فاضل دربندی

آخوند ملا آقا دربندى شيروانى فرزند عابد فرزند رمضان فرزند زاهد دربندى، معروف به فاضل دربندى (وف 1286/1285ق)، عالم متتبّع جليل، فقيه اصولى، جدلى رجالى، محقّق مدقّق، متولد و بزرگ شده دربند شيروان (در مازندران) مى‌باشد كه مدتى نيز در كربلا زيسته است. کتاب معروف او اسرار الشهادة می باشد.

تحصیلات

وى در جوانى به عتبات عراق رفت و از مجلس درس استادانى چون شيخ على کاشف‎الغطاء و شريف العلماى مازندرانى بهره برد و با شيخ مرتضى انصارى و شيخ محمدحسن صاحب جواهر به مباحثات دينى مى‌پرداخت.

فاضل دربندى در فقه، اصول، حكمت، رجال و حديث مهارت كافى داشتو در بلاغت، فصاحت عرب و عجم و علوم عربى، كلام و حكمت بى‌نظير بود. ميرزا محمد تنكابنى (-1302 ق)، صاحب «قصص العلماء» كه از شاگردان او بود، استادى وى را در فصاحت و بلاغت و علوم عربى و رجال مى‌ستايد و مى‌گويد كه وى در كلام و حكمت نيز از استادان روزگار خود بوده است. به گفته مدرس تبريزى، ملا آقا دربندى در محبت خاندان رسالت و نشر علوم و معارف اسلامى و محبت به امام حسين(ع) بلند آوازه بود و در آيين سوگوارى شهداى كربلا كوشش بسيار مى‌كرد. گويند كه وى در عاشورا چندان در سوگوارى افراط مى‌كرد كه گريبان خود را چاك مى‌داد، عمامه‌اش را بر زمين مى‌كوبيد و بر سرش قمه مى‌زد. پس از آن بود كه در پاره‌اى نواحى ايران، به ويژه آذربايجان، رسم قمه‌زنى رواج گرفت. در روزهاى محرم گروه فراوانى در پاى منبرش گرد مى‌آمدند.

وفات

فاضل دربندی در سال 1286 يا 1285ق در تهران وفات يافت و پس از نقل پيكرش به كربلاى معلى، در همانجا به خاک سپرده شد.

آثار

1- اکسیر العبادات فى اسرار الشهادات؛ معروف به اسرار الشهادة.

2- حجية الاصول المثبة باقسامها.

3- خزائن الاحكام.

4- خزائن الاصول.

5- قواميس القواعد.

6- رساله عمليه؛ به فارسى در تقليد و طهارت و نماز.

7- عناوين المسائل/ مسائل الخزائن الدربندية.

8- المسائل التمرينية؛ به عربى در فقه.

9- تصحيح ديوان كامل قمرى دربندى.

10- جواهر الايقان.

11- الجوهرة يا جوهر الصناعة؛ در اسطرلاب.

12- قواميس الصناعة فى فنون الاخبار؛ در اخبار و تراجم.

منابع مقاله

1- انوشه، حسن، «دانشنامه ادب فارسى»، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، ج5، ص27.

2- نصيرى، محمدرضا، «اثرآفرينان»، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى، ج3، ص20.

3- مدرس، ميرزا محمد على، «ريحانة الادب»، كتابفروشى خيام، ج5، ص216.

منبع

ویکی نور