اصول فلسفه و روش رئالیسم (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۵: | سطر ۵: | ||
|تصویر= [[پرونده:اصول فلسفه و روش رئالیسم.jpg|240px|وسط]] | |تصویر= [[پرونده:اصول فلسفه و روش رئالیسم.jpg|240px|وسط]] | ||
| − | |نویسنده= | + | |نویسنده= علامه طباطبایی |
|موضوع= فلسفه اسلامی | |موضوع= فلسفه اسلامی | ||
| سطر ۱۱: | سطر ۱۱: | ||
|زبان= فارسی | |زبان= فارسی | ||
| − | |تعداد جلد= | + | |تعداد جلد= ۵ |
| − | |عنوان افزوده1= | + | |عنوان افزوده1=تحقیق |
| − | |افزوده1= | + | |افزوده1=مرتضی مطهری |
|عنوان افزوده2= | |عنوان افزوده2= | ||
| سطر ۲۴: | سطر ۲۴: | ||
}} | }} | ||
| − | '''«اصول فلسفه و روش رئالیسم»''' از آثار [[علامه طباطبایی]] (م، ۱۳۶۰ ش) در موضوع [[فلسفه|فلسفه]] است. این کتاب در مقام دفاع از عقاید الهیون و قائلان به [[مابعدالطبیعه|ماوراءالطبیعه]] تألیف شده، و یک معرفی اجمالی از [[فلسفه اسلامی]] | + | '''«اصول فلسفه و روش رئالیسم»''' از آثار [[علامه طباطبایی]] (م، ۱۳۶۰ ش)، در موضوع [[فلسفه|فلسفه]] است. این کتاب در مقام دفاع از عقاید الهیون و قائلان به [[مابعدالطبیعه|ماوراءالطبیعه]] تألیف شده، و یک معرفی اجمالی از [[فلسفه اسلامی]] است. در این کتاب در عین استفاده از تحقیقات گرانبهای هزار ساله فیلسوفان اسلامی، به آراء و تحقیقات دانشمندان بزرگ اروپا نیز توجه شده است. |
==مؤلف== | ==مؤلف== | ||
| − | آیت‌الله [[علامه | + | آیت‌الله [[علامه طباطبایى|سید محمدحسین طباطبایی]] (۱۲۸۱-۱۳۶۰ ش)، [[فقیه]]، [[عارف]]، [[فلسفه|فیلسوف]]، مفسر بزرگ و مشهور [[شیعه]] معاصر است. علامه پس از تحصیلات مقدماتی به [[نجف]] رفت و از سال ۱۳۰۴ تا ۱۳۱۴ شمسی از اساتید بزرگ آنجا همچون [[سید علی آقا قاضی|سید علی آقای قاضی]]، [[محمدحسین غروی اصفهانی|محمدحسین اصفهانى]]، [[میرزا محمدحسین نائینی|میرزای نایینى]]، [[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانى]] و [[سید محمد حجت کوه کمره ای|حجّت کوه‌کمرى]] بهره گرفت. |
| − | علامه طباطبایی در سال ۱۳۲۵ شمسی به [[قم]] رفت و در آنجا شروع به تدریس دروس [[تفسیر قرآن]] و [[فلسفه]] نمود که در آن زمان چندان بدان اهمیت داده نمی شد و این کار او موجب رونق این دو در [[حوزه | + | علامه طباطبایی در سال ۱۳۲۵ شمسی به [[قم]] رفت و در آنجا شروع به تدریس دروس [[تفسیر قرآن]] و [[فلسفه]] نمود که در آن زمان چندان بدان اهمیت داده نمی شد و این کار او موجب رونق این دو در [[حوزه علمیه قم|حوزه قم]] شد. برخی از شاگردان او عبارتند از: [[شهید مطهری]]، [[شهید بهشتی]]، [[علامه حسن زاده|علامه حسن‌زاده]]، [[ناصر مکارم شیرازی|آیت‌الله مکارم شیرازی]] و [[آیت الله جوادی آملی|آیت‌الله جوادی آملی]]. |
علامه طباطبایی کتب ارزشمندی تألیف نمود، از جمله: [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر المیزان]]، [[سنن النبی]]، [[شیعه در اسلام]]، [[بدایة الحکمه (کتاب)|بدایة الحکمة]]، [[نهایة الحکمه (کتاب)|نهایة الحکمة]]، [[حاشیة الکفایه]]، آموزش دین، خلاصه تعالیم اسلام،... . | علامه طباطبایی کتب ارزشمندی تألیف نمود، از جمله: [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر المیزان]]، [[سنن النبی]]، [[شیعه در اسلام]]، [[بدایة الحکمه (کتاب)|بدایة الحکمة]]، [[نهایة الحکمه (کتاب)|نهایة الحکمة]]، [[حاشیة الکفایه]]، آموزش دین، خلاصه تعالیم اسلام،... . | ||
| − | ==انگیزه نگارش | + | ==انگیزه نگارش == |
به گفته استاد [[مرتضی مطهری|شهید مطهری]] - که بر کتاب "اصول فلسفه و روش رئالیسم" مقدمه و پاورقی نوشته است - هدف از نگارش این کتاب، به وجود آوردن یک سیستم [[فلسفه|فلسفی]] عالی بر اساس استفاده از زحمات گرانمایه هزار ساله فلاسفه اسلامی و ثمره تحقیقات وسیع و عظیم دانشمندان مغرب زمین به همراه به کاربردن قوه ابداع و ابتکارات است؛ به همین جهت در این سلسله مقالات، هم مسایلی که در فلسفه قدیم نقش عمده را دارد و هم مسایلی که در فلسفه جدید حائز اهمیت است طرح شده و در ضمن، قسمتهایی دارد که نه در فلسفه اسلامی و نه در فلسفه اروپایی سابقه دارد. | به گفته استاد [[مرتضی مطهری|شهید مطهری]] - که بر کتاب "اصول فلسفه و روش رئالیسم" مقدمه و پاورقی نوشته است - هدف از نگارش این کتاب، به وجود آوردن یک سیستم [[فلسفه|فلسفی]] عالی بر اساس استفاده از زحمات گرانمایه هزار ساله فلاسفه اسلامی و ثمره تحقیقات وسیع و عظیم دانشمندان مغرب زمین به همراه به کاربردن قوه ابداع و ابتکارات است؛ به همین جهت در این سلسله مقالات، هم مسایلی که در فلسفه قدیم نقش عمده را دارد و هم مسایلی که در فلسفه جدید حائز اهمیت است طرح شده و در ضمن، قسمتهایی دارد که نه در فلسفه اسلامی و نه در فلسفه اروپایی سابقه دارد. | ||
| − | == | + | ==ویژگی‌های کتاب== |
| − | در میان متفکرین | + | در میان متفکرین اسلامی، [[علامه طباطبایی]] مسائلی را اولین بار به صورت [[فلسفه]] زبانی مطرح کرد؛ به عنوان مثال اولین بار مفهوم سازی ذهن و چگونگی پیدایش مفاهیم سلبی در مقاله پنجم «اصول فلسفه و روش رئالیسم» مطرح گردید و یا در مقاله ششم از بحث اعتباریات قیام زبان به اجتماع را با تحلیل فلسفی مطرح نموده است. در بیان منش فلسفی علامه طباطبایی بایستی از موارد ذیل نیز نام برد که سابقه نداشته و پدیده تازه ای در [[حکمت متعالیه]] به شمار می روند: |
| − | + | ۱. تنقیح مباحث زاید و منسوخ از عرضه مباحث فلسفی و ارائه اصول موضوعه تازه ای که در علوم جدید به ثبوت رسیده اند. | |
| − | + | ۲. پیگیری از پیشینه تاریخی مسائل فلسفی و توجه به سیر تاریخی آن. | |
| − | + | ۳. عنایت به مباحث علم شناسی و دین شناسی فلسفی. | |
| − | + | ۴. پیدایش نکات [[عرفان|عرفانی]] در بیان مسائل فلسفی. | |
| − | + | ۵. ارائه سبک نوینی در ادبیات فلسفی و وارد کردن اصطلاحات تازه آن. | |
| − | |||
| − | + | کتاب «اصول فلسفه و روش رئالیسم» مشتمل بر یک دوره مختصر است، مهمات مسائل فلسفه را بیان می کند و سعی شده است که حتی الامکان ساده و عمومی باشد تا جمیع اشخاصی که ذوق فلسفی دارند با داشتن اطلاعات مختصری به فراخور حال خود استفاده کنند و لذا از ذکر دلایل و براهین متعدد در هر مورد خودداری شده و برای اثبات هر مدعا ساده ترین راه ها و بسیط ترین براهین انتخاب شده است. | |
| − | کتاب | + | در این کتاب هم مسائلی که در فلسفه قدیم نقش دارد و هم مسائلی که در فلسفه جدید حائز اهمیت است مطرح می شود و چنانکه در جای خود توضیح داده شده، در ضمن کتاب به قسمتهایی برخورد می کنیم که در هیچ یک از فلسفه اسلامی و فلسفه اروپایی سابقه ندارد. |
| − | + | ==محتوای کتاب== | |
| − | |||
| − | + | کتاب «اصول فلسفه و روش رئالیسم» مشتمل بر ۵ جلد بوده و ۱۴ مقاله در این مجلدها گنجانده شده است که به شرح زیر می باشند: | |
| − | + | مقاله اول: فلسفه چیست؟، مقاله دوم: فلسفه و سفسطه، مقاله سوم: علم و ادراک، مقاله چهارم: علم و معلوم، مقاله پنجم: پیدایش کثرت در علم، مقاله ششم: ادراکات اعتباریه، مقاله هفتم: مباحث وجود، مقاله هشتم: امکان و وجوب، مقاله نهم، علت و معلول، مقاله دهم: امکان و فعلیت حرکت - زمان، مقاله یازدهم: حدوث و قدم - تقدم و تأخر - معیت، مقاله دوازدهم: وحدت و کثرت، مقاله سیزدهم: ماهیت جوهر و عرض، مقاله چهاردهم: خدای جهان و جهان. | |
| − | |||
| + | در ضمن این فصول و مقالات، آراء بسیاری از دانشمندان قدیم و جدید، چه الهی و چه مادی، مورد بحث و انتقاد قرار گرفته و به علت خاصی به مادیت جدید (ماتریالیسم و دیالکتیک) بیشتر توجه شده است. | ||
| + | |||
| + | این کتاب دارای پاورقی های مفصل و بسیار ارزشمندی می باشد که توسط شهید [[مرتضی مطهری]] نوشته شده است که در توضیح مقاصد کتاب بسیار مفید است. همچنین مقدمه مفصل کتاب نیز توسط شهید مطهری نگارش یافته است. | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| + | *[[نرم افزار جامع فقه اهلبیت (علیهم السلام) ۲|نرم افزار جامع فقه اهل البیت]] [لوح فشرده]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. | ||
| + | *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/560405 سایت سازمان اسناد و كتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران] (۴ خرداد ۱۳۹۱). | ||
| − | + | [[رده:کتابهای فلسفی]][[رده:منابع فلسفی]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[رده: | ||
[[رده:آثار علامه طباطبایی]] | [[رده:آثار علامه طباطبایی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۰ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۴:۵۲
 | |
| نویسنده | علامه طباطبایی |
| موضوع | فلسفه اسلامی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | ۵ |
| تحقیق | مرتضی مطهری |
|
| |
«اصول فلسفه و روش رئالیسم» از آثار علامه طباطبایی (م، ۱۳۶۰ ش)، در موضوع فلسفه است. این کتاب در مقام دفاع از عقاید الهیون و قائلان به ماوراءالطبیعه تألیف شده، و یک معرفی اجمالی از فلسفه اسلامی است. در این کتاب در عین استفاده از تحقیقات گرانبهای هزار ساله فیلسوفان اسلامی، به آراء و تحقیقات دانشمندان بزرگ اروپا نیز توجه شده است.
مؤلف
آیت‌الله سید محمدحسین طباطبایی (۱۲۸۱-۱۳۶۰ ش)، فقیه، عارف، فیلسوف، مفسر بزرگ و مشهور شیعه معاصر است. علامه پس از تحصیلات مقدماتی به نجف رفت و از سال ۱۳۰۴ تا ۱۳۱۴ شمسی از اساتید بزرگ آنجا همچون سید علی آقای قاضی، محمدحسین اصفهانى، میرزای نایینى، سید ابوالحسن اصفهانى و حجّت کوه‌کمرى بهره گرفت.
علامه طباطبایی در سال ۱۳۲۵ شمسی به قم رفت و در آنجا شروع به تدریس دروس تفسیر قرآن و فلسفه نمود که در آن زمان چندان بدان اهمیت داده نمی شد و این کار او موجب رونق این دو در حوزه قم شد. برخی از شاگردان او عبارتند از: شهید مطهری، شهید بهشتی، علامه حسن‌زاده، آیت‌الله مکارم شیرازی و آیت‌الله جوادی آملی.
علامه طباطبایی کتب ارزشمندی تألیف نمود، از جمله: تفسیر المیزان، سنن النبی، شیعه در اسلام، بدایة الحکمة، نهایة الحکمة، حاشیة الکفایه، آموزش دین، خلاصه تعالیم اسلام،... .
انگیزه نگارش
به گفته استاد شهید مطهری - که بر کتاب "اصول فلسفه و روش رئالیسم" مقدمه و پاورقی نوشته است - هدف از نگارش این کتاب، به وجود آوردن یک سیستم فلسفی عالی بر اساس استفاده از زحمات گرانمایه هزار ساله فلاسفه اسلامی و ثمره تحقیقات وسیع و عظیم دانشمندان مغرب زمین به همراه به کاربردن قوه ابداع و ابتکارات است؛ به همین جهت در این سلسله مقالات، هم مسایلی که در فلسفه قدیم نقش عمده را دارد و هم مسایلی که در فلسفه جدید حائز اهمیت است طرح شده و در ضمن، قسمتهایی دارد که نه در فلسفه اسلامی و نه در فلسفه اروپایی سابقه دارد.
ویژگی‌های کتاب
در میان متفکرین اسلامی، علامه طباطبایی مسائلی را اولین بار به صورت فلسفه زبانی مطرح کرد؛ به عنوان مثال اولین بار مفهوم سازی ذهن و چگونگی پیدایش مفاهیم سلبی در مقاله پنجم «اصول فلسفه و روش رئالیسم» مطرح گردید و یا در مقاله ششم از بحث اعتباریات قیام زبان به اجتماع را با تحلیل فلسفی مطرح نموده است. در بیان منش فلسفی علامه طباطبایی بایستی از موارد ذیل نیز نام برد که سابقه نداشته و پدیده تازه ای در حکمت متعالیه به شمار می روند:
۱. تنقیح مباحث زاید و منسوخ از عرضه مباحث فلسفی و ارائه اصول موضوعه تازه ای که در علوم جدید به ثبوت رسیده اند. ۲. پیگیری از پیشینه تاریخی مسائل فلسفی و توجه به سیر تاریخی آن. ۳. عنایت به مباحث علم شناسی و دین شناسی فلسفی. ۴. پیدایش نکات عرفانی در بیان مسائل فلسفی. ۵. ارائه سبک نوینی در ادبیات فلسفی و وارد کردن اصطلاحات تازه آن.
کتاب «اصول فلسفه و روش رئالیسم» مشتمل بر یک دوره مختصر است، مهمات مسائل فلسفه را بیان می کند و سعی شده است که حتی الامکان ساده و عمومی باشد تا جمیع اشخاصی که ذوق فلسفی دارند با داشتن اطلاعات مختصری به فراخور حال خود استفاده کنند و لذا از ذکر دلایل و براهین متعدد در هر مورد خودداری شده و برای اثبات هر مدعا ساده ترین راه ها و بسیط ترین براهین انتخاب شده است.
در این کتاب هم مسائلی که در فلسفه قدیم نقش دارد و هم مسائلی که در فلسفه جدید حائز اهمیت است مطرح می شود و چنانکه در جای خود توضیح داده شده، در ضمن کتاب به قسمتهایی برخورد می کنیم که در هیچ یک از فلسفه اسلامی و فلسفه اروپایی سابقه ندارد.
محتوای کتاب
کتاب «اصول فلسفه و روش رئالیسم» مشتمل بر ۵ جلد بوده و ۱۴ مقاله در این مجلدها گنجانده شده است که به شرح زیر می باشند:
مقاله اول: فلسفه چیست؟، مقاله دوم: فلسفه و سفسطه، مقاله سوم: علم و ادراک، مقاله چهارم: علم و معلوم، مقاله پنجم: پیدایش کثرت در علم، مقاله ششم: ادراکات اعتباریه، مقاله هفتم: مباحث وجود، مقاله هشتم: امکان و وجوب، مقاله نهم، علت و معلول، مقاله دهم: امکان و فعلیت حرکت - زمان، مقاله یازدهم: حدوث و قدم - تقدم و تأخر - معیت، مقاله دوازدهم: وحدت و کثرت، مقاله سیزدهم: ماهیت جوهر و عرض، مقاله چهاردهم: خدای جهان و جهان.
در ضمن این فصول و مقالات، آراء بسیاری از دانشمندان قدیم و جدید، چه الهی و چه مادی، مورد بحث و انتقاد قرار گرفته و به علت خاصی به مادیت جدید (ماتریالیسم و دیالکتیک) بیشتر توجه شده است.
این کتاب دارای پاورقی های مفصل و بسیار ارزشمندی می باشد که توسط شهید مرتضی مطهری نوشته شده است که در توضیح مقاصد کتاب بسیار مفید است. همچنین مقدمه مفصل کتاب نیز توسط شهید مطهری نگارش یافته است.
منابع
- نرم افزار جامع فقه اهل البیت [لوح فشرده]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
- سایت سازمان اسناد و كتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران (۴ خرداد ۱۳۹۱).
