امامزاده اسماعیل قم

آستان مقدس «امامزاده شاهزاده اسماعیل» در فاصله تقریبی ۵۱ کیلومتری جنوب شرقی قم و در دامنه ارتفاعات روستای بیدقان بخش کهک قم واقع شده است.

امامزاده شاهزاده اسماعیل، قم

در این بقعه، دو مرقد دیده مى‏ شود؛ یکى بزرگ در وسط و دیگرى کوچک در زاویه شمال شرقى مجاور پلّه شاه‏نشین شمالى. مرقد اصلى، مدفن دو تن، شاهزاده اسماعیل و فرزند وى شاهزاده حمزه از نوادگان علی بن جعفر(علیه السلام) است و مرقد کنارى منتسب به شاهزاده محمّد از نوادگان امام کاظم(علیه السلام) است. البته مردم محلی مرقد کوچک را از آن امامزاده حمزه می دانند.

امامزاده شاه اسماعیل یکی از امامزادگان پر بازدید استان قم است. این امامزاده اعتبار زیادی نزد مردم قم در دوران قدیم داشت و بسیاری از افراد برای ادای نذر و قربانی به این مکان مراجعه می کردند. از زمان‏هاى قدیم، مخصوصاً در روستاهاى هم‏جوار، گله داران منطقه ، یک گوسفند جهت سلامتى گله ی خود نذر امامزاده شاهزاده اسماعیل مى‏ کردند و عشق و علاقه زیادى به آستان وى داشتند و این رسم هنوز بین گله داران پا برجاست. این امامزاده به یکی از جاذبه های گردشگری مهم استان قم تبدیل شده و به خصوص در روزهاى پنج شنبه مملّو از جمعیت است.

بقعه امامزاده شاه اسماعیل از بناهاى تاریخى استان قم و داراى درهاى نفیس و کاشى‏هاى عالى و صندوق منبّت روى مرقد است و شامل بقعه، گنبد، رواق، صحن و مسجد می باشد. قدمت این بنا مربوط به قرن هفتم هجرى است و بانى اولیّه آن نامعلوم مى ‏باشد. با توجّه به کاشى‏ هایى که در آن مزار به کار رفته، مخصوصاً کاشى ‏هایى که داراى صورت سه سوار مغول است، مى‏ توان ادّعا کرد که بانى بقعه مزبور از امراى دولت هلاکوخان و یا خواجه نصیرالدین طوسى، وزیر وى بوده است.

در حاشیه آن کاشى‏ ها نیز کتیبه ‏اى متضمن سوره های کوچک قرآن، مانند سوره اخلاص و در پایان، تاریخ ۶۶۸ ه.ق و ابیاتى از شاهنامه با تاریخ ۶۶۱ ه.ق دیده می ‏شود. کاشی های مزبور به همراه کاشی های دیگر به جا مانده از بنا، در موزه آستانه مقدس حضرت معصومه نگهداری می شود.

بر فراز بقعه، گنبدى است که احتمالا در آغاز امر، عرق‏چینى یا کلاه‏خودى شکل و سنگ پوش بوده اما در عصر شاه اسماعیل اوّل صفوى، هنگام تعمیر صورت آن را به هرمى شانزده ترکى تبدیل ساخته ‏اند. این گنبد به قطر هشت و ارتفاع ۹ تا ۱۰ متر، آراسته به کاشى‏هاى دوالى فیروزه‏اى دورة صفوى بود که به مرور زمان، عمده آن‌ها ریخته و اخیرا بازسازى و کاشى ‏کارى شده است.

بنای امامزاده شاهزاده اسماعیل دو بار، یک مرتبه در سال ۹۲۰ ه.ق، در عهد سلطنت شاه اسماعیل و بار دوّم در سال ۱۲۱۴ ه.ق در دوره فتحعلى شاه تعمیر و تزیین گردیده است. منبری در امامزاده به تاریخ ۹۲۲ ه.ق قرار دارد و تزیینات زیبایى بر آن به چشم می خورد. تعدادى از درهاى بنا نیز احتمالاً متعلّق به همین تاریخ است. هم‏چنین درگاه بقعه از رواق، کاشی ‏کارى زیبایى از دوره قاجارى کار شده که داراى کتیبه‏ هاى زیادى است.

منابع

• "زندگینامه امامزاده شاه اسماعیل قم"، پایگاه شورای هیئات مذهبی استان قم.
• سایت الشیعه.