ابن شعبه حرانی: تفاوت بین نسخه‌ها
| سطر ۳: | سطر ۳: | ||
وى از معاصرين [[شيخ صدوق]] متوفاى 381 هجرى است و از [[محمد بن همام]] متوفاى 336 هجرى روايت نقل مىكند و از مشايخ [[شيخ مفيد]] متوفاى 413 هجرى نيز به شمار مى‌‌آيد. کتاب معروف او [[تحف العقول]] است. | وى از معاصرين [[شيخ صدوق]] متوفاى 381 هجرى است و از [[محمد بن همام]] متوفاى 336 هجرى روايت نقل مىكند و از مشايخ [[شيخ مفيد]] متوفاى 413 هجرى نيز به شمار مى‌‌آيد. کتاب معروف او [[تحف العقول]] است. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== شخصيت == | == شخصيت == | ||
| − | + | در منابع کهن رجالی شیعه درباره وی اطلاعی وجود ندارد. براساس نوشته حسین بن علی بن صادق بحرانی در رساله‌ای که درباره اخلاق و سلوک تألیف کرده، ابن‌شعبه از قدمای اصحاب امامیه محسوب شده و شیخ مفید از تُحف‌العقولِ وی، مطالبی نقل کرده است.<ref> رجوع کنید به شیخ عباس قمی، کتاب الکنی و الالقاب، صیدا 1357ـ1358، چاپ افست قم، ج1، ص329ـ330</ref> آقابزرگ طهرانی از نوشته بحرانی استنباط کرده که حرّانی از مشایخ شیخ مفید و معاصر شیخ صدوق بوده<ref>الذریعه، ج3، ص400</ref>، ولی بنابر منابع رجالی، مفید شیخی بدین نام نداشته است. حرّانی منسوب به خاندان شعبه است که در اصل اهل حلب بودند و محدّثان بزرگی در میان آنان ظهور کرده‌اند.<ref>ابوالفضل حافظیان، مدخل «حرانی ابن شعبه»، دانشنامه جهان اسلام، ج12</ref> | |
== استاد حرانی == | == استاد حرانی == | ||
| سطر ۱۷: | سطر ۱۴: | ||
از تدریس و جلسات درس وی خبر قابل توجهی در دست نیست. به یقین، با آن تبحر و عمق علمی‌اش در حدیث و فقه ـ که بسیاری از عالمان بعدی بر آن صحه گذاشته‌اند ـ باید مجلس پر رونق و شاگردان ممتازی داشته باشد که تاریخ، شاگردان او غیر از [[شیخ مفید]] را از ما پنهان داشته است. | از تدریس و جلسات درس وی خبر قابل توجهی در دست نیست. به یقین، با آن تبحر و عمق علمی‌اش در حدیث و فقه ـ که بسیاری از عالمان بعدی بر آن صحه گذاشته‌اند ـ باید مجلس پر رونق و شاگردان ممتازی داشته باشد که تاریخ، شاگردان او غیر از [[شیخ مفید]] را از ما پنهان داشته است. | ||
| − | |||
| − | |||
== تأليفات == | == تأليفات == | ||
| سطر ۴۵: | سطر ۴۰: | ||
<references /> | <references /> | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * | + | *ابوالفضل حافظیان، مدخل «حرانی ابن شعبه»، دانشنامه جهان اسلام، ج12 |
| + | *حرانی ابن شعبه (حسن بن علی بن حسین بن شعبه) | ||
*مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم افزار جامع الحادیث 3 [لوح فشرده]، بخش کتابشناسی | *مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم افزار جامع الحادیث 3 [لوح فشرده]، بخش کتابشناسی | ||
| + | |||
{{سنجش کیفی | {{سنجش کیفی | ||
|سنجش=شده | |سنجش=شده | ||
نسخهٔ ۱۷ نوامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۱۹
ابو محمد، حسن بن على بن حسين بن شعبه حرانى حلبى، از شخصيتهاى برجسته و از چهرههاى درخشان فقهاى شيعه در قرن چهارم هجرى مى‌‌باشد.
وى از معاصرين شيخ صدوق متوفاى 381 هجرى است و از محمد بن همام متوفاى 336 هجرى روايت نقل مىكند و از مشايخ شيخ مفيد متوفاى 413 هجرى نيز به شمار مى‌‌آيد. کتاب معروف او تحف العقول است.
شخصيت
در منابع کهن رجالی شیعه درباره وی اطلاعی وجود ندارد. براساس نوشته حسین بن علی بن صادق بحرانی در رساله‌ای که درباره اخلاق و سلوک تألیف کرده، ابن‌شعبه از قدمای اصحاب امامیه محسوب شده و شیخ مفید از تُحف‌العقولِ وی، مطالبی نقل کرده است.[۱] آقابزرگ طهرانی از نوشته بحرانی استنباط کرده که حرّانی از مشایخ شیخ مفید و معاصر شیخ صدوق بوده[۲]، ولی بنابر منابع رجالی، مفید شیخی بدین نام نداشته است. حرّانی منسوب به خاندان شعبه است که در اصل اهل حلب بودند و محدّثان بزرگی در میان آنان ظهور کرده‌اند.[۳]
استاد حرانی
ابو على محمد بن همام بغدادى، متوفاى سال 336 را مى‌توان از مشايخ ابن شعبه به شمار آورد.
شاگردان حرانی
از تدریس و جلسات درس وی خبر قابل توجهی در دست نیست. به یقین، با آن تبحر و عمق علمی‌اش در حدیث و فقه ـ که بسیاری از عالمان بعدی بر آن صحه گذاشته‌اند ـ باید مجلس پر رونق و شاگردان ممتازی داشته باشد که تاریخ، شاگردان او غیر از شیخ مفید را از ما پنهان داشته است.
تأليفات
يكى از ارزشمندترين تأليفات وى كتاب« تحف العقول» است كه بسيار مورد توجه علماى شيعه قرار گرفته است. شايد بتوان كتاب «التمحيص» را نيز به ايشان نسبت داد، زيرا او اين كتاب را از ابو على محمد بن همام روايت مىكند و برخى از علما آن را تأليف خود او مى‌دانند.
مخالفان:
علامه مجلسی در «بحار» این کتاب را به ابوعلی محمد بن همام نسبت می‌دهد. دلیل او، عبارت «حدثنا ابوعلی محمد بن همام» در ابتدای روایات منقول در این کتاب است».[۴]
موافقان
عالمان بسیاری، «تمحیص» را به حرانی نسبت داده‌اند. از جمله شیخ ابراهیم قطیفی در «الفرقه الناجیه». لذا شاگرد مجلسی، میرزا عبدالله افندی در «ریاض العلما»، نظر استادش را محل تأمل دانسته و معتقد است قطیفی اقرب به زمان مولف و اعرف از مولف «بحار» و دیگران به شناخت مولف «التمحیص» است. گذشته از این، اصحاب رجال چون شیخ طوسی و نجاشی که نزدیک به عهد ابوعلی محمد بن همام بودند، «التمحیص» را از آثار ابوعلی نام برده‌اند و این خود دلیل بر آن است که این کتاب از آثار محمد بن همام نبوده است و بلکه از آثار ابن شعبه حرانی است.[۵] شیخ حر عاملی نیز در «الأمل الآمل» این کتاب را به حرانی منسوب می‌کند.[۶]
جایگاه حرانی نزد علما
بسیاری از دانشوران از حرانی به بزرگی، فضل و علم یاد کرده‌اند و روایت بدون سند او را در «تحف العقول» پذیرفته‌اند. شیخ مفید؛ شاگرد حرانی، ضمن تمجید از استاد، درباره کتاب تحف العقول می‌نویسد: «تحف العقول کتاب لم یسمح الدهر بمثله؛ تحف العقول کتابی است که دهر همانند آن را نشنیده است.»[۷]
علامه مجلسی هم درباره تحف می‌نویسد: «...نظم این کتاب دلالت بر رفعت شأن مولف دارد و بیشتر در مواعظ و اصول معلومه‌ای است که محتاج سند نیست».[۸]
میرزا عبدالله افندی اصفهانی در «ریاض العلما» درباره حرانی می‌نویسد: «عالم، فقیه و محدث».
میرزا محمدباقر خوانساری نیز در «روضات الجنات» می‌نویسد: «حسن بن علی بن حسین شعبه حرانی (یا حلبی) فاضلی است فقیه، متبحر، هوشیار، بلندپایه و آبرومند و کتابش مورد اعتماد اصحاب است».[۹]
پانویس
- ↑ رجوع کنید به شیخ عباس قمی، کتاب الکنی و الالقاب، صیدا 1357ـ1358، چاپ افست قم، ج1، ص329ـ330
- ↑ الذریعه، ج3، ص400
- ↑ ابوالفضل حافظیان، مدخل «حرانی ابن شعبه»، دانشنامه جهان اسلام، ج12
- ↑ ریاض العلما، ترجمه محمدباقر ساعدی (مشهد: انتشارات آستان رضوی، 1366)، ج 1، ص 279.
- ↑ الامل الآمل، ص 74.
- ↑ همان.
- ↑ سید حسن صدر، تأسیس الشیعه لعلوم الاسلام (بیروت: دارالرائد العربی، 1401 هـ.ق)، ص 414.
- ↑ بحارالانوار، مقدمه، فصل دوم.
- ↑ روضات الجنات (قم: اسماعیلیان، بیتا) ج 2، ص 290.
منابع
- ابوالفضل حافظیان، مدخل «حرانی ابن شعبه»، دانشنامه جهان اسلام، ج12
- حرانی ابن شعبه (حسن بن علی بن حسین بن شعبه)
- مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم افزار جامع الحادیث 3 [لوح فشرده]، بخش کتابشناسی
