ارکان کعبه

هیئت کعبه مربع شکل است و هر زاویه آن محاذى یکى از جهات چهارگانه (شرق، غرب، شمال و جنوب) است. به هر زاویه، رکن گفته مى‌شود.

ارکان کعبه

زوایاى چهارگانه کعبه

زوایا و ارکان کعبه عبارتند از:

• «رکن شرقى» که به آن «رکن حَجَر»، «رکن أسوَد» و «رکن حجرالاسود» گفته مى‌شود. در کلمات برخى، «رکن عراقى» نیز نامیده شده است.
• «رکن شمالى» که به «رکن عراقى» معروف است. در کلمات برخى، «رکن شامى» نامیده شده است.
• «رکن غربى» که برخى از آن به «رکن شامى» تعبیر کرده‌اند.
• «رکن جنوبى» که به «رکن یمانى» شناخته مى‌شود. از این عنوان در باب حج و به مناسبت در باب صلات سخن رفته است.

التزام (در آغوش گرفتن) ارکان و استلام (لمس کردن با دست، سینه یا بوسیدن) آنها هنگام طواف در هر شوط و نیز در طواف وداع براى مردان، مستحب است. از برخى قدما اختصاص استحباب استلام دو رکن حجر و یمانى و از برخى دیگر وجوب استلام رکن یمانى نقل شده است.

در میان ارکان، دو رکن حجرالاسود و یمانى احکامى خاص دارند که به آنها اشاره مى‌شود.

رکن حجر:

آغاز هر طواف از مقابل رکن حجر و پایانش نیز در مقابل همین رکن است. اگر طواف کننده از روى فراموشى بیش از هفت دور طواف کند و پیش از رسیدن به رکن حجر متوجه زیادى شود، باید طواف را همان جا قطع کند و به قول مشهور، طوافش صحیح است.

مستحب است سعى کننده پیش از انجام دادن سعى بر فراز کوه صفا برآید و در حالى که رو به سمت رکن حجر دارد، حمد و ثناى الهى به جا آورد و هفت بار تکبیر و تهلیل گوید و دعاهاى مأثور را بخواند. رکن حجر، قبله اهل عراق و مناطقى است که با عراق هم جهت هستند.

رکن یمانى:

رکن یمانى پس از رکن حجرالاسود برترین رکن کعبه مى‌باشد و در روایات آمده است: رکن یمانى به منزله دست راست خدا در زمین و درى از درهاى بهشت است که همواره گشوده است. از احکام مربوط به این رکن، استحباب دعا در کنار آن است؛ زیرا بر حسب روایات، دعا در کنار رکن یمانى به عرش الهى صعود مى‌کند و فرشته‌اى، مأمور آمین گفتن براى دعاکنندگان در کنار آن است. رکن یمانى، قبله اهل‌ یمن و مناطقى است که هم‌جهت با یمن هستند.

منابع

• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج1، صص387-386.