌جا بود، واقع است. اين محل در سمت غربي بغداد است.[۶]

پانویس

  1. ↑ ر.ك: شيخ طوسي، كتاب الغيبة، ص 356، ح 317.
  2. ↑ ر.ك: شيخ صدوق، كمال الدين و تمام النعمة، ج 2، ص 510، ح 41؛ شيخ طوسي، کتاب الغيبة، ص 361.
  3. ↑ همان، ص 188، ح 38.
  4. ↑ همان، ص 188، ح 38.
  5. ↑ شيخ طوسی, كتاب الغيبة، ص 362، ح 326.
  6. ↑ غفارزاده، علي، پژوهشي پيرامون زندگاني نواب خاص امام زمان (عليه السلام)، ص230، به نقل از: كتاب الغيبة، ص366

منابع

  • درسنامه مهدویت2-ص79 تا ص81
برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=محمد_بن_عثمان_عمرى&oldid=79550»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا