سوره رعد

سوره رعد سیزدهمین سوره قرآن است و دارای 43 آیه است.

نزول

ابن عباس و عطا معتقدند كه تمام اين سوره در مكه نازل شده است. كلبى و مقاتل سوره را بجز آخرين آيه آن مكى مى‌دانند؛ آيه اخير در مدينه، درباره عبداللَّه بن سلام نازل شده است.

سعيد بن جبير گويد: چگونه ممكن است آخرين آيه، درباره عبداللَّه بن سلام باشد حال آن كه تمام سوره در مكه نازل شده است؟ حسن و عكرمه و قتاده گويند: اين سوره - بجز دو آيه آن - در مدينه نازل شده است. دو آيه ديگر در مكه نازل شده که آيه 31 و 32 سوره است.

این سوره در ترتیب مصحف سیزدهمین سوره و در ترتیب نزول نود وششمین سوره قرآن کریم است که پیش از آن سوره محمد و پس از آن سوره الرحمن نازل شده است.

شماره آيات

اين سوره بنابر نظر شاميان 47 آيه و بنابر نظر بصريان 45 آيه و بنابر نظر حجازيان 44 آيه و بنابر نظر كوفيان 43 آيه است.

فضيلت سوره

ابى بن كعب، از پيامبر گرامى روايت كرده است كه: هر كس سوره رعد را بخواند، ده حسنه به او داده مي شود كه با تمام ابرهايى كه از آغاز خلقت تا روز قيامت پديد آمده و مى‌آيد، برابرى خواهد كرد و در روز قيامت از آنهايى است كه به عهد خداوند وفا كرده‌اند.

امام صادق علیه السلام فرمود: هر كس سوره رعد را زياد بخواند، هرگز دچار صاعقه نخواهد شد و اگر داراى ايمان باشد، بدون حساب وارد بهشت مي شود و مى‌تواند افراد خانواده و دوستان خود را شفاعت كند.

هدف سوره

غرض اين سوره بيان حقيقت قرآنى است كه بر رسول خدا (ص) نازل شده، و اينكه اين قرآن معجزه و آيت رسالت است، و اما اينكه كفار آن را آيت و معجزه نشمرده و به عنوان تعريض بر آن گفتند:" چرا آيتى از ناحيه پروردگارش نازل نشد"؟ گفتارشان مردود است، و رسول خدا (ص) نبايد به آن اعتنا كند، و ايشان هم سزاوار نيست كه چنين سخنى بگويند.

دليل بر اين معنا هم آيه ابتداى سوره است كه مى‌فرمايد:" وَ الَّذِي أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ الْحَقُّ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يُؤْمِنُونَ"، و آيه آخر سوره است كه مى‌فرمايد:" وَ يَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَسْتَ مُرْسَلًا قُلْ كَفى‌ بِاللَّهِ شَهِيداً بَيْنِي وَ بَيْنَكُمْ" و نيز جمله" لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِنْ رَبِّهِ" است، كه مكرر از ايشان حكايت شده.

و خلاصه بيان اين است كه رسول خدا (ص) را مخاطب قرار می‌دهد به اينكه اين قرآن كه بر تو نازل شده حق است، حقى كه مخلوط به باطل نيست، زيرا آنچه كه اين قرآن بدان دعوت مى‌كند توحيدى است كه آيات تكوينى از قبيل بپاداشتن آسمانها، گستردن زمين، تسخير آفتاب و ماه، و ساير عجايبى كه خدا در تدبير آسمانها و زمين و غرايبى كه در تقدير آنها بكار برده، همه بر آن دلالت دارند.

و نيز دليل ديگر بر حقانيت آن، اخبار و آثار گذشتگان است كه رسولان با بيناتى بسويشان آمدند، و ايشان كفر ورزيده و تكذيبشان كردند، و خدا هم ايشان را به گناهانشان بگرفت، اين است آنچه كه اين كتاب مشتمل بر آن است، و همين خود آيتى است كه بر رسالت تو دلالت می‌كند و اينكه گفتيم تعريضشان به قرآن مردود است، دليلش اين است كه اولا تو شانى بجز انذار مردم ندارى، و اينطور نيست كه هر وقت هر كارى بخواهى بكنى بتوانى، تا آنكه از تو معجزاتى دلبخواه خود تراشيده به مثل اين كلمات بر تو تعريض كنند.

و ثانيا هدايت و اضلال هم آن طور كه ايشان پنداشته‌اند در وسع آيات و معجزات نيست تا انتظار داشته باشند با آوردنت معجزه‌اى كه ايشان پيشنهاد كرده‌اند هدايت شوند، و از ضلالت برهند، زيرا هدايت و ضلالت به دست خداست، او است كه بر اساس نظامى حكيمانه هر كه را بخواهد هدايت و هر كه را بخواهد گمراه می‌كند.

و اما اينكه گفتند" لَسْتَ مُرْسَلًا- تو فرستاده خدا نيستى" در جوابشان همين يك دليل براى تو كافى است كه خدا در كلام خود به رسالت تو شهادت داده، و معارف حقه‌اى كه در قرآن تو است شاهد آنست. از جمله حقايق باهر و واضحى كه در خصوص اين سوره آورده، حقيقتى است كه جمله" أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً ..."، و جمله" أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ" و جمله" يَمْحُوا اللَّهُ ما يَشاءُ وَ يُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْكِتابِ" و جمله" فَلِلَّهِ الْمَكْرُ جَمِيعاً" متضمن آنست.

منابع

• فضل بن حسن طبرسی، ترجمه مجمع البيان في تفسير القرآن، ج‌13، ص3.
• محمد حسین طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان،ج‌11، ص: 388، قم 1374
• ترتیب نزول سوره ها، در همین دانشنامه

پیوست

متن و ترجمه سوره