نصیرالدین کاشانی: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | «علی بن محمد کاشانی» مشهور به «نصیرالدین کاشانی» (متوفای 777 یا 775 ق)، فقیه، حکیم و متکلم بزرگ [[شیعه]] در قرن هشتم قمری است. | |
| − | علی بن محمد | + | ==زندگی‌نامه== |
| + | نصیرالدین علی بن محمد کاشانی در اواخر قرن هشتم هجری در کاشان متولد شد. او پس از تحصیلات ابتدایی و مقدمات علوم به [[عراق]] می رود و آخرالامر گمشده خود را در [[حله|حلّه]] می یابد. | ||
| − | کاشانی سالها در حلّه متوطن شد و از محضر علامه فخرالمحققین و [[قطب الدين رازی|قطب الدین رازی]] کسب علم و دانش نموده و خود به درجه کمال نائل آمد. | + | کاشانی سالها در حلّه متوطن شد و از محضر علامه [[فخرالمحققین حلی]] و [[قطب الدين رازی|قطب الدین رازی]] کسب علم و دانش نموده و خود به درجه کمال نائل آمد. |
| − | |||
| − | + | از وضع زندگى نصیرالدین اطلاعى نداریم و افکار و اندیشه‌هاى او بر ما مجهول است، ولى آنچه را که مى‌توان فهمید این است که او چندان اطمینان به این مطلب نداشت که [[فلسفه]] انسان را به حقیقت مطلوب مى‌رساند؛ چنانکه سید حیدر بن على آملى در کتاب خود «منبع الانوار» می گوید: «از دانشمند عامل و حکیم فاضل نصیرالدّین کاشى شنیدم که گفت: آنچه در این هشتاد ساله عمر خود دانستم این است که این عالَم ساخته‌شدۀ یک سازنده است، با این حال [[ایمان]] و یقین پیرزنان [[کوفه]] از یقین من بیشتر است. پس بر شما باد که به افکار نیک مشغول باشید و کار نیک انجام دهید و از روش و طریقه [[ائمه]] معصومین(ع) دور نشوید، زیرا هرچه غیر از این باشد، در شمار هوا و [[وسواس]] و بى‌فایده و بى‌ثمر است و سرانجام آن حسرت و پشیمانى است و توفیق از خداى معبود است». | |
| − | + | نصیرالدین مردی متین، خوش استعداد، خوش ذوق و زود فهم بود، یافت. او در [[فقه]]، [[حدیث]]، [[تفسیر قرآن|تفسیر]] و مخصوصاً [[فلسفه]] و [[حکمت]] و [[علم کلام|کلام]] و [[منطق]] مهارت داشت. | |
| − | + | نصیرالدین کاشانی از عمری طولانی و پر برکتی برخوردار بود. او سرانجام در 10 [[ماه رجب|رجب]] 755 و به قولى در سال 777 هجرى وفات یافت و در [[نجف]] به خاک سپرده شد. (آقابزرگ طهرانی، الذریعه). | |
| − | + | ==تدریس و شاگردان== | |
| + | نصیرالدین کاشانی در ردیف اساتید [[بغداد]] بلکه [[عراق]] و [[ایران]] بود و به تدریس علوم شرعی و عقلی علاقه زیادی داشت و اعلامی از محضر او بهره مند شدند. وی در بغداد و [[حله]] به تدریس علوم و معارف دینی اشتغال داشت. | ||
| − | + | نصیرالدین کاشى شاگردان مبرّز و بسیاری پروراند که از آن جمله اند: | |
| + | *سید حیدر بن على عبیدى حسینى آملى؛ که خود حکیمی الهى اس وت از بزرگان علماى باطن و ظاهر و صاحب تألیفات متعدد است. | ||
| + | *ابن العتايقی؛ | ||
| + | *تاج‌الدین ابن مُعَیّه الدیباجی؛ | ||
| + | *جلال‌الدین شرفشاه حسینی، که به او استناد کرده‌اند؛ | ||
| + | *شمس‌الدین محمد بن صدقه كه از استادش [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] نقل روایت داشت. (امل‌الآمل، ج 2، ص 202؛ آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ص 149). | ||
| − | + | ==آثار و تألیفات== | |
| − | + | از نصیرالدین کاشانی آثار متعددی به جا مانده است که بیشتر آنها [[حاشیه]] یا شرح و تعلیق اند، از جمله: | |
| + | |||
| + | *حاشیه بر «تسدیدالقواعد فی شرح تجریدالعقاید (خواجه طوسى)» از محمد بن عبدالرحمان اصفهانی، که دربرگیرندۀ نکاتی دقیق در مسائل [[کلام|کلامی]] است و مؤلف با طرح بحث [[امامت]] در آن، صبغه‌ای کاملاً [[شیعه|شیعی]] بدان بخشیده است. کاشانی در این کتاب کوشیده شرح قوشچی را کامل کند و شبهات و ایراداتی را که به [[شیعه]] وارد شده است برطرف نماید. جرجانی در نگارش شرح خود بر تجرید، از این اثر کاشانی بهره برده است (شوشتری، همانجا). | ||
| + | |||
| + | *شرح طوالع‌الأنوار بیضاوی؛ که درواقع حاشیه‌ای بر شرح شمس‌الدین محمود اصفهانی بر «طوالع» بیضاوی به نام «مطالع‌الأنظار» است. نسخه‌ای از آن در خزانۀ غرویه موجود است که از میراث جلال‌الدین عبدالله‌بن شرفشاه بوده و در سال 810 ق. [[وقف]] شده است. نسخۀ دیگری از آن در کتابخانۀ [[آستان قدس رضوی]] موجود است (آقا بزرگ طهرانی، الذریعه، ج 13، ص 365). | ||
| + | |||
| + | *النکات فی مسائل امتحانیه فی علم‌المنطق والکلام؛ که آن را در سال 752 برای عمادالدین یحیی نوشته و نسخه‌ای از آن، به خط ابن العتایقی، در خزانۀ غرویه موجود است (امین، ج 8، ص 309). | ||
| + | *حاشیه بر شرح تحریرالقواعدالمنطقیه فی شرح‌الشمسیه، از [[قطب الدین محمد رازی]]؛ که اثری است موجز در بیان اعتراضات و نکاتی دقیق در زمینۀ [[منطق]]، و جرجانی در حاشیۀ خود به برخی از آنها پاسخ داده است. (افندی اصفهانی، ج4، ص181؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج 6، ص 36) | ||
| + | *اجوبة‌المسائل؛ شامل پنجاه پرسش و پاسخ منطقی و فلسفی، که [[نسخه خطی]] از آن در کتابخانۀ دانشگاه پرینستون موجود است. (دانش‌پژوه، ص 47ـ 48) | ||
| + | *حاشیه بر شرح اشارات در حکمت، که اصل آن از [[ابن سینا]] است. (آقابزرگ طهرانی، ذریعه، ج 6، ص 112) | ||
| + | *الاعتراضیه؛ رساله‌ای فقهی مشتمل بر بیست اعتراض در تعریف [[طهارت]] که در کتاب [[قواعد الأحکام]] [[علامه حلی|علامه حلّی]] آمده است. (آقابزرگ طهرانی، ذریعه، ج 2، ص 223)، از این رساله فقط بخشهایی در کتابهای فقهی موجود است (رجوع کنید به سیوری حلّی، ج 1، ص 31ـ 32)؛ | ||
| + | *تعریف کتاب «زبدةالادراک فی علم‌الأفلاک»، از [[خواجه نصیرالدین طوسی]]، که نسخۀ خطی آن در خزانۀ غرویه موجود است (همان). | ||
| + | |||
| + | ==در کلام دیگران== | ||
| + | |||
| + | [[سید حیدر آملی]] در کتاب «منبع الانوار» از شیخ نصیرالدین کاشی به بزرگی یاد کرده و او را در علم [[حکمت]] و [[کلام]] کم نظیر می دانست. | ||
| + | |||
| + | شهید [[قاضی نورالله شوشتری]] نیز در «[[مجالس المؤمنین]]» ترجمه او را با ذکر تألیفاتش متذکر شده است. | ||
| + | |||
| + | صاحب [[ریاض العلماء]] او را چنین ستوده است: «او از اجله متکلمان اصحاب ما و از بزرگان فقهاى ایشان بود» و به طورى که قاضى نوراللّه در کتاب خود «مجالس المؤمنین» گفته است، نصیرالدّین کاشى معروف به دقت طبع و تیزفهمى بود، چنانکه بر حکماى عصر و فقهاى دهر خود برترى داشت و در حله و بغداد مشغول افاده علوم دینى و معارف یقینى بود. | ||
| + | |||
| + | شهید عاملى او را این‌گونه توصیف نموده است: «امام علامه محقق استاد فاضلان». | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | *[[دانشنامه جهان اسلام]]، | + | *"نصیرالدین کاشی"، [[دانشنامه جهان اسلام]]، از فاطمه نوری. |
| + | *فلاسفه شیعه، عبدالله نعمه، ترجمه جعفر غضبان، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى، 1367ش. | ||
*پایگاه شعائر. | *پایگاه شعائر. | ||
| − | [[رده:علمای قرن | + | [[رده:علمای قرن هشتم]][[رده:متکلمان]] |
| − | [[رده: | ||
نسخهٔ ۳۰ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۳۸
«علی بن محمد کاشانی» مشهور به «نصیرالدین کاشانی» (متوفای 777 یا 775 ق)، فقیه، حکیم و متکلم بزرگ شیعه در قرن هشتم قمری است.
زندگی‌نامه
نصیرالدین علی بن محمد کاشانی در اواخر قرن هشتم هجری در کاشان متولد شد. او پس از تحصیلات ابتدایی و مقدمات علوم به عراق می رود و آخرالامر گمشده خود را در حلّه می یابد.
کاشانی سالها در حلّه متوطن شد و از محضر علامه فخرالمحققین حلی و قطب الدین رازی کسب علم و دانش نموده و خود به درجه کمال نائل آمد.
از وضع زندگى نصیرالدین اطلاعى نداریم و افکار و اندیشه‌هاى او بر ما مجهول است، ولى آنچه را که مى‌توان فهمید این است که او چندان اطمینان به این مطلب نداشت که فلسفه انسان را به حقیقت مطلوب مى‌رساند؛ چنانکه سید حیدر بن على آملى در کتاب خود «منبع الانوار» می گوید: «از دانشمند عامل و حکیم فاضل نصیرالدّین کاشى شنیدم که گفت: آنچه در این هشتاد ساله عمر خود دانستم این است که این عالَم ساخته‌شدۀ یک سازنده است، با این حال ایمان و یقین پیرزنان کوفه از یقین من بیشتر است. پس بر شما باد که به افکار نیک مشغول باشید و کار نیک انجام دهید و از روش و طریقه ائمه معصومین(ع) دور نشوید، زیرا هرچه غیر از این باشد، در شمار هوا و وسواس و بى‌فایده و بى‌ثمر است و سرانجام آن حسرت و پشیمانى است و توفیق از خداى معبود است».
نصیرالدین مردی متین، خوش استعداد، خوش ذوق و زود فهم بود، یافت. او در فقه، حدیث، تفسیر و مخصوصاً فلسفه و حکمت و کلام و منطق مهارت داشت.
نصیرالدین کاشانی از عمری طولانی و پر برکتی برخوردار بود. او سرانجام در 10 رجب 755 و به قولى در سال 777 هجرى وفات یافت و در نجف به خاک سپرده شد. (آقابزرگ طهرانی، الذریعه).
تدریس و شاگردان
نصیرالدین کاشانی در ردیف اساتید بغداد بلکه عراق و ایران بود و به تدریس علوم شرعی و عقلی علاقه زیادی داشت و اعلامی از محضر او بهره مند شدند. وی در بغداد و حله به تدریس علوم و معارف دینی اشتغال داشت.
نصیرالدین کاشى شاگردان مبرّز و بسیاری پروراند که از آن جمله اند:
- سید حیدر بن على عبیدى حسینى آملى؛ که خود حکیمی الهى اس وت از بزرگان علماى باطن و ظاهر و صاحب تألیفات متعدد است.
- ابن العتايقی؛
- تاج‌الدین ابن مُعَیّه الدیباجی؛
- جلال‌الدین شرفشاه حسینی، که به او استناد کرده‌اند؛
- شمس‌الدین محمد بن صدقه كه از استادش اجازه نقل روایت داشت. (امل‌الآمل، ج 2، ص 202؛ آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ص 149).
آثار و تألیفات
از نصیرالدین کاشانی آثار متعددی به جا مانده است که بیشتر آنها حاشیه یا شرح و تعلیق اند، از جمله:
- حاشیه بر «تسدیدالقواعد فی شرح تجریدالعقاید (خواجه طوسى)» از محمد بن عبدالرحمان اصفهانی، که دربرگیرندۀ نکاتی دقیق در مسائل کلامی است و مؤلف با طرح بحث امامت در آن، صبغه‌ای کاملاً شیعی بدان بخشیده است. کاشانی در این کتاب کوشیده شرح قوشچی را کامل کند و شبهات و ایراداتی را که به شیعه وارد شده است برطرف نماید. جرجانی در نگارش شرح خود بر تجرید، از این اثر کاشانی بهره برده است (شوشتری، همانجا).
- شرح طوالع‌الأنوار بیضاوی؛ که درواقع حاشیه‌ای بر شرح شمس‌الدین محمود اصفهانی بر «طوالع» بیضاوی به نام «مطالع‌الأنظار» است. نسخه‌ای از آن در خزانۀ غرویه موجود است که از میراث جلال‌الدین عبدالله‌بن شرفشاه بوده و در سال 810 ق. وقف شده است. نسخۀ دیگری از آن در کتابخانۀ آستان قدس رضوی موجود است (آقا بزرگ طهرانی، الذریعه، ج 13، ص 365).
- النکات فی مسائل امتحانیه فی علم‌المنطق والکلام؛ که آن را در سال 752 برای عمادالدین یحیی نوشته و نسخه‌ای از آن، به خط ابن العتایقی، در خزانۀ غرویه موجود است (امین، ج 8، ص 309).
- حاشیه بر شرح تحریرالقواعدالمنطقیه فی شرح‌الشمسیه، از قطب الدین محمد رازی؛ که اثری است موجز در بیان اعتراضات و نکاتی دقیق در زمینۀ منطق، و جرجانی در حاشیۀ خود به برخی از آنها پاسخ داده است. (افندی اصفهانی، ج4، ص181؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج 6، ص 36)
- اجوبة‌المسائل؛ شامل پنجاه پرسش و پاسخ منطقی و فلسفی، که نسخه خطی از آن در کتابخانۀ دانشگاه پرینستون موجود است. (دانش‌پژوه، ص 47ـ 48)
- حاشیه بر شرح اشارات در حکمت، که اصل آن از ابن سینا است. (آقابزرگ طهرانی، ذریعه، ج 6، ص 112)
- الاعتراضیه؛ رساله‌ای فقهی مشتمل بر بیست اعتراض در تعریف طهارت که در کتاب قواعد الأحکام علامه حلّی آمده است. (آقابزرگ طهرانی، ذریعه، ج 2، ص 223)، از این رساله فقط بخشهایی در کتابهای فقهی موجود است (رجوع کنید به سیوری حلّی، ج 1، ص 31ـ 32)؛
- تعریف کتاب «زبدةالادراک فی علم‌الأفلاک»، از خواجه نصیرالدین طوسی، که نسخۀ خطی آن در خزانۀ غرویه موجود است (همان).
در کلام دیگران
سید حیدر آملی در کتاب «منبع الانوار» از شیخ نصیرالدین کاشی به بزرگی یاد کرده و او را در علم حکمت و کلام کم نظیر می دانست.
شهید قاضی نورالله شوشتری نیز در «مجالس المؤمنین» ترجمه او را با ذکر تألیفاتش متذکر شده است.
صاحب ریاض العلماء او را چنین ستوده است: «او از اجله متکلمان اصحاب ما و از بزرگان فقهاى ایشان بود» و به طورى که قاضى نوراللّه در کتاب خود «مجالس المؤمنین» گفته است، نصیرالدّین کاشى معروف به دقت طبع و تیزفهمى بود، چنانکه بر حکماى عصر و فقهاى دهر خود برترى داشت و در حله و بغداد مشغول افاده علوم دینى و معارف یقینى بود.
شهید عاملى او را این‌گونه توصیف نموده است: «امام علامه محقق استاد فاضلان».
منابع
- "نصیرالدین کاشی"، دانشنامه جهان اسلام، از فاطمه نوری.
- فلاسفه شیعه، عبدالله نعمه، ترجمه جعفر غضبان، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى، 1367ش.
- پایگاه شعائر.
