میرزا یحیی مدرس بید آبادی

عالم، عارف، اديب و شاعر قرن سیزدهم و چهاردهم، و متبحر در علوم عقلی و نقلی و ریاضیات و هیئت و نجوم. سال ها در اصفهان حوزه درس داشت. در علوم ادبی و فنون بلاغی نابغه عصر خود بود واشعار او بلاخص در مداحی مراثی ائمه معصومین علیهم السلام مشهور است. ديوان اشعار او به طبع رسیده است.

زندگی نامه

آقا ميرزا يحيى مدرّس بيدآبادى فرزند ميرزا محمّداسماعيل، از احفادملا محمّدباقر محقّق سبزوارى، عالم فاضل و اديب شاعر متخلّص به يحيى در حدود سال ۱۲۵۴ در اصفهان ديده به جهان گشود.

میرزا یحیی در اصفهان و نجف از محضر علماى بزرگى چون شيخ انصارى، شيخ محمّدباقر مسجدشاهى، شيخ محمّدباقر واثق همدانى و آقا ميرزا محمّدهاشم چهارسوقى و ميرزا محمدباقر صاحب روضات و آخوند كاشى بهره‌مند گرديد. علوم غريبه را از ملاهادى سدهى فراگرفت وى از نوابغ علم و ادب در دو قرن اخير بود كه در كليه علوم ادبى و فقه و اصول استاد و در انواع حكمت از اشراقى و مشايى و رياضى يگانه دوران و مخصوصاً در علوم غريبه و فلكيات متخصص و متبحر بود.

مدرس بید آبادی در مدرسه‌‌ى ميرزا حسين واقع محله بید آباد اصفهان و نيز همواره در منزل مسكونى خود در پهلوى مسجد سيّد، حوزه درس گسترد و طلاب علوم در ادبيات و فقه و اصول و كلام و منطق و معانى و بيان به درسش حاضر و چندين نفر از بزرگان از مجلس درس او بيرون آمده‌‌اند.

شعر میرزا یحیی

وى در سخن‌سرايى نيز به مرتبه‌اى بلند نايل و از معاريف شعراى عصر خود بود و به عربى و فارسى شعر مى‌گفته است و بخصوص مراثى او مورد توجه مدّاحان و مرثيه‌‌سرايان بوده است. نخستين شعرى كه گفته در محضر فقيه اعظم شيخ انصارى استادش بوده كه در معناى «جيبى قمر بل شمس» بديهتاً سروده:

تشبيه رخت به ماه كردم! شمسى و من اشتباه كردم

میرزا یحیی در ادبيات و سرودن اشعار عربى و فارسى مهارت داشت و اغلب اشعارش در مدح حضرات ائمه معصومين عليهم‌السلام است كه مورد توجّه مدّاحان و مرثيه‌سرايان بوده.

مدّاحان هر روز به منزل وى رفته و در دفاتر و بياض‌هاى خود اشعار وى را ثبت مى‌كرده‌اند تا در مجالس روضه از آن بهره بگيرند. و چندين سال مرثيه‌خوانى در اصفهان منحصر به اشعار او بوده است.

در شعر تخلّص يحيى را برگزيده بود و از جمله آثار او ديوان اشعارى قريب به ۶ هزار بيت است

از جمله اشعار او این مسمط است که در مورد ماه ذی الحجه و عید قربان گفته است:

ماه قربان است کردن جان خود قربان خوش است * آنچه نزد دوست باشد موجب قرب آن خوش است

جان خود قربان نمودن در ره جانان خوش است * بختی نفس از پی تقدیم این فرمان خوش است

هان به فرمان خلیل است از جلیل است ای ذبیح

شاگردان

از جمله شاگردانش مى‌توان به: ميرزا حسن وحيد دستگردى، ميرزا محمدحسين ملاذ روضاتى، شيخ عباسعلى اديب حبيب ‌آبادى، ميرزا محمدحسن روضاتى، شيخ اسماعيل كلباسى و ميرزا سيّد حسن روضاتى اشاره نمود.

آثار

از آثار و تأليفات او است: ۱ - مرآت المصنف در احوال مؤلف انيس‌‌اللّيل مرحوم حاجى ميرزا محمدرضا كلباسى. ۲ - ديوان اشعار نزديك به شش هزار بيت.

ویژگی های اخلاقی

ايشان داراى اخلاق حميده و صفات پسنديده بود و با وجودى كه علّامه‌‌ى دهر و جامع فضل و كمال بوده هيچگاه در صدد شهرت نبود و هميشه با كمال زهد و ورع در گوشه انزوا و رياضت بسر مى‌برد و با خلوص عقيده بيشتر همّ خود را مصروف سرودن اشعار در مدح و مصيبت پيغمبر صلى الله عليه وآله و ائمه اطهارعليهم السلام مى‌نمود.

مرحوم مدرس بيدآبادى براى تحصيل معاش همواره به تحريرات شرعيه اشتغال داشته است و در خانه‌ى مسكونى‌اش بدان كار همت مى‌گماشت.

وفات

آن مرحوم در سن نزديك به ۹۵ سالگى در روز چهارشنبه ۵ ذى‌قعده سال ۱۳۴۹ قمرى برابر با چهارم فروردين‌ماه ۱۳۱۰ شمسى پس از اداى نماز صبح در اصفهان وفات كرد و جسد او را در تخت ‌فولاد در تكيه‌ى ميرزا رفيعاء نايينى به خاك سپردند كه بعداً متأسفانه آن را تسطيح كرده و جزو اراضى فرودگاه قدیم اصفهان شد. اكنون تكيه میرزا رفیعا جزو اراضى فرودگاه(پايگاه هوايى بدر سپاه) است.

منابع

• تخت فولاد اصفهان، سید احمد عقیلی، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، 1393، ص56
• میرزا یحیی مدرس بید آبادی، درگاه الکترونیکی شهرداری اصفهان، بازیابی:24 شهریور 1393
• شرح خود نوشت میرزا یحیی مدرس اصفهانی،ارمغان، دوره نهم، آبان و آذر 1307 - شماره 8 و 9 در دسترس در نور مگز، بازیابی:24 شهریور 1393