سوره یونس

<<توبه	یونس	هود>>
شماره: ۱۰ جزء : ۱۱ محل نزول: مکه ترتيب نزول : ۵۱ تعداد آیه : ۱۰۹ متن و ترجمه سوره فهرست سوره‌های قرآن

سوره یونس دهمین سوره قرآن است ودارای 109 آیه است.

نزول

اين سوره مباركه- همانطور كه از آياتش پيداست- در مكه نازل شده و از سوره‌هايى است كه نزول آن در اوائل بعثت بوده، و اين سوره بطورى كه از پيوستگى و اتصال آيات كريمه ‌اش پيداست يكباره نازل شده است. ولى بعضى از مفسرين سه آيه از اين سوره را كه از جمله" فَإِنْ كُنْتَ فِي شَكٍّ مِمَّا أَنْزَلْنا إِلَيْكَ ..." شروع مى‌شود استثناء كرده و گفته‌اند كه اين سه آيه در مدينه نازل شده است. و بعضى ديگر آيه" وَ مِنْهُمْ مَنْ يُؤْمِنُ بِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ لا يُؤْمِنُ بِهِ وَ رَبُّكَ أَعْلَمُ بِالْمُفْسِدِينَ" را استثناء كرده و گفته‌ اند در مدينه و در باره يهوديان نازل شده، و ليكن از الفاظ اين آيات هيچ دليلى بر اين دو قول ديده نمی‌شود.

این سوره در ترتیب مصحف دهمین سوره و در ترتیب نزول پنجاه و یکیمین سوره قرآن کریم است که پیش از آن سوره اسراء و پس از آن سوره هود نازل شده است.

فضيلت سوره

ابى بن كعب از رسول خدا- صلى اللَّه عليه و آله- روايت كرده كه فرمود: هر كس اين سوره را بخواند ده حسنه خدا بدو عطا مي كند بشماره هر كس كه يونس پيغمبر را تصديق كرده و يا تكذيب نموده، و بشماره هر كس كه همراه فرعون غرق شده است. و از امام صادق علیه السلام روايت شده كه فرمود: هر كه سوره يونس را در هر دو ماه يا سه ماه (يك بار) بخواند ترس آنكه وى از جاهلان باشد براى او نيست، و در روز قيامت از مقربان خواهد بود.

هدف سوره

غرض اين سوره، يعنى آن هدفى كه سوره براى بيان آن نازل شده، عبارت است از تاكيد مردم به التزام به توحيد، و اين تاكيد را از راه بشارت و انذار انجام داده، گويا اين سوره بعد از آنكه مشركين، مساله وحى را انكار كردند و قرآن را سحر خواندند نازل شده، و ادعاى آنان را به اين بيان رد كرده كه: قرآن كتابى است آسمانى و نازل شده به علم خداى تعالى، و آنچه از معارف توحيد كه در آن است از قبيل وحدانيت خداى تعالى و علم و قدرت او، و اينكه خلقت منتهى به او است، و سنت‌هاى عجيبى كه در خلقت عالم دارد، و اينكه خلق همگى با اعمالشان به سوى او بر مى‌گردند، و در برابر آنچه كرده‌اند جزاء داده مى‌شوند- خير باشد جزاى خير داده مى‌شوند و شر باشد جزاى شر- همه و همه امورى است كه آيات آسمان و زمين بر آن دلالت دارد، و عقل سالم نيز به سوى آن راهنمايى مى‌كند. پس، همه اينها معانى و معارفى است حق، و معلوم است كه كلامى كه بر چنين معارفى دلالت مى‌كند كلام حكيم است، و سحر باطلى كه با عباراتى شيرين و فريبنده زينت شده نمى‌تواند حاكى از چنين معارفى باشد.

دليل بر آنچه گفتيم اين است كه خداى تعالى سوره مورد بحث را با گفتار در باره تكذيب دشمنان نسبت به قرآن كريم آغاز نموده و فرموده:" أَ كانَ لِلنَّاسِ عَجَباً أَنْ أَوْحَيْنا ... قالَ الْكافِرُونَ إِنَّ هذا لَساحِرٌ مُبِينٌ" و با لحنى چون:" وَ اتَّبِعْ ما يُوحى‌ إِلَيْكَ" ختم فرموده است، و

آن آغاز و اين انجام را در خلال آيات آن نيز چند بار تذكر داده، يك جا فرموده:" وَ إِذا تُتْلى‌ عَلَيْهِمْ آياتُنا" و جاى ديگر فرموده:" وَ ما كانَ هذَا الْقُرْآنُ أَنْ يُفْتَرى‌ مِنْ دُونِ اللَّهِ ..."، و جاى ديگر فرموده:" يا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَتْكُمْ مَوْعِظَةٌ ..."، و نيز فرموده:" فَإِنْ كُنْتَ فِي شَكٍّ مِمَّا أَنْزَلْنا إِلَيْكَ ...".

پس همين كه می‌بينيم اين مطلب، يعنى سخن از حقانيت قرآن در چند جاى سوره تكرار شد و در اول و آخر آن آمده، بايد بفهميم كه زمينه و اساس آيات اين سوره همان پاسخگويى و رد انكار كفارى است كه وحى بودن قرآن را انكار مى‌كردند، و به همين جهت است كه باز مى‌بينيم تهديدهايى كه در اين سوره آمده- كه قسمت عمده سوره است- در باره مكذبين آيات خدا از اين امت است، اينها هستند كه تهديدشان كرده است به قضاء بين آنان، و بين پيامبرشان (صلوات اللَّه عليه) و فرموده: اين قضاء، سنتى است كه خداى تعالى در بين هر امتى با پيغمبرش جارى كرده. و نيز میبينيم كه سوره مورد بحث را با تعقيب همين جريان ختم نموده، بطورى كه گويى بيان حقيقت نامبرده از مختصات اين سوره است.

بنا بر اين جا دارد كه ما سوره يونس را به سوره انذار و قضاء عدل بين رسول خدا (صلى اللَّه عليه و آله) و بين امتش معرفى كنيم، و اتفاقا سوره با همين قضاء ختم شده، آنجا كه خطاب به رسول گرامى خود فرموده:" وَ اصْبِرْ حَتَّى يَحْكُمَ اللَّهُ وَ هُوَ خَيْرُ الْحاكِمِينَ". " الر، تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ الْحَكِيمِ" اشاره با لفظ" تلك" كه مخصوص به مواردى است كه مشار اليه دور باشد به اين منظور است كه بفهماند قرآن كريم در افقى دور و سطحى عالى و مقامى بلند قرار دارد، چون كلام خداى تعالى است، كلامى است كه از چنين مقام بلندى، مقام على اعلى و خداى رفيع الدرجات و خداى ذو العرش نازل شده

منابع

• فضل بن حسن طبرسی،ترجمه مجمع البيان في تفسير القرآن، ج‌11، ص: 25
• محمد حسین طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان،ج‌10، ص: 6، قم 1374
• ترتیب نزول سوره ها، در همین دانشنامه

پیوست

متن و ترجمه سوره