اشک در عزای امام حسین علیه السلام: تفاوت بین نسخه‌ها
Saeed zamani (بحث | مشارکتها) جز |
|||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | {{مدخل دائره المعارف|کتاب [[فرهنگ عاشورا(کتاب)|فرهنگ عاشورا]]}} | + | {{مدخل دائره المعارف| کتاب [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]}} |
| − | |||
| − | + | «چشم گريان، چشمه فيض خداست». گريستن بر ابا عبدالله الحسين علیه السلام ثواب بسيار دارد.<ref>احاديث ثواب و آثار گريه بر [[امام حسين]] علیه السلام را از جمله در [[بحارالانوار]]، ج 44، ص 279 تا 296 مطالعه كنيد.</ref> فرشتگان، پيامبران، زمين و آسمان، حيوانات صحرا و دريا هم بر عزاى حسين علیه السلام گريسته‌اند.<ref>سفينة البحار، ج 1، ص 97، بحارالانوار، ج 45، ص 220 به بعد.</ref> | |
| − | + | اشگ ريختن، نشانه پيوند قلبى با اهل بيت و [[سیدالشهدا]] علیه السلام است. اشك، دل را سيراب مى‌كند، عطش روح را برطرف مى‌سازد و حاصل محبتى است كه نسبت به اهل بيت حاصل مى‌شود. همدلى و هماهنگى روحى با ائمه، ايجاب مى‌كند كه در شادى آنان شاد و در غمشان محزون باشيم. اين نشان شيعه است كه «يفرحون بفرحنا و يحزنون لحزننا...»<ref>ميزان الحكمه، ج 5، ص 233.</ref> قلبى كه مهر حسين علیه السلام را داشته باشد، بى شك به ياد مظلوميت و شهادت او مى‌گريد. اشك، زبان دل و شاهد عشق است. | |
| − | + | {{بیت|آنچنان كز برگ گل، عطر و گلاب آيد برون|تا كه نامت مى‌برم از ديده آب آيد برون}} | |
| + | {{بیت|رشته الفت بود در بين ما، كز قعر چاه| كى بدون رشته،آب بى‌حساب آيد برون؟}} | ||
| + | {{بیت|تا نسوزد دل، نريزد اشگ و خون از ديده‌ها| آتشى بايد كه خوناب كباب آيد برون}} | ||
| + | {{بیت|مهر تو شيرازه «ام الكتاب» خلقت است|مشكل اين شيرازه از قلب كتاب آيد برون}} | ||
| + | {{بیت|گر نباشد مهر تو دل را نباشد ارزشى|برگ بى‌حاصل شود گل، چون گلاب آيد برون}}<ref>اى اشك ها بريزيد، حسان، ص 131.</ref> | ||
| − | + | گريستن در سوگ شهداى كربلا، تجديد بيعت با [[عاشورا]] و فرهنگ شهادت و تغذيه فكرى و روحى با اين مكتب است و اشك ريختن، نوعى امضا كردن پيمان و قرارداد مودت با [[سيدالشهدا]] است. ائمه شيعه، گريستن بر مظلوميت اهل بيت و عزاى حسينى را تاكيد كرده و شهادت اشك را بر صداقت عشق، پذيرفته‌اند. | |
| − | + | [[امام صادق]] علیه السلام فرموده است: «نزد هر كس كه ما ياد شويم و چشمانش اشگ‌آلود شود، حتى اگر به اندازه بال مگسى باشد خداوند گناهانش را مى‌بخشايد، هر چند چون كف دريا فراوان باشد».<ref>وسائل الشيعه، ج 10، ص 391.</ref> | |
| − | + | به گفته صائب: | |
| − | + | {{بیت|در سلسله اشگ بود گوهر مقصود| گر هست ز يوسف خبر، اين قافله دارد}} | |
| − | + | دستور امامان به گريستن بر [[امام حسين]] علیه السلام بسيار اكيد است. [[امام رضا]] علیه السلام به ريان بن شبيب در حديث مفصلى فرمود: «يابن شبيب! ان كنت باكيا لشى‌ء فابك للحسين بن على بن ابى طالب فانه ذبح كما يذبح الكبش...».<ref>[[بحارالانوار]]، ج 44، ص 286.</ref> اگر بر چيزى گريه مى‌كنى، بر حسين بن على گريه كن كه او را همچون گوسفند، سر بريدند. | |
| − | + | در حديث ديگرى فرموده است: «محرم، ماهى است كه مردم دوره جاهليت جنگ در آن را ناروا مى‌دانستند ولى در اين ماه دشمنان، خون ما را بناحق ريختند و هتك حرمت ما نمودند و فرزندان و بانوان ما را به اسارت گرفتند و به خيمه‌هاى ما آتش زدند و غارت كردند و در كار ما، براى رسول خدا هيچ حرمتى را رعايت نكردند. روز حسين (عاشورا) پلك هاى ما را مجروح و اشگهايمان را جارى كرد و ما از سرزمين [[كربلا]]، گرفتارى و رنج به ميراث برديم. پس بايد بر كسى همچون حسين، گريه‌كنندگان بگريند كه گريه بر او گناهان بزرگ را هم فرو مى‌ريزد».<ref>همان، ص 283.</ref> | |
| − | + | خود امام حسين علیه السلام فرموده است: «انا قتيل العبرة، لايذكرنى مؤمن الا بكى»،<ref>همان، ص 279.</ref> من كشته اشكم، هيچ مؤمنى مرا ياد نمى‌كند مگر آن كه (به خاطر مصيبت هايم) مى‌گريد. | |
| − | + | [[امام سجاد]] علیه السلام بيست سال بر [[امام حسين]] عليه السلام گريست و هرگز طعامى پيش او نمى‌گذاشتند مگر آن كه گريه مى‌كرد.<ref>همان، ج 46، ص 108.</ref> | |
| − | + | به فرموده [[امام صادق]] علیه السلام: هر ناله و گريه‌اى ناپسند و مكروه است، مگر ناليدن و گريستن بر حسين عليه السلام: «كل الجزع والبكاء مكروه سوى الجزع والبكاء على الحسين».<ref>بحارالانوار، ج 45، ص 313.</ref> هم گريستن، هم گرياندن، هم خود را شبيه گريه‌كنندگان درآوردن (تباكى) پسنديده است و اجر دارد. اين همه فضيلت كه براى گريه بر حسين علیه السلام بيان شده و اين كه اشك چشم، آتش دوزخ را فرو مى‌نشاند و غمگين شدن در سوگ شهيدان [[كربلا]] ايمنى از عذاب است، در صورتى است كه گناه و فسق و آلودگى انسان در حدى نباشد كه مانع رسيدن اين فيض الهى گردد. اشگى كه مبين پيوند عاطفى و رابطه مكتبى و اتصال روحى با راه و فكرو خط ائمه و سيدالشهداست، حتما زمينه‌ساز پرهيز از گناه مى‌گردد. | |
| − | + | به تعبير [[شهيد مطهرى]]: «گريه بر شهيد، شركت در حماسه او و هماهنگى با روح او و موافقت با نشاط او و حركت اوست... [[امام حسين ]] علیه السلام به واسطه شخصيت عاليقدرش، به واسطه شهادت قهرمانانه‌اش، مالك قلب ها و احساسات صدها ميليون انسان است. اگر كسانى كه بر اين مخزن عظيم و گرانقدر احساسى و روحى گمارده شدند، يعنى سخنرانان مذهبى، بتوانند از اين مخزن عظيم در جهت هم شكل كردن و همرنگ كردن و هم احساس كردن روح ها با روح عظيم حسينى بهره‌بردارى صحيح كنند، جهانى اصلاح خواهد شد».<ref>شهيد (ضميمه قيام و انقلاب مهدى)، ص 124 و 125.</ref> | |
| + | پس مهم، شناخت فلسفه گريه در راستاى احياى عاشورا و زنده نگهداشتن مراسم حسينى و فرهنگ كربلاست، نه گناه كردن و آلودگى، به اميد پاك شدن با چند قطره اشك! معلوم نيست كه دل و جان آلوده، آن همسويى را با امام داشته باشد كه با ياد مصائبش گريه كند. | ||
| − | + | گريه در فرهنگ عاشورا، سلاح هميشه برانى است كه فرياد اعتراض به ستمگران را دارد. «اشك»، زبان دل است و گريه، فرياد عصر مظلوميت. رسالت اشك نيز پاسدارى از «خون شهيد» است. | |
| − | + | امام خمينى «ره» فرمود: «هر مكتبى، تا پايش سينه‌زن نباشد، تا پايش گريه‌كن نباشد، تا پايش توى سر و سينه‌زن نباشد حفظ نمى‌شود...»، <ref>صحيفه نور، ج 8، ص 70.</ref> «گريه كردن بر شهيد، نگهداشتن، زنده نگهداشتن نهضت است»،<ref>همان، ج 10، ص 31.</ref> «گريه كردن بر عزاى امام حسين علیه السلام، زنده نگهداشتن نهضت و زنده نگهداشتن همين معنى است كه يك جمعيت كمى در مقابل يك امپراطور بزرگ ايستاد...، آنها از همين گريه‌ها مى‌ترسند، براى اين كه گريه‌اى است كه گريه بر مظلوم است، فرياد مقابل ظالم است».<ref>همان، ج 10، ص 31.</ref> | |
| − | + | {{بیت|هر چند نيست درد دل ما نوشتنى از اشگ خود|دو سطر به ايما نوشته‌ايم}}<ref>صائب تبريزى.</ref> | |
| − | + | اشگ، سر فصل محبت و مودت است و برخاسته از عشقى است كه خداوند در دلها قرار داده كه نسبت به حسين بن على علیه السلام مجذوب مى‌شود. | |
| − | + | به فرموده [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله: «ان لقتل الحسين حرارة فى قلوب المؤمنين لاتبرد ابدا».<ref>جامع احاديث الشيعه، ج 12، ص 556.</ref> براى شهادت امام حسين عليه السلام حرارت و گرمايى در دلهاى مؤمنان است كه هرگز سرد و خاموش نمى‌شود. | |
| − | + | {{بیت|كدام عاشق در اين ره در بلا نيست؟|كدامين دل شما را مبتلا نيست؟}} | |
| + | {{بیت|اگر در سوگتان شد ديده نمناك|اگر از عشقتان دل گشت غمناك}} | ||
| + | {{بیت|گواه عشق ما اين ديده و دل|رساند «اشگ» و «غم» ما را به منزل}} | ||
| + | {{بیت|كنون ماييم و درد داغدارى|كنون ماييم و اشگ و سوگوارى}} | ||
| + | {{بیت|هنوز اشگ عزا پيوسته جارى است|رواق چشممان آيينه‌كارى است}} | ||
| + | {{بیت|غدير ما محرم دارد امروز|محرم، بذر غم مى‌كارد امروز}}<ref>از مثنوى «اهل بيت آفتاب» از مؤلف.</ref> | ||
| − | + | امروز هم، اشگ و گريه، رابط ما با حسين است و ما با شورى اشگهايمان، سر سفره محبت سيدالشهدا نشسته‌ايم و نمك پرورده ابا عبدالله هستيم، از اين رو اين مهر با شيرمادر در جان ما وارد شده و با جان هم به در مى‌شود. | |
| − | + | ==پانویس== | |
| − | + | <references/> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف | + | جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف. |
[[رده:عزای ابا عبدالله علیه السلام]] | [[رده:عزای ابا عبدالله علیه السلام]] | ||
نسخهٔ ۷ نوامبر ۲۰۱۲، ساعت ۱۰:۵۳
«چشم گريان، چشمه فيض خداست». گريستن بر ابا عبدالله الحسين علیه السلام ثواب بسيار دارد.[۱] فرشتگان، پيامبران، زمين و آسمان، حيوانات صحرا و دريا هم بر عزاى حسين علیه السلام گريسته‌اند.[۲]
اشگ ريختن، نشانه پيوند قلبى با اهل بيت و سیدالشهدا علیه السلام است. اشك، دل را سيراب مى‌كند، عطش روح را برطرف مى‌سازد و حاصل محبتى است كه نسبت به اهل بيت حاصل مى‌شود. همدلى و هماهنگى روحى با ائمه، ايجاب مى‌كند كه در شادى آنان شاد و در غمشان محزون باشيم. اين نشان شيعه است كه «يفرحون بفرحنا و يحزنون لحزننا...»[۳] قلبى كه مهر حسين علیه السلام را داشته باشد، بى شك به ياد مظلوميت و شهادت او مى‌گريد. اشك، زبان دل و شاهد عشق است.
آنچنان كز برگ گل، عطر و گلاب آيد برون تا كه نامت مى‌برم از ديده آب آيد برون
رشته الفت بود در بين ما، كز قعر چاه كى بدون رشته،آب بى‌حساب آيد برون؟
تا نسوزد دل، نريزد اشگ و خون از ديده‌ها آتشى بايد كه خوناب كباب آيد برون
مهر تو شيرازه «ام الكتاب» خلقت است مشكل اين شيرازه از قلب كتاب آيد برون
گر نباشد مهر تو دل را نباشد ارزشى برگ بى‌حاصل شود گل، چون گلاب آيد برون
گريستن در سوگ شهداى كربلا، تجديد بيعت با عاشورا و فرهنگ شهادت و تغذيه فكرى و روحى با اين مكتب است و اشك ريختن، نوعى امضا كردن پيمان و قرارداد مودت با سيدالشهدا است. ائمه شيعه، گريستن بر مظلوميت اهل بيت و عزاى حسينى را تاكيد كرده و شهادت اشك را بر صداقت عشق، پذيرفته‌اند.
امام صادق علیه السلام فرموده است: «نزد هر كس كه ما ياد شويم و چشمانش اشگ‌آلود شود، حتى اگر به اندازه بال مگسى باشد خداوند گناهانش را مى‌بخشايد، هر چند چون كف دريا فراوان باشد».[۵]
به گفته صائب:
در سلسله اشگ بود گوهر مقصود گر هست ز يوسف خبر، اين قافله دارد
دستور امامان به گريستن بر امام حسين علیه السلام بسيار اكيد است. امام رضا علیه السلام به ريان بن شبيب در حديث مفصلى فرمود: «يابن شبيب! ان كنت باكيا لشى‌ء فابك للحسين بن على بن ابى طالب فانه ذبح كما يذبح الكبش...».[۶] اگر بر چيزى گريه مى‌كنى، بر حسين بن على گريه كن كه او را همچون گوسفند، سر بريدند.
در حديث ديگرى فرموده است: «محرم، ماهى است كه مردم دوره جاهليت جنگ در آن را ناروا مى‌دانستند ولى در اين ماه دشمنان، خون ما را بناحق ريختند و هتك حرمت ما نمودند و فرزندان و بانوان ما را به اسارت گرفتند و به خيمه‌هاى ما آتش زدند و غارت كردند و در كار ما، براى رسول خدا هيچ حرمتى را رعايت نكردند. روز حسين (عاشورا) پلك هاى ما را مجروح و اشگهايمان را جارى كرد و ما از سرزمين كربلا، گرفتارى و رنج به ميراث برديم. پس بايد بر كسى همچون حسين، گريه‌كنندگان بگريند كه گريه بر او گناهان بزرگ را هم فرو مى‌ريزد».[۷]
خود امام حسين علیه السلام فرموده است: «انا قتيل العبرة، لايذكرنى مؤمن الا بكى»،[۸] من كشته اشكم، هيچ مؤمنى مرا ياد نمى‌كند مگر آن كه (به خاطر مصيبت هايم) مى‌گريد.
امام سجاد علیه السلام بيست سال بر امام حسين عليه السلام گريست و هرگز طعامى پيش او نمى‌گذاشتند مگر آن كه گريه مى‌كرد.[۹]
به فرموده امام صادق علیه السلام: هر ناله و گريه‌اى ناپسند و مكروه است، مگر ناليدن و گريستن بر حسين عليه السلام: «كل الجزع والبكاء مكروه سوى الجزع والبكاء على الحسين».[۱۰] هم گريستن، هم گرياندن، هم خود را شبيه گريه‌كنندگان درآوردن (تباكى) پسنديده است و اجر دارد. اين همه فضيلت كه براى گريه بر حسين علیه السلام بيان شده و اين كه اشك چشم، آتش دوزخ را فرو مى‌نشاند و غمگين شدن در سوگ شهيدان كربلا ايمنى از عذاب است، در صورتى است كه گناه و فسق و آلودگى انسان در حدى نباشد كه مانع رسيدن اين فيض الهى گردد. اشگى كه مبين پيوند عاطفى و رابطه مكتبى و اتصال روحى با راه و فكرو خط ائمه و سيدالشهداست، حتما زمينه‌ساز پرهيز از گناه مى‌گردد.
به تعبير شهيد مطهرى: «گريه بر شهيد، شركت در حماسه او و هماهنگى با روح او و موافقت با نشاط او و حركت اوست... امام حسين علیه السلام به واسطه شخصيت عاليقدرش، به واسطه شهادت قهرمانانه‌اش، مالك قلب ها و احساسات صدها ميليون انسان است. اگر كسانى كه بر اين مخزن عظيم و گرانقدر احساسى و روحى گمارده شدند، يعنى سخنرانان مذهبى، بتوانند از اين مخزن عظيم در جهت هم شكل كردن و همرنگ كردن و هم احساس كردن روح ها با روح عظيم حسينى بهره‌بردارى صحيح كنند، جهانى اصلاح خواهد شد».[۱۱]
پس مهم، شناخت فلسفه گريه در راستاى احياى عاشورا و زنده نگهداشتن مراسم حسينى و فرهنگ كربلاست، نه گناه كردن و آلودگى، به اميد پاك شدن با چند قطره اشك! معلوم نيست كه دل و جان آلوده، آن همسويى را با امام داشته باشد كه با ياد مصائبش گريه كند.
گريه در فرهنگ عاشورا، سلاح هميشه برانى است كه فرياد اعتراض به ستمگران را دارد. «اشك»، زبان دل است و گريه، فرياد عصر مظلوميت. رسالت اشك نيز پاسدارى از «خون شهيد» است.
امام خمينى «ره» فرمود: «هر مكتبى، تا پايش سينه‌زن نباشد، تا پايش گريه‌كن نباشد، تا پايش توى سر و سينه‌زن نباشد حفظ نمى‌شود...»، [۱۲] «گريه كردن بر شهيد، نگهداشتن، زنده نگهداشتن نهضت است»،[۱۳] «گريه كردن بر عزاى امام حسين علیه السلام، زنده نگهداشتن نهضت و زنده نگهداشتن همين معنى است كه يك جمعيت كمى در مقابل يك امپراطور بزرگ ايستاد...، آنها از همين گريه‌ها مى‌ترسند، براى اين كه گريه‌اى است كه گريه بر مظلوم است، فرياد مقابل ظالم است».[۱۴]
هر چند نيست درد دل ما نوشتنى از اشگ خود دو سطر به ايما نوشته‌ايم
اشگ، سر فصل محبت و مودت است و برخاسته از عشقى است كه خداوند در دلها قرار داده كه نسبت به حسين بن على علیه السلام مجذوب مى‌شود.
به فرموده رسول خدا صلی الله علیه و آله: «ان لقتل الحسين حرارة فى قلوب المؤمنين لاتبرد ابدا».[۱۶] براى شهادت امام حسين عليه السلام حرارت و گرمايى در دلهاى مؤمنان است كه هرگز سرد و خاموش نمى‌شود.
كدام عاشق در اين ره در بلا نيست؟ كدامين دل شما را مبتلا نيست؟
اگر در سوگتان شد ديده نمناك اگر از عشقتان دل گشت غمناك
گواه عشق ما اين ديده و دل رساند «اشگ» و «غم» ما را به منزل
كنون ماييم و درد داغدارى كنون ماييم و اشگ و سوگوارى
هنوز اشگ عزا پيوسته جارى است رواق چشممان آيينه‌كارى است
غدير ما محرم دارد امروز محرم، بذر غم مى‌كارد امروز
امروز هم، اشگ و گريه، رابط ما با حسين است و ما با شورى اشگهايمان، سر سفره محبت سيدالشهدا نشسته‌ايم و نمك پرورده ابا عبدالله هستيم، از اين رو اين مهر با شيرمادر در جان ما وارد شده و با جان هم به در مى‌شود.
پانویس
- ↑ احاديث ثواب و آثار گريه بر امام حسين علیه السلام را از جمله در بحارالانوار، ج 44، ص 279 تا 296 مطالعه كنيد.
- ↑ سفينة البحار، ج 1، ص 97، بحارالانوار، ج 45، ص 220 به بعد.
- ↑ ميزان الحكمه، ج 5، ص 233.
- ↑ اى اشك ها بريزيد، حسان، ص 131.
- ↑ وسائل الشيعه، ج 10، ص 391.
- ↑ بحارالانوار، ج 44، ص 286.
- ↑ همان، ص 283.
- ↑ همان، ص 279.
- ↑ همان، ج 46، ص 108.
- ↑ بحارالانوار، ج 45، ص 313.
- ↑ شهيد (ضميمه قيام و انقلاب مهدى)، ص 124 و 125.
- ↑ صحيفه نور، ج 8، ص 70.
- ↑ همان، ج 10، ص 31.
- ↑ همان، ج 10، ص 31.
- ↑ صائب تبريزى.
- ↑ جامع احاديث الشيعه، ج 12، ص 556.
- ↑ از مثنوى «اهل بيت آفتاب» از مؤلف.
منابع
جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.
