عترت

این صفحه مدخلی از کتاب فرهنگ عاشورا است

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

خاندان پيغمبر اكرم صلی الله علیه و آله، اهل بيت عصمت و طهارت، ائمه شيعه. عترت به فرزندانى كه از نسل كسى باشد گفته مى‌شود. از امیرالمومنین پرسيدند: «عترت‌» كيست؟ فرمود: من، حسن، حسين و امامان نهگانه از فرزندان حسين‌ علیه السلام كه نهمين آنان مهدى و قائم ايشان‌است، از قرآن جدا نمى‌شوند و قرآن از آنان جدا نمى‌شود، تا كنار حوض (كوثر) بر پيامبر وارد شوند. عترت پيامبر، همتاى قرآن كريمند و رسول خدا «قرآن و عترت‌» را به عنوان ‌ميراث و يادگار خويش براى امت معرفى كرده است: «انى تارك فيكم الثقلين، كتاب الله و عترتى اهل بيتى...».

اما «عترت‌» در لغت، قطعه‌هاى درشت مشك در نافه آهوست، نيز به معناى لعاب‌ شيرين است. همچنين عترت به معناى فرزندان و نوادگان نسبى و نسل يك شخص است‌ و به همين جهت به ذريه پيامبر از نسل على و فاطمه، عترت مى‌گويند. معناى ديگرعترت، ريشه درختى كه بريده شده و دوباره روييده باشد.

مرحوم محدث قمى با توجه به ‌همه معانى ياد شده براى عترت، چنين مى‌گويد: ائمه، همچون قطعه‌هاى بزرگ مشك از نافه‌اند و علومشان آب گوارا نزد اهل حكمت و انديشه است و اينان درختى هستند كه‌رسول خدا صلی الله علیه و آله ريشه‌اش، على تنه‌اش و ائمه از نسل او، شاخه‌هاى اين درخت و شيعيانشان‌ برگ اين درختند و علوم اهل بيت، ميوه اين درخت است.

از «ابن اعرابى‌» تعبيرهاى جالبى درباره عترت نقل شده است. مى‌گويد: «عترت به ‌معناى شهر و مركز است، اهل بيت نيز مركز اصلى اسلامند. عترت، صخره عظيمى است كه ‌سوسمار، لانه خود را كنار آن قرار مى‌دهد تا با علامت قرار دادن آن، خانه خود را گم‌ نكند. ائمه نيز هاديان خلقند. عترت ريشه درخت قطع شده است، اهل بيت نيز مورد ستم ‌قرار گرفته، قطع و بريده شدند. عترت، به يك قطعه بزرگ مشك و نافه آهو گفته مى‌شود.

آنان نيز در ميان بنى هاشم و فرزندان ابوطالب، همچون قطعه بزرگ نافه، خوشبويند.

عترت، به چشمه زلال و گوارا و شيرين گفته مى‌شود. علوم اهل بيت نيز، نزد اهل خرد و فرزانگان، گواراتر از هر چيز است. عترت، به معناى باد است. آنان نيز همچون باد، سپاه و حزب خدايند. عترت، گياهى متفرق است، مثل مرزنجوش. عترت پيامبر نيز مزارهاى‌ پراكنده در هر سو دارند و بركاتشان در شرق و غرب جهان گسترده است. عترت، دوستان، طايفه و قبيله هر كس را گويند. اهل بيت نيز گروه و طايفه و رهط رسول الله صلی الله علیه و آله هستند.

منابع

جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.