حبیب نجار: تفاوت بین نسخه‌ها
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | |||
{{مدخل دائرة المعارف|دانشنامه جهان اسلام}} | {{مدخل دائرة المعارف|دانشنامه جهان اسلام}} | ||
| − | شخصیتى مسیحى كه در منابع اسلامى به مؤمن | + | شخصیتى مسیحى كه در منابع اسلامى به مؤمن آل یس ملقب است. |
| + | نسب حبیب نجار را به اختلاف، حبیب بن اَبریا، حبیب بن مرى و حبیب بن اسرائیل ضبط كرده‌اند.<ref>رجوع کنید به مقاتل بن سلیمان، ج 3، ص577؛ طبرى، جامع، ج22، ص102؛ ثعلبى، قصص‌الأنبیاء، ص365.</ref> شغلهاى گوناگونى چون ریسمان‌بافى و كفاشى براى او ذكر شده،<ref> رجوع کنید به طبرى، جامع، همانجا؛ ماوردى، ج5، ص13؛ سیوطى، ج5، ص261.</ref> گرچه حرفه وى در بیشتر منابع نجارى و لقبش نجار است و گفته‌اند چون پیش از ایمان آوردن بت‌تراش بوده است.<ref>رجوع کنید به مقدسى، ج3، ص130؛ زمخشرى، ج4، ص10.</ref> او را با این لقب خوانده‌اند.<ref>براى تفصیل بیشتر رجوع کنید به بوسه، ص171ـ172.</ref> درباره زندگى زاهدانه و رفتارهاى عابدانه وى مطالب اندكى در منابع آمده است.<ref>براى نمونه رجوع کنید به ثعلبى، قصص‌الأنبیاء، همانجا.</ref> | ||
| − | + | نام حبیب نجار صریحاً در [[قرآن]] نیامده اما در منابع اسلامى، ضمن نقل ماجراى «[[اصحاب‌القریة]]» <ref>رجوع کنید به [[سوره یس]]: 13ـ29.</ref> به نام وى تصریح شده است. بنابراین آیات پس از این كه اصحاب قریه دو رسولى را كه براى دعوت آنان به توحید آمده بودند، تكذیب می‌كنند. مردى شتابان از دوردست شهر می‌آید و مردم را به پیروى از رسولان فرامی‌خواند و ایمان خود را به پروردگار آشكار می‌سازد. پس از مرگ وى قوم او با صیحه‌اى هلاك می‌گردند. در منابع اسلامى، این مرد مؤمن حبیب نجّار دانسته شده است. | |
| − | + | در تفاسیر و تواریخ اسلامى این داستان با تفصیل بیشتر و گاه با اختلافاتى نقل شده است. بر این اساس [[عیسى علیه‌السلام]] دو تن از [[حواریون]] خود را به انطاكیه (كه در قرآن «القَرْیة» خوانده شده است) می‌فرستد. فرستادگان عیسى در حوالى شهر با چوپان پیرى روبرو می‌شوند و او را به پرستش خدا و دین عیسى علیه‌السلام دعوت می‌كنند. چوپان از آنان درخواست معجزه می‌كند و ایشان پسر بیمار او را شفا می‌دهند و پیرمرد (كه همان حبیب نجّار است) به گفته‌هاى آنان ایمان می‌آورد. | |
| − | + | دلایل دیگرى نیز براى [[ایمان]] آوردن حبیب نقل شده است، از جمله این كه رسولان، پسر او را كه هفت روز از مرگش می‌گذشت زنده كردند و دیگر این كه خودِ حبیب را كه به جذام مبتلا بود شفا دادند. فرستادگان پس از ورود به انطاكیه به دستور پادشاه زندانى می‌شوند. عیسى رسول سومى را به یاریشان می‌فرستد و آنان در حضور پادشاه معجزاتى از خود نشان می‌دهند اما پادشاه و اطرافیان او (بنابه قولی) تصمیم به قتل رسولان می‌گیرند. حبیب نجّار هنگامی كه از این خبر آگاه می‌شود، شتابان خود را به منكران می‌رساند و آنان را به پذیرش یگانه‌پرستى و [[معاد]] دعوت می‌كند، اما مردم به او حمله می‌كنند و او را به طرز فجیعى به قتل می‌رسانند.<ref>براى نمونه گزارش هاى منابع تفسیرى و تاریخى از این ماجرا رجوع کنید به مقاتل بن سلیمان، ج3، ص575ـ577؛ طبرى، تاریخ، ج2، ص18ـ21؛ مسعودى، ج1، ص74؛ ثعلبى، الكشف والبیان، ج8، ص124ـ125.</ref> | |
| − | در منابع تفسیرى و روایى، از حبیب نجّار و ایمان وى تجلیل شده است. اگر چه به نوشته برخى منابع، وى پیش از ایمان به رسولان، مشرك بوده است و حتى گفته‌اند هفتاد سال بت می‌پرستیده | + | در منابع تفسیرى و روایى، از حبیب نجّار و ایمان وى تجلیل شده است. اگر چه به نوشته برخى منابع، وى پیش از ایمان به رسولان، مشرك بوده است و حتى گفته‌اند هفتاد سال بت می‌پرستیده است،<ref>رجوع کنید به مقاتل بن سلیمان، ج3، ص576؛ قرطبى، ج15، ص18.</ref> ولى عده‌اى وى را در زمره كسانى چون [[ورقة بن نوفل]]، [[بحیرا]] و [[قس بن ساعده]] شمرده‌اند كه پیش از [[بعثت]] پیامبر اكرم به او ایمان داشته‌اند،<ref>رجوع کنید به بغوى، ج1، ص79؛ فخررازى، ج3، ص104.</ref> چنان كه تصریح شده حبیب نجار ششصد سال پیش از ظهور اسلام به [[حضرت محمد]] صلی اللّه علیه و آله و سلم مؤمن بوده است. (قرطبى، همانجا) |
| − | در منبعى متقدم، محل دفن حبیب نجّار بازار انطاكیه ذكر شده | + | بر اساس حدیثى نبوى، حبیب نجّار (كه از او با لقب مؤمن آل یس یاد شده است) به همراه [[حزقیل]] (ملقب به [[مؤمن آل فرعون]]) و حضرت على علیه‌السلام كسانی‌اند كه حتى لحظه‌اى به خدا كافر نشدند.<ref>رجوع کنید به ثعلبى، قصص‌الأنبیاء، ص366؛ طبرسى، ج8، ص659.</ref> در احادیث دیگرى از پیامبر اكرم، حبیب نجّار از صدیقان، مقربان الهى و اهل بهشت و یكى از مصادیق «ثُلَّةٌ من الاَوَّلین» ([[سوره واقعه]]: 13) معرفى شده است.<ref>رجوع کنید به مقاتل بن سلیمان، ج3، ص578؛ كوفى، ص354، 465؛ ابن بابویه، ص385؛ نیز رجوع کنید به مجلسى، ج13، ص58، ج14، ص273ـ274.</ref> |
| + | |||
| + | در منبعى متقدم، محل دفن حبیب نجّار بازار انطاكیه ذكر شده است،<ref>رجوع کنید به مقدسى، ج3، ص130ـ131؛ نیز رجوع کنید به هروى، ص17؛ یاقوت حموى، ج1، ص387.</ref> اما به گزارش منابع جدید، مقبره وى در مشرق انطاكیه در دامنه كوه سلبیوس كه جبل حبیب نجار نامیده می‌شود، قرار دارد.<ref>رجوع کنید به د.اسلام، چاپ دوم، ذیل مادّه؛ بوسه، ص157.</ref> در خیابان اصلى انطاكیه نیز مسجدى به نام حبیب نجار هست كه ابتدا كلیساى جامع انطاكیه بوده و در دوره اسلامى، مسجد شده است.(بوسه، ص156) در منبعى قدیمى نیز از وجود این مسجد خبر داده شده است.<ref>رجوع کنید به ابن‌عبدربّه، ج6، ص268.</ref> همچنین در یكى از تراجم نسبتاً متأخر از قریه‌اى به نام سیدى حبیب نجّار سخن گفته شده است. (رجوع کنید به محبى، ج2، ص140) در انطاكیه امروزى قریه‌اى به این نام وجود ندارد اما ناحیه هم‌جوار مسجد حبیب نجّار، داربوس نام دارد كه شاید همان قریه باشد.(بوسه، ص157) | ||
| + | |||
| + | براى یافتن پیشینه تاریخى ماجراى حبیب نجّار در منابع مسیحى، به ویژه در عهد جدید تلاش هایى شده است. گاهى حبیب نجّارِ منابع اسلامى را با یكى از پیامبران عهد جدید به نام آغابوس،<ref>درباره او رجوع کنید به كتاب اعمال رسولان، 10: 21ـ11.</ref> یكى دانسته‌اند.<ref>براى نمونه رجوع کنید به بلاغى، ج6، ص12؛ براى رد این نظر رجوع کنید به د.اسلام، همانجا.</ref> همچنین در برخى منابع به قرابت معنایى نام تئوفیلس (به معناى دوستدار خدا) كه در عهد جدید آمده،<ref>رجوع کنید به انجیل لوقا، 3:1.</ref> با نام حبیب نجار توجه شده است،<ref>رجوع کنید به كاشانى، ج7، ص477، پانویس؛ بوسه، ص159.</ref> اما بر اساس توضیحات مفسران مسیحى عهد جدید، تطبیق این دو فرد صحیح به نظر نمی‌رسد.<ref>رجوع کنید به بروس، ص12ـ13؛ <دانشنامه معیار كتاب مقدّس>، ذیل "Theophilus"؛ بوسه، ص158ـ159.</ref> علاوه بر این، گفته شده كه حبیب نام چند تن از شهداى مسیحى بوده است. | ||
| − | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| − | == | + | |
| − | *[http://www.encyclopaediaislamica.com/ دانشنامه جهان اسلام]،"مدخل حبیب نجار" از | + | ==منابع== |
| + | * [http://www.encyclopaediaislamica.com/ دانشنامه جهان اسلام]، "مدخل حبیب نجار" از جواد محمدزاده مقدّم و طاهره محمدیان. | ||
[[رده:شخصیت های ستوده شده در قرآن]] | [[رده:شخصیت های ستوده شده در قرآن]] | ||
نسخهٔ ۱ فوریهٔ ۲۰۱۴، ساعت ۰۸:۴۱
این صفحه مدخلی از دانشنامه جهان اسلام است
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
شخصیتى مسیحى كه در منابع اسلامى به مؤمن آل یس ملقب است.
نسب حبیب نجار را به اختلاف، حبیب بن اَبریا، حبیب بن مرى و حبیب بن اسرائیل ضبط كرده‌اند.[۱] شغلهاى گوناگونى چون ریسمان‌بافى و كفاشى براى او ذكر شده،[۲] گرچه حرفه وى در بیشتر منابع نجارى و لقبش نجار است و گفته‌اند چون پیش از ایمان آوردن بت‌تراش بوده است.[۳] او را با این لقب خوانده‌اند.[۴] درباره زندگى زاهدانه و رفتارهاى عابدانه وى مطالب اندكى در منابع آمده است.[۵]
نام حبیب نجار صریحاً در قرآن نیامده اما در منابع اسلامى، ضمن نقل ماجراى «اصحاب‌القریة» [۶] به نام وى تصریح شده است. بنابراین آیات پس از این كه اصحاب قریه دو رسولى را كه براى دعوت آنان به توحید آمده بودند، تكذیب می‌كنند. مردى شتابان از دوردست شهر می‌آید و مردم را به پیروى از رسولان فرامی‌خواند و ایمان خود را به پروردگار آشكار می‌سازد. پس از مرگ وى قوم او با صیحه‌اى هلاك می‌گردند. در منابع اسلامى، این مرد مؤمن حبیب نجّار دانسته شده است.
در تفاسیر و تواریخ اسلامى این داستان با تفصیل بیشتر و گاه با اختلافاتى نقل شده است. بر این اساس عیسى علیه‌السلام دو تن از حواریون خود را به انطاكیه (كه در قرآن «القَرْیة» خوانده شده است) می‌فرستد. فرستادگان عیسى در حوالى شهر با چوپان پیرى روبرو می‌شوند و او را به پرستش خدا و دین عیسى علیه‌السلام دعوت می‌كنند. چوپان از آنان درخواست معجزه می‌كند و ایشان پسر بیمار او را شفا می‌دهند و پیرمرد (كه همان حبیب نجّار است) به گفته‌هاى آنان ایمان می‌آورد.
دلایل دیگرى نیز براى ایمان آوردن حبیب نقل شده است، از جمله این كه رسولان، پسر او را كه هفت روز از مرگش می‌گذشت زنده كردند و دیگر این كه خودِ حبیب را كه به جذام مبتلا بود شفا دادند. فرستادگان پس از ورود به انطاكیه به دستور پادشاه زندانى می‌شوند. عیسى رسول سومى را به یاریشان می‌فرستد و آنان در حضور پادشاه معجزاتى از خود نشان می‌دهند اما پادشاه و اطرافیان او (بنابه قولی) تصمیم به قتل رسولان می‌گیرند. حبیب نجّار هنگامی كه از این خبر آگاه می‌شود، شتابان خود را به منكران می‌رساند و آنان را به پذیرش یگانه‌پرستى و معاد دعوت می‌كند، اما مردم به او حمله می‌كنند و او را به طرز فجیعى به قتل می‌رسانند.[۷]
در منابع تفسیرى و روایى، از حبیب نجّار و ایمان وى تجلیل شده است. اگر چه به نوشته برخى منابع، وى پیش از ایمان به رسولان، مشرك بوده است و حتى گفته‌اند هفتاد سال بت می‌پرستیده است،[۸] ولى عده‌اى وى را در زمره كسانى چون ورقة بن نوفل، بحیرا و قس بن ساعده شمرده‌اند كه پیش از بعثت پیامبر اكرم به او ایمان داشته‌اند،[۹] چنان كه تصریح شده حبیب نجار ششصد سال پیش از ظهور اسلام به حضرت محمد صلی اللّه علیه و آله و سلم مؤمن بوده است. (قرطبى، همانجا)
بر اساس حدیثى نبوى، حبیب نجّار (كه از او با لقب مؤمن آل یس یاد شده است) به همراه حزقیل (ملقب به مؤمن آل فرعون) و حضرت على علیه‌السلام كسانی‌اند كه حتى لحظه‌اى به خدا كافر نشدند.[۱۰] در احادیث دیگرى از پیامبر اكرم، حبیب نجّار از صدیقان، مقربان الهى و اهل بهشت و یكى از مصادیق «ثُلَّةٌ من الاَوَّلین» (سوره واقعه: 13) معرفى شده است.[۱۱]
در منبعى متقدم، محل دفن حبیب نجّار بازار انطاكیه ذكر شده است،[۱۲] اما به گزارش منابع جدید، مقبره وى در مشرق انطاكیه در دامنه كوه سلبیوس كه جبل حبیب نجار نامیده می‌شود، قرار دارد.[۱۳] در خیابان اصلى انطاكیه نیز مسجدى به نام حبیب نجار هست كه ابتدا كلیساى جامع انطاكیه بوده و در دوره اسلامى، مسجد شده است.(بوسه، ص156) در منبعى قدیمى نیز از وجود این مسجد خبر داده شده است.[۱۴] همچنین در یكى از تراجم نسبتاً متأخر از قریه‌اى به نام سیدى حبیب نجّار سخن گفته شده است. (رجوع کنید به محبى، ج2، ص140) در انطاكیه امروزى قریه‌اى به این نام وجود ندارد اما ناحیه هم‌جوار مسجد حبیب نجّار، داربوس نام دارد كه شاید همان قریه باشد.(بوسه، ص157)
براى یافتن پیشینه تاریخى ماجراى حبیب نجّار در منابع مسیحى، به ویژه در عهد جدید تلاش هایى شده است. گاهى حبیب نجّارِ منابع اسلامى را با یكى از پیامبران عهد جدید به نام آغابوس،[۱۵] یكى دانسته‌اند.[۱۶] همچنین در برخى منابع به قرابت معنایى نام تئوفیلس (به معناى دوستدار خدا) كه در عهد جدید آمده،[۱۷] با نام حبیب نجار توجه شده است،[۱۸] اما بر اساس توضیحات مفسران مسیحى عهد جدید، تطبیق این دو فرد صحیح به نظر نمی‌رسد.[۱۹] علاوه بر این، گفته شده كه حبیب نام چند تن از شهداى مسیحى بوده است.
پانویس
- ↑ رجوع کنید به مقاتل بن سلیمان، ج 3، ص577؛ طبرى، جامع، ج22، ص102؛ ثعلبى، قصص‌الأنبیاء، ص365.
- ↑ رجوع کنید به طبرى، جامع، همانجا؛ ماوردى، ج5، ص13؛ سیوطى، ج5، ص261.
- ↑ رجوع کنید به مقدسى، ج3، ص130؛ زمخشرى، ج4، ص10.
- ↑ براى تفصیل بیشتر رجوع کنید به بوسه، ص171ـ172.
- ↑ براى نمونه رجوع کنید به ثعلبى، قصص‌الأنبیاء، همانجا.
- ↑ رجوع کنید به سوره یس: 13ـ29.
- ↑ براى نمونه گزارش هاى منابع تفسیرى و تاریخى از این ماجرا رجوع کنید به مقاتل بن سلیمان، ج3، ص575ـ577؛ طبرى، تاریخ، ج2، ص18ـ21؛ مسعودى، ج1، ص74؛ ثعلبى، الكشف والبیان، ج8، ص124ـ125.
- ↑ رجوع کنید به مقاتل بن سلیمان، ج3، ص576؛ قرطبى، ج15، ص18.
- ↑ رجوع کنید به بغوى، ج1، ص79؛ فخررازى، ج3، ص104.
- ↑ رجوع کنید به ثعلبى، قصص‌الأنبیاء، ص366؛ طبرسى، ج8، ص659.
- ↑ رجوع کنید به مقاتل بن سلیمان، ج3، ص578؛ كوفى، ص354، 465؛ ابن بابویه، ص385؛ نیز رجوع کنید به مجلسى، ج13، ص58، ج14، ص273ـ274.
- ↑ رجوع کنید به مقدسى، ج3، ص130ـ131؛ نیز رجوع کنید به هروى، ص17؛ یاقوت حموى، ج1، ص387.
- ↑ رجوع کنید به د.اسلام، چاپ دوم، ذیل مادّه؛ بوسه، ص157.
- ↑ رجوع کنید به ابن‌عبدربّه، ج6، ص268.
- ↑ درباره او رجوع کنید به كتاب اعمال رسولان، 10: 21ـ11.
- ↑ براى نمونه رجوع کنید به بلاغى، ج6، ص12؛ براى رد این نظر رجوع کنید به د.اسلام، همانجا.
- ↑ رجوع کنید به انجیل لوقا، 3:1.
- ↑ رجوع کنید به كاشانى، ج7، ص477، پانویس؛ بوسه، ص159.
- ↑ رجوع کنید به بروس، ص12ـ13؛ <دانشنامه معیار كتاب مقدّس>، ذیل "Theophilus"؛ بوسه، ص158ـ159.
منابع
- دانشنامه جهان اسلام، "مدخل حبیب نجار" از جواد محمدزاده مقدّم و طاهره محمدیان.
