ادخال سرور بر مومنین: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{متوسط}}
 
{{متوسط}}
در بيان عرف و شرع ادخال سرور تعبير عامي است و شامل هر عملي مي‌شود كه موجب گره گشاى از مشكلات ديگری و شادي وي گردد مانند اطعام و كمك به فقير، رساندن وامانده ى به مقصدش، قرض دادن و غيره كه شخص ديگر را خوشحال كند و از غم و غصه ى مشكلش راحتش كند. ثواب چنين كاري از حدّ و اندازه بيرون است.
+
از ارزش‌هاى پسندیده [[اخلاق|اخلاقى]] که در آیین [[اسلام]] بدان تأکید شده، خوشحال نمودن بندگان خداست. مطابق روایات [[اهل البیت|معصومین]] علیهم‌السلام، ادخال سرور در قلوب بندگان خدا، از بهترین اعمال بوده و رضایت پروردگار را به دنبال دارد. از مهمترين کارهايی که در این زمینه به آن اشاره شده، شاد کردن مؤمن از راه توجه به نيازهای او و تلاش در جهت رفع آنهاست.
  
اما امروزه خلاف آن رايج است كه ادخال سرور يعنى شخصى را خنداندن حتى نعوذ بالله با شوخي ها و حرف هاى كه قبيح و در شرع مقدس از محرمات است.البته خنداندن شخص مغموم يك موردى از ادخال سرور است نه همه آن.
+
== مفهوم ادخال سرور ==
 +
در بیان عرف و [[شرع]]، «ادخال سرور» تعبیر عامی است و شامل هر عملی می‌شود که موجب گره گشایى از مشکلات دیگری و شادی وی گردد، مانند اطعام و کمک به فقیر، رساندن وامانده‌اى به مقصدش، [[قرض]] دادن و غیره که شخص دیگر را خوشحال کند و از غم و غصه‌ى مشکلش برهاند. [[ثواب]] چنین کاری از حدّ و اندازه بیرون است و انسانى که در شادى دیگران شریک بوده و گرد و غبار غم را مى زداید و در راهى هدفمند دلى را به دست مى آورد، به خدا نزدیک مى شود.
 +
 
 +
«ادخال سرور» در دل مومن تنها به معنای خنداندن او نيست؛ بلکه مراد کاری است شرعی که در اثر آن دل مومنی شاد شود. توجه به این نکته لازم است که، شادی های مؤمن یا در اموری است که مستقیماً با خدای متعال در ارتباط اند و یا در اموری که مقدمات چنین ارتباطی را برای او فراهم می کنند و یا دست کم در اموری که او را از نافرمانی و [[معصیت]] خدا جدا می کنند. بنابراین روشن است که منظور این نیست که شاد کردن مؤمنان از هر راهی و به هر وسیله ای عبادتی بزرگ است. چنانکه در برخی از روایات از شاد کردن مردم با سخنان [[دروغ]] نهی شده است.  
  
 
==جایگاه ادخال سرور در روایات==
 
==جایگاه ادخال سرور در روایات==
  
از ارزش هاى پسنديده اخلاقى، كه با نيكى قرين است و در آيين [[اسلام]] بدان تأكيد شده، خوشحال نمودن بندگان خدا است. از فرمايشات گوهر بار معصومين عليهم السلام در مى يابيم كه خوشحالى بنده اى از بندگان خدا، سرور پيامبر و امامان و رضايت پروردگار را به دنبال دارد و انسانى كه در شادى ديگران شريك بوده و گرد و غبار غم را مى زدايد و در راهى هدفمند دلى را به دست مى آورد، به خدا نزديك مى شود.
+
[[احادیث]] فراوانی در فضیلت و اهمیت شاد کردن مؤمنان وارد شده است:
 
 
'''نمونه هایی از كلمات گوهر بار معصومين پيرامون مسرور و خوش حال نمودن مؤمنين:'''
 
 
 
علِيُّ بنُ إِبرَاهِيمَ عَن أَبِيهِ عَنِ ابنِ أَبِي عُمَيرٍ عَن هِشَامِ بنِ الحَكَمِ عَن أَبِي عَبدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ مِن أَحَبِّ الاَعمَالِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ إِدخَالُ السُّرُورِ عَلَى المُؤمِنِ إِشبَاعُ جَوعَتِهِ أَو تَنفِيسُ كُربَتِهِ أَو قَضَاءُ دَينِهِ.
 
 
 
امام صادق عليه السلام فرمود: محبوب ترين و دوست داشتن ترين عمل در پيشگاه خداوند تبارك و تعالى خوشحال كردن مؤمن است؛ به اين كه يا او را از گرسنگى سيرش كند؛ يا او را از گرفتارى نجات دهد؛ يا قرض و دينش را اداء نمايد.
 
 
 
([[الكافي]] ج2 ص192)
 
 
 
عِدَّةٌ مِن أَصحَابِنَا عَن أَحمَدَ بنِ مُحَمَّدِ بنِ خَالِدٍ عَن أَبِيهِ عَن رَجُلٍ مِن أَهلِ الكُوفَةِ يُكَنَّى أَبَا مُحَمَّدٍ عَن عَمرِو بنِ شِمرٍ عَن جَابِرٍ عَن أَبِي جَعفَرٍ عليه السلام قَالَ تَبَسُّمُ الرَّجُلِ فِي وَجهِ أَخِيهِ حَسَنَةٌ وَ صَرفُ القَذَى عَنهُ حَسَنَةٌ وَ مَا عُبِدَ اللَّهُ بِشَيءٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ مِن إِدخَالِ السُّرُورِ عَلَى المُؤمِنِ.
 
 
 
[[امام باقر]] عليه السلام فرمود: لبخند مردى بر صورت برادر مؤمنش و بر طرف كردن گرفتارى و مشكل از او، كار نيكويى است و بعد فرمود محبوب ترين چيز نزد خداى متعال ادخال سرور در قلب مؤمن وارد است.
 
 
 
(الكافي ج2 ص188)
 
 
 
عَنهُ عَن بَكرِ بنِ صَالِحٍ عَنِ الحَسَنِ بنِ عَلِيٍّ عَن عَبدِ اللَّهِ بنِ إِبرَاهِيمَ عَن عَلِيِّ بنِ أَبِي عَلِيٍّ عَن أَبِي عَبدِ اللَّهِ عَن أَبِيهِ عَن عَلِيِّ بنِ الحُسَينِ عليه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و آله وسلم إِنَّ أَحَبَّ الاَعمَالِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ إِدخَالُ السُّرُورِ عَلَى المُؤمِنِين.
 
 
 
از [[امام سجاد]] عليه السلام نقل شده كه پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: محبوب ترين عمل در پيشگاه خداوند تبارك و تعالى وارد كردن سرور و شادى در دل مؤمنين است.
 
 
 
(الكافي ج2 ص189)
 
 
 
عَلِيُّ بنُ إِبرَاهِيمَ عَن أَبِيهِ عَنِ ابنِ مَحبُوبٍ عَن عَبدِ اللَّهِ بنِ سِنَانٍ عَن أَبِي عَبدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ قَالَ أَوحَى اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ إِلَى دَاوُدَ عليه السلام إِنَّ العَبدَ مِن عِبَادِي لَيَأ تِينِي بِالحَسَنَةِ فَأُبِيحُهُ جَنَّتِي فَقَالَ دَاوُدُ يَا رَبِّ وَ مَا تِلكَ الحَسَنَةُ قَالَ يُدخِلُ عَلَى عَبدِيَ المُؤمِنِ سُرُوراً وَ لَو بِتَمرَةٍ قَالَ دَاوُدُ يَا رَبِّ حَقٌّ لِمَن عَرَفَكَ أَن لَا يَقطَعَ رَجَاءَهُ مِنكَ.
 
 
 
امام صادق عليه السلام فرمود: خداوند به [[حضرت داود]] عليه السلام [[وحى]] نمود كه اگر بنده اى از بندگانم به سوى من با حسنه آمد به خاطر آن حسنه، او را مستحق بهشت قرار مى دهم؛ حضرت داود عليه السلام عرض كرد، خداوندا آن حسنه چيست؟ فرمود در دل بنده مؤمن من شادى ايجاد كردن اگر چه با يك عدد خرما باشد و بعد حضرت داود عليه السلام گفت، خدايا سزاوار است كسى كه تو را شناخت، از تو نا اميد نشود.
 
 
 
(الكافي ج2 ص189)
 
 
 
عِدَّةٌ مِن أَصحَابِنَا عَن أَحمَدَ بنِ مُحَمَّدِ بنِ خَالِدٍ عَن أَبِيهِ عَن خَلَفِ بنِ حَمَّادٍ عَن مُفَضَّلِ بنِ عُمَرَ عَن أَبِي عَبدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ لَا يَرَى أَحَدُكُم إِذَا أَدخَلَ عَلَى مُؤمِنٍ سُرُوراً أَنَّهُ عَلَيهِ أَدخَلَهُ فَقَط بَل وَ اللَّهِ عَلَينَا بَل وَ اللَّهِ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه و آله و سلم.
 
 
 
امام صادق عليه السلام فرمود: كسى از شماها گمان و خيال نكند اگر مؤمنى را خوشحال كرد تنها او را خوشحال كرده باشد بلكه قسم به خدا علاوه بر ما اهل بيت عليهم السلام؛ پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله و سلم را هم شاد و مسرور نموده است.
 
 
 
(الكافي ج2 ص189)
 
 
 
الحَسَنُ بنُ عَلِيِّ بنِ شُعبَةَ فِي تُحَفِ العُقُولِ، عَن عَبدِ اللَّهِ بنِ جُندَبٍ عَن أَبِي عَبدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ يَا ابنَ جُندَبٍ مَن سَرَّهُ أَن يُزَوِّجَهُ اللَّهُ الحُورَ العِينَ وَ يَتَوَجَّهَ بِالنُّورِ فَليُدخِل عَلَى أَخِيهِ المُؤمِنِ السُّرُورَ
 
 
 
امام صادق عليه السلام به [[عبدالله بن جندب]] مي فرمايد: پاداش كسى كه در اين دنيا برادر مؤمنش را شاد كند اين است كه در آخرت خداى متعال تاجى از نور بر سر او مى گذارد و همسر او را از حورالعين قرار مى دهد.
 
 
 
([[مستدرك الوسائل]] ج12 ص401)
 
 
 
رُوِيَ عَنِ الحُسَينِ بنِ عَلِيٍّ عليه السلام أَنَّهُ قَالَ صَحَّ عِندِي قَولُ النَّبِيِّ صلى الله عليه و آله و سلم أَفضَلُ الاَعمَالِ بَعدَ الصَّلَاةِ إِدخَالُ السُّرُورِ فِي قَلبِ المُؤمِنِ بِمَا لَا إِثمَ فِيهِ فَإِنِّي رَأَيتُ غُلَاماً يُؤَاكِلُ كَلباً فَقُلتُ لَهُ فِي ذَلِكَ فَقَالَ يَا ابنَ رَسُولِ اللَّهِ إِنِّي مَغمُومٌ أَطلُبُ سُرُوراً بِسُرُورِهِ لِأَنَّ صَاحِبِي يَهُودِيٌّ أُرِيدُ أُفَارِقُهُ فَأَتَى الحُسَينُ إِلَى صَاحِبِهِ بِمِائَتَي دِينَارٍ ثَمَناً لَهُ فَقَالَ اليَهُودِيُّ الغُلَامُ فِدَاءٌ لِخُطَاكَ وَ هَذَا البُستَانُ لَهُ وَ رَدَدتُ عَلَيكَ المَالَ فَقَالَ عليه السلام وَ أَنَا قَد وَهَبتُ لَكَ المَالَ قَالَ قَبِلتُ المَالَ وَ وَهَبتُهُ لِلغُلَامِ فَقَالَ الحُسَينُ عليه السلام أَعتَقتُ الغُلَامَ وَ وَهَبتُهُ لَهُ جَمِيعاً فَقَالَتِ امرَأَتُهُ قَد أَسلَمتُ وَ وَهَبتُ زَوجِي مَهرِي فَقَالَ اليَهُودِيُّ وَ أَنَا أَيضاً أَسلَمتُ وَ أَعطَيتُهَا هَذِهِ الدَّار.
 
 
 
از [[امام حسين]] عليه السلام نقل شده است كه در نزد من كلام پيامبر صحيح و درست است كه فرمود: محبوب ترين و دوست داشتن ترين عمل در پيشگاه خداوند تبارك و تعالى بعد از [[نماز]]، خوشحال كردن مؤمن است درصورتى كه همراه با [[گناه]] نباشد؛ بعد امام حسين عليه السلام فرمود من برده اى را ديدم كه به سگى غذا مي داد به او گفتم چرا چنين مي كنى؟ گفت اى پسر رسول خدا من غم و غصه دارم و مى خواهم با شاد كردن اين حيوان خودم را از ناراحتى نجات بدهم تاشاد و مسرور گردم براى اين كه ارباب من يك فرد يهودى است تا بتوانم با اين كار از او جدا شوم.
 
  
بعد راوى مى گويد امام حسين عليه السلام دويست دينار پول برداشت و به نزد ارباب او رفت وقتى يهودى امام حسين عليه السلام را ديد گفت اين برده را فداى قدم هاى مبارك شما كردم و اين باغ هم مال اين غلام باد؛ و ان مال را هم به شما برگر داندم امام حسين عليه السلام فرمود من هم اين مال را به شما هديه مي كنم؛ مرد يهودى گفت من ان مال را از شما قبول مى كنم و به اين برده مى بخشم و سپس امام حسين عليه السلام فرمود من اين برده را آزاد كردم و همه ان چيزها را به او بخشيدم وقتى اين صحنه را زن ان مرد يهودى ديد گفت اى پسر رسول خدا من اسلام اوردم و مهريه خودم را به شوهرم بخشيدم؛ در اين هنگام ان مرد يهودى گفت من هم اسلام آوردم و اين خانه را به همسرم بخشيدم.([[بحارالانوار]] ج44 ص194)
+
* «عَن بَکرِ بنِ صَالِحٍ عَنِ الحَسَنِ بنِ عَلِی عَن عَبدِاللَّهِ بنِ إِبرَاهِیمَ عَن عَلِی بنِ أَبِی عَلِی عَن أَبِی عَبدِاللَّهِ عَن أَبِیهِ عَن عَلِی بنِ الحُسَینِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله علیه وآله إِنَّ أَحَبَّ الاَعمَالِ إِلَى اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ إِدخَالُ السُّرُورِ عَلَى المُؤمِنِین»؛<ref>الکافی، کلینی، ج۲ ص۱۸۹.</ref> از [[امام سجاد]] علیه السلام نقل شده که [[پیامبر اسلام|پیامبر اسلام]] صلى الله علیه وآله فرمود: محبوب ترین عمل در پیشگاه خداوند تبارک و تعالى وارد کردن سرور و شادى در دل مؤمنین است.
 +
* «مَن أکرَمَ أخاهُ المُسلِمَ بِکلِمَةٍ یلطِفُهُ بِها وفَرَّجَ عَنهُ کربَتَهُ، لَم یزَل فی ظِلِّ اللّه المَمدودِ عَلَیهِ الرَّحمَةُ ما کانَ فی ذلِک»؛<ref>الکافی، ج۲ ص۲۰۶؛ علل الشرایع، صدوق، ج۲ ص۵۲۳.</ref> رسول خدا صلی الله علیه و آله: هرکس برادر مسلمانش را با سخنى ملاطفت آمیز گرامى بدارد و اندوهش را برطرف سازد، تا در این حال است، در سایه گسترده اى پوشیده از رحمت خدا به سر مى برد.
 +
*لِكُمَيْلِ بْنِ زِيادِ النَّخَعي: يَا كُمَيْلُ... مَا مِنْ أَحَدٍ أَوْدَعَ قَلْباً سُرُوراً إِلاَّ وَخَلَقَ آللّهُ لَهُ مِنْ ذلِکَ السُّرُورِ لُطْفاً. فَإِذَا نَزَلَتْ بِهِ نَائِبَةٌ جَرَى إِلَيْهَا كَالْمَاءِ فِي انْحِدَارِهِ حَتَّى يَطْرُدَهَا عَنْهُ.<ref>نهج البلاغه، حکمت ۲۵۷.</ref> [[امام علی]] علیه السلام به [[کمیل بن زیاد نخعی]]  فرمود: اى كميل... هركس سرور و خوشحالى در قلبى ايجاد كند خدا از آن سرور برايش لطفى مى‌آفريند كه هرگاه مصيبتى بر او وارد شود اين لطف همچون آب  به سوى او سرازير شود تا آن مصيبت را از وى دور سازد.
 +
 +
* «عِدَّةٌ مِن أَصحَابِنَا عَن أَحمَدَ بنِ مُحَمَّدِ بنِ خَالِدٍ عَن أَبِیهِ عَن رَجُلٍ مِن أَهلِ الکوفَةِ یکنَّى أَبَا مُحَمَّدٍ عَن عَمرِو بنِ شِمرٍ عَن جَابِرٍ عَن أَبِی جَعفَرٍ علیه السلام قَالَ تَبَسُّمُ الرَّجُلِ فِی وَجهِ أَخِیهِ حَسَنَةٌ وَ صَرفُ القَذَى عَنهُ حَسَنَةٌ وَ مَا عُبِدَ اللَّهُ بِشَیءٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ مِن إِدخَالِ السُّرُورِ عَلَى المُؤمِنِ»؛<ref>الکافی، ج۲ ص۱۸۸.</ref> [[امام باقر]] علیه السلام فرمود: لبخند مردى بر صورت برادر مؤمنش و بر طرف کردن گرفتارى و مشکل از او، کار نیکویى است و بعد فرمود محبوب ترین چیز نزد خداى متعال ادخال سرور در قلب مؤمن است.
 +
* «علِی بنُ إِبرَاهِیمَ عَن أَبِیهِ عَنِ ابنِ أَبِی عُمَیرٍ عَن هِشَامِ بنِ الحَکمِ عَن أَبِی عَبدِاللَّهِ علیه السلام قَالَ مِن أَحَبِّ الاَعمَالِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ إِدخَالُ السُّرُورِ عَلَى المُؤمِنِ إِشبَاعُ جَوعَتِهِ أَو تَنفِیسُ کربَتِهِ أَو قَضَاءُ دَینِهِ»؛<ref>الکافی، ج۲ ص۱۹۲.</ref> [[امام صادق]] علیه السلام فرمود: محبوب ترین و دوست داشتن ترین عمل در پیشگاه خداوند تبارک و تعالى خوشحال کردن مؤمن است؛ به این که یا او را از گرسنگى سیرش کند؛ یا او را از گرفتارى نجات دهد؛ یا قرض و دینش را اداء نماید.
 +
* «عَلِی بنُ إِبرَاهِیمَ عَن أَبِیهِ عَنِ ابنِ مَحبُوبٍ عَن عَبدِاللَّهِ بنِ سِنَانٍ عَن أَبِی عَبدِاللَّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ أَوحَى اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ إِلَى دَاوُدَ علیه السلام إِنَّ العَبدَ مِن عِبَادِی لَیأتِینِی بِالحَسَنَةِ فَأُبِیحُهُ جَنَّتِی فَقَالَ دَاوُدُ یا رَبِّ وَ مَا تِلک الحَسَنَةُ قَالَ یدخِلُ عَلَى عَبدِی المُؤمِنِ سُرُوراً وَ لَو بِتَمرَةٍ قَالَ دَاوُدُ یا رَبِّ حَقٌّ لِمَن عَرَفَک أَن لَا یقطَعَ رَجَاءَهُ مِنک»؛<ref>الکافی، ج۲ ص۱۸۹.</ref> امام صادق علیه السلام فرمود: خداوند به [[حضرت داود]] علیه السلام [[وحى]] نمود که اگر بنده اى از بندگانم به سوى من با حسنه آمد به خاطر آن حسنه، او را مستحق [[بهشت]] قرار مى دهم؛ حضرت داود علیه السلام عرض کرد، خداوندا آن حسنه چیست؟ فرمود در دل بنده مؤمن من شادى ایجاد کردن اگر چه با یک عدد خرما باشد و بعد حضرت داود گفت، خدایا سزاوار است کسى که تو را شناخت، از تو نا امید نشود.
 +
* «عِدَّةٌ مِن أَصحَابِنَا عَن أَحمَدَ بنِ مُحَمَّدِ بنِ خَالِدٍ عَن أَبِیهِ عَن خَلَفِ بنِ حَمَّادٍ عَن مُفَضَّلِ بنِ عُمَرَ عَن أَبِی عَبدِاللَّهِ علیه السلام قَالَ لَا یرَى أَحَدُکم إِذَا أَدخَلَ عَلَى مُؤمِنٍ سُرُوراً أَنَّهُ عَلَیهِ أَدخَلَهُ فَقَط بَل وَ اللَّهِ عَلَینَا بَل وَ اللَّهِ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله علیه وآله»؛<ref>الکافی، ج۲ ص۱۸۹.</ref> امام صادق علیه السلام فرمود: کسى از شماها گمان و خیال نکند اگر مؤمنى را خوشحال کرد تنها او را خوشحال کرده باشد، بلکه قسم به خدا علاوه بر ما [[اهل بیت]]، پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله را هم شاد و مسرور نموده است.
 +
* «الحَسَنُ بنُ عَلِی بنِ شُعبَةَ فِی تُحَفِ العُقُولِ، عَن عَبدِاللَّهِ بنِ جُندَبٍ عَن أَبِی عَبدِاللَّهِ علیه السلام قَالَ یا ابنَ جُندَبٍ مَن سَرَّهُ أَن یزَوِّجَهُ اللَّهُ الحُورَ العِینَ وَ یتَوَجَّهَ بِالنُّورِ فَلیدخِل عَلَى أَخِیهِ المُؤمِنِ السُّرُورَ»؛<ref>مستدرک الوسائل، حر عاملی، ج۱۲ ص۴۰۱.</ref> امام صادق علیه السلام به [[عبدالله بن جندب]] می فرماید: پاداش کسى که در این دنیا برادر مؤمنش را شاد کند این است که در آخرت خداى متعال تاجى از نور بر سر او مى گذارد و همسر او را از [[حور العین|حورالعین]] قرار مى دهد.
 +
* «رُوِی عَنِ الحُسَینِ بنِ عَلِی علیه السلام أَنَّهُ قَالَ صَحَّ عِندِی قَولُ النَّبِی صلى الله علیه وآله أَفضَلُ الاَعمَالِ بَعدَ الصَّلَاةِ إِدخَالُ السُّرُورِ فِی قَلبِ المُؤمِنِ بِمَا لَا إِثمَ فِیهِ»؛<ref>بحارالانوار، مجلسی، ج۴۴ ص۱۹۴.</ref> از [[امام حسین]] علیه السلام نقل شده است که در نزد من کلام پیامبر صحیح و درست است که فرمود: محبوب ترین و دوست داشتنی ترین عمل در پیشگاه خداوند تبارک و تعالى بعد از [[نماز]]، خوشحال کردن مؤمن است درصورتى که همراه با [[گناه]] نباشد.
 +
* «فَإِنَّهُ لَیسَ شَیءٌ مِنَ الْأَعْمَالِ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ بَعْدَ الْفَرَائِضِ أَفْضَلَ مِنْ إِدْخَالِ السُّرُورِ عَلَی الْمُؤْمِن»؛ [[امام رضا علیه السلام|امام رضا]] علیه السلام می فرماید: به درستی که بعد از انجام واجبات هیچ کاری در نزد خدای عز و جل برتر از شاد کردن مؤمن نیست.
  
 +
== پانویس ==
 +
{{پانویس}}
 
==منابع==
 
==منابع==
گروهی از محققان و پژوهشگران، ادخال سرور بر مومنین، سایت تربیت
+
* "ادخال سرور[http://www.pajoohe.ir دانشنامه پژوهه]، اصغر صفر زاده، بازیابی: ۱ دی ۱۳۹۲.
 
+
* "ادخال سرور بر مومنین"، گروهی از محققان، سایت تربیت.
اصغر صفر زاده، ادخال سرور، [http://www.pajoohe.ir دانشنامه پژوهه]، بازیابی: 1 دی 1392
+
* همیشه بهار (درس آداب و سبک زندگی اسلامی)، احمدحسین شریفی، ص ۱۰۶.
 
 
 
[[رده:اخلاق اجتماعی]]
 
[[رده:اخلاق اجتماعی]]
 
[[رده:صفات پسندیده]]
 
[[رده:صفات پسندیده]]
 
[[رده:مقاله های مرتبط به دانشنامه]]
 
[[رده:مقاله های مرتبط به دانشنامه]]

نسخهٔ ‏۸ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۱۱

از ارزش‌هاى پسندیده اخلاقى که در آیین اسلام بدان تأکید شده، خوشحال نمودن بندگان خداست. مطابق روایات معصومین علیهم‌السلام، ادخال سرور در قلوب بندگان خدا، از بهترین اعمال بوده و رضایت پروردگار را به دنبال دارد. از مهمترين کارهايی که در این زمینه به آن اشاره شده، شاد کردن مؤمن از راه توجه به نيازهای او و تلاش در جهت رفع آنهاست.

مفهوم ادخال سرور

در بیان عرف و شرع، «ادخال سرور» تعبیر عامی است و شامل هر عملی می‌شود که موجب گره گشایى از مشکلات دیگری و شادی وی گردد، مانند اطعام و کمک به فقیر، رساندن وامانده‌اى به مقصدش، قرض دادن و غیره که شخص دیگر را خوشحال کند و از غم و غصه‌ى مشکلش برهاند. ثواب چنین کاری از حدّ و اندازه بیرون است و انسانى که در شادى دیگران شریک بوده و گرد و غبار غم را مى زداید و در راهى هدفمند دلى را به دست مى آورد، به خدا نزدیک مى شود.

«ادخال سرور» در دل مومن تنها به معنای خنداندن او نيست؛ بلکه مراد کاری است شرعی که در اثر آن دل مومنی شاد شود. توجه به این نکته لازم است که، شادی های مؤمن یا در اموری است که مستقیماً با خدای متعال در ارتباط اند و یا در اموری که مقدمات چنین ارتباطی را برای او فراهم می کنند و یا دست کم در اموری که او را از نافرمانی و معصیت خدا جدا می کنند. بنابراین روشن است که منظور این نیست که شاد کردن مؤمنان از هر راهی و به هر وسیله ای عبادتی بزرگ است. چنانکه در برخی از روایات از شاد کردن مردم با سخنان دروغ نهی شده است.

جایگاه ادخال سرور در روایات

احادیث فراوانی در فضیلت و اهمیت شاد کردن مؤمنان وارد شده است:

  • «عَن بَکرِ بنِ صَالِحٍ عَنِ الحَسَنِ بنِ عَلِی عَن عَبدِاللَّهِ بنِ إِبرَاهِیمَ عَن عَلِی بنِ أَبِی عَلِی عَن أَبِی عَبدِاللَّهِ عَن أَبِیهِ عَن عَلِی بنِ الحُسَینِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله علیه وآله إِنَّ أَحَبَّ الاَعمَالِ إِلَى اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ إِدخَالُ السُّرُورِ عَلَى المُؤمِنِین»؛[۱] از امام سجاد علیه السلام نقل شده که پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله فرمود: محبوب ترین عمل در پیشگاه خداوند تبارک و تعالى وارد کردن سرور و شادى در دل مؤمنین است.
  • «مَن أکرَمَ أخاهُ المُسلِمَ بِکلِمَةٍ یلطِفُهُ بِها وفَرَّجَ عَنهُ کربَتَهُ، لَم یزَل فی ظِلِّ اللّه المَمدودِ عَلَیهِ الرَّحمَةُ ما کانَ فی ذلِک»؛[۲] رسول خدا صلی الله علیه و آله: هرکس برادر مسلمانش را با سخنى ملاطفت آمیز گرامى بدارد و اندوهش را برطرف سازد، تا در این حال است، در سایه گسترده اى پوشیده از رحمت خدا به سر مى برد.
  • لِكُمَيْلِ بْنِ زِيادِ النَّخَعي: يَا كُمَيْلُ... مَا مِنْ أَحَدٍ أَوْدَعَ قَلْباً سُرُوراً إِلاَّ وَخَلَقَ آللّهُ لَهُ مِنْ ذلِکَ السُّرُورِ لُطْفاً. فَإِذَا نَزَلَتْ بِهِ نَائِبَةٌ جَرَى إِلَيْهَا كَالْمَاءِ فِي انْحِدَارِهِ حَتَّى يَطْرُدَهَا عَنْهُ.[۳] امام علی علیه السلام به کمیل بن زیاد نخعی فرمود: اى كميل... هركس سرور و خوشحالى در قلبى ايجاد كند خدا از آن سرور برايش لطفى مى‌آفريند كه هرگاه مصيبتى بر او وارد شود اين لطف همچون آب به سوى او سرازير شود تا آن مصيبت را از وى دور سازد.
  • «عِدَّةٌ مِن أَصحَابِنَا عَن أَحمَدَ بنِ مُحَمَّدِ بنِ خَالِدٍ عَن أَبِیهِ عَن رَجُلٍ مِن أَهلِ الکوفَةِ یکنَّى أَبَا مُحَمَّدٍ عَن عَمرِو بنِ شِمرٍ عَن جَابِرٍ عَن أَبِی جَعفَرٍ علیه السلام قَالَ تَبَسُّمُ الرَّجُلِ فِی وَجهِ أَخِیهِ حَسَنَةٌ وَ صَرفُ القَذَى عَنهُ حَسَنَةٌ وَ مَا عُبِدَ اللَّهُ بِشَیءٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ مِن إِدخَالِ السُّرُورِ عَلَى المُؤمِنِ»؛[۴] امام باقر علیه السلام فرمود: لبخند مردى بر صورت برادر مؤمنش و بر طرف کردن گرفتارى و مشکل از او، کار نیکویى است و بعد فرمود محبوب ترین چیز نزد خداى متعال ادخال سرور در قلب مؤمن است.
  • «علِی بنُ إِبرَاهِیمَ عَن أَبِیهِ عَنِ ابنِ أَبِی عُمَیرٍ عَن هِشَامِ بنِ الحَکمِ عَن أَبِی عَبدِاللَّهِ علیه السلام قَالَ مِن أَحَبِّ الاَعمَالِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ إِدخَالُ السُّرُورِ عَلَى المُؤمِنِ إِشبَاعُ جَوعَتِهِ أَو تَنفِیسُ کربَتِهِ أَو قَضَاءُ دَینِهِ»؛[۵] امام صادق علیه السلام فرمود: محبوب ترین و دوست داشتن ترین عمل در پیشگاه خداوند تبارک و تعالى خوشحال کردن مؤمن است؛ به این که یا او را از گرسنگى سیرش کند؛ یا او را از گرفتارى نجات دهد؛ یا قرض و دینش را اداء نماید.
  • «عَلِی بنُ إِبرَاهِیمَ عَن أَبِیهِ عَنِ ابنِ مَحبُوبٍ عَن عَبدِاللَّهِ بنِ سِنَانٍ عَن أَبِی عَبدِاللَّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ أَوحَى اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ إِلَى دَاوُدَ علیه السلام إِنَّ العَبدَ مِن عِبَادِی لَیأتِینِی بِالحَسَنَةِ فَأُبِیحُهُ جَنَّتِی فَقَالَ دَاوُدُ یا رَبِّ وَ مَا تِلک الحَسَنَةُ قَالَ یدخِلُ عَلَى عَبدِی المُؤمِنِ سُرُوراً وَ لَو بِتَمرَةٍ قَالَ دَاوُدُ یا رَبِّ حَقٌّ لِمَن عَرَفَک أَن لَا یقطَعَ رَجَاءَهُ مِنک»؛[۶] امام صادق علیه السلام فرمود: خداوند به حضرت داود علیه السلام وحى نمود که اگر بنده اى از بندگانم به سوى من با حسنه آمد به خاطر آن حسنه، او را مستحق بهشت قرار مى دهم؛ حضرت داود علیه السلام عرض کرد، خداوندا آن حسنه چیست؟ فرمود در دل بنده مؤمن من شادى ایجاد کردن اگر چه با یک عدد خرما باشد و بعد حضرت داود گفت، خدایا سزاوار است کسى که تو را شناخت، از تو نا امید نشود.
  • «عِدَّةٌ مِن أَصحَابِنَا عَن أَحمَدَ بنِ مُحَمَّدِ بنِ خَالِدٍ عَن أَبِیهِ عَن خَلَفِ بنِ حَمَّادٍ عَن مُفَضَّلِ بنِ عُمَرَ عَن أَبِی عَبدِاللَّهِ علیه السلام قَالَ لَا یرَى أَحَدُکم إِذَا أَدخَلَ عَلَى مُؤمِنٍ سُرُوراً أَنَّهُ عَلَیهِ أَدخَلَهُ فَقَط بَل وَ اللَّهِ عَلَینَا بَل وَ اللَّهِ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله علیه وآله»؛[۷] امام صادق علیه السلام فرمود: کسى از شماها گمان و خیال نکند اگر مؤمنى را خوشحال کرد تنها او را خوشحال کرده باشد، بلکه قسم به خدا علاوه بر ما اهل بیت، پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله را هم شاد و مسرور نموده است.
  • «الحَسَنُ بنُ عَلِی بنِ شُعبَةَ فِی تُحَفِ العُقُولِ، عَن عَبدِاللَّهِ بنِ جُندَبٍ عَن أَبِی عَبدِاللَّهِ علیه السلام قَالَ یا ابنَ جُندَبٍ مَن سَرَّهُ أَن یزَوِّجَهُ اللَّهُ الحُورَ العِینَ وَ یتَوَجَّهَ بِالنُّورِ فَلیدخِل عَلَى أَخِیهِ المُؤمِنِ السُّرُورَ»؛[۸] امام صادق علیه السلام به عبدالله بن جندب می فرماید: پاداش کسى که در این دنیا برادر مؤمنش را شاد کند این است که در آخرت خداى متعال تاجى از نور بر سر او مى گذارد و همسر او را از حورالعین قرار مى دهد.
  • «رُوِی عَنِ الحُسَینِ بنِ عَلِی علیه السلام أَنَّهُ قَالَ صَحَّ عِندِی قَولُ النَّبِی صلى الله علیه وآله أَفضَلُ الاَعمَالِ بَعدَ الصَّلَاةِ إِدخَالُ السُّرُورِ فِی قَلبِ المُؤمِنِ بِمَا لَا إِثمَ فِیهِ»؛[۹] از امام حسین علیه السلام نقل شده است که در نزد من کلام پیامبر صحیح و درست است که فرمود: محبوب ترین و دوست داشتنی ترین عمل در پیشگاه خداوند تبارک و تعالى بعد از نماز، خوشحال کردن مؤمن است درصورتى که همراه با گناه نباشد.
  • «فَإِنَّهُ لَیسَ شَیءٌ مِنَ الْأَعْمَالِ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ بَعْدَ الْفَرَائِضِ أَفْضَلَ مِنْ إِدْخَالِ السُّرُورِ عَلَی الْمُؤْمِن»؛ امام رضا علیه السلام می فرماید: به درستی که بعد از انجام واجبات هیچ کاری در نزد خدای عز و جل برتر از شاد کردن مؤمن نیست.

پانویس

  1. الکافی، کلینی، ج۲ ص۱۸۹.
  2. الکافی، ج۲ ص۲۰۶؛ علل الشرایع، صدوق، ج۲ ص۵۲۳.
  3. نهج البلاغه، حکمت ۲۵۷.
  4. الکافی، ج۲ ص۱۸۸.
  5. الکافی، ج۲ ص۱۹۲.
  6. الکافی، ج۲ ص۱۸۹.
  7. الکافی، ج۲ ص۱۸۹.
  8. مستدرک الوسائل، حر عاملی، ج۱۲ ص۴۰۱.
  9. بحارالانوار، مجلسی، ج۴۴ ص۱۹۴.

منابع

  • "ادخال سرور"، دانشنامه پژوهه، اصغر صفر زاده، بازیابی: ۱ دی ۱۳۹۲.
  • "ادخال سرور بر مومنین"، گروهی از محققان، سایت تربیت.
  • همیشه بهار (درس آداب و سبک زندگی اسلامی)، احمدحسین شریفی، ص ۱۰۶.