مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

محمدتقی شوشتری: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(آرشیو عکس و تصویر)
 
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{خوب}}
 
{{خوب}}
'''محمدتقی شوشتری (تستری)''' معروف به علامه شوشتری (1320 - 1415 ق) (1281 - 1372 ش) که در بین مردم شوشتر مشهور به شیخ شوشتری و حاج شیخ بود، یکی از علما و دانشمندان معاصر است که در ساحت [[حدیث|حدیث‌]] پژوهی خدمات ارزنده و بی‌سابقه‌ای انجام داد.
+
'''«علامه محمدتقی شوشتری»''' (۱۲۸۱-۱۳۷۲ ش)، فقیه، محدث و رجالی نامدار [[شیعه]] معاصر بود. او در زمینه‌های [[حدیث]] و [[رجال]] و [[فقه]] و [[تاریخ]] متبحر بود و آثار ارزشمندی مانند «[[قاموس الرجال]]» و «[[بهج الصباغه فی شرح نهج البلاغه|بهج الصباغه]]» را تألیف نمود.
  
 
{{شناسنامه عالم
 
{{شناسنامه عالم
|نام شخصیت = محمد تقی شوشتری
+
|نام شخصیت = محمدتقی شوشتری
|تصویر=[[پرونده:Shoshtary.jpg|220px|center]]
+
|تصویر=[[پرونده:Shoshtary.jpg|۲۲۰px|center]]
|نام کامل = محمد تقی شوشتری
+
|نام کامل = محمدتقی شوشتری
 
|زادروز= ۱۲۸۱ شمسی
 
|زادروز= ۱۲۸۱ شمسی
 
|زادگاه = [[نجف]]
 
|زادگاه = [[نجف]]
|اساتید =  سید حسین نوری • سید محمد علی امام • سید علی اصغر حکیم،...
+
|وفات = ۱۳۷۴ شمسی
|شاگردان = [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی|آیت الله مرعشی نجفی]]، [[غلامرضا عرفانیان یزدی|شیخ غلامرضا عرفانیان]]، حجه الاسلام [[رضا استادی مقدم|رضا استادی]]،...
 
|وفات = ۱۳۷۲ شمسی
 
 
|مدفن = شوشتر
 
|مدفن = شوشتر
|آثار= [[قاموس الرجال]] [[قضاء امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(علیه‌السلام) (کتاب)|قضاء امیرالمؤمنین علیه السلام]] [[بهج الصباغه فی شرح نهج البلاغه|بهج الصباغه]] [[الاخبار الدخیله]]،...
+
|اساتید =  سید حسین نوری، سید محمدعلی امام، سید علی‌اصغر حکیم، محمدتقی شیخ‌الاسلام، سید مهدی آل‌طیب جزایری،...
 +
|شاگردان = [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی]]، [[غلامرضا عرفانیان یزدی|شیخ غلامرضا عرفانیان]]، [[رضا استادی مقدم]]، محمدعلی شیخ شوشتری،...
 +
|آثار= [[قاموس الرجال]]، [[قضاء امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(علیه‌السلام) (کتاب)|قضاء امیرالمؤمنین علیه‌السلام]]، [[بهج الصباغه فی شرح نهج البلاغه|بهج الصباغه]]، [[الأخبار الدخیلة (کتاب)|الأخبار الدخیلة]]،...
 
}}
 
}}
  
 
==ولادت و خاندان==
 
==ولادت و خاندان==
محمد تقی شوشتری در سال ۱۳۲۰ هـ.ق متولد گردید.<ref>تاریخ تولد محقق شوشتری به نوشته نقباءالبشر، ج۱، ص۲۶۵، سال ۱۳۲۱ ق. ولی بنا به گفته خود محقق در مصاحبه با کیهان فرهنگی، سال دوم، شماره اول، ص۵، در سال ۱۳۲۰ق.</ref> پدر او شیخ محمد کاظم شوشتری فرزند شیخ محمدعلی، فرزند آیت الله [[شیخ جعفر شوشتری]] بود. و هنگام ولادت شیخ محمدتقی در نجف اشرف سکونت داشت اما در سن ۷ سالگی او به شوشتر بازگشت.<ref>[http://www.aviny.com/bozorgan/sheykh-mohamad-taghi-shoshtari/zendegi-name.aspx?&mode=print شیخ محمد تقی شوشتری ، سایت آوینی]</ref> و پس از چندی شیخ محمد تقی و مادرش نیز به نزد او در شوشتر رفتند.
+
محمدتقی شوشتری (تُستَری) در سال ۱۳۲۰ یا ۱۳۲۱ قمری (۱۲۸۱ ش) متولد گردید.<ref>تاریخ تولد محقق شوشتری به نوشته نقباءالبشر، ج۱، ص۲۶۵، سال ۱۳۲۱ ق، ولی بنا به گفته خود او در مصاحبه با کیهان فرهنگی، در سال ۱۳۲۰ ق، بوده است.</ref> پدر او شیخ محمدکاظم شوشتری فرزند شیخ محمدعلی، فرزند آیت الله [[شیخ جعفر شوشتری]] بود. او هنگام ولادت شیخ محمدتقی در [[نجف]] اشرف سکونت داشت، اما در سن ۷ سالگی او به شوشتر بازگشت.<ref>[http://www.aviny.com/bozorgan/sheykh-mohamad-taghi-shoshtari/zendegi-name.aspx?&mode=print شیخ محمدتقی شوشتری، سایت آوینی]</ref> و پس از چندی شیخ محمدتقی و مادرش نیز به نزد او در شوشتر رفتند.
  
خاندان مادری محقق از خانواده‎های متدین ایرانی بودند که از مدت ها پیش، شهر [[نجف]] را برای سکونت برگزیده بودند و مادرش متولد نجف اشرف بود.
+
خاندان مادری محقق از خانواده ‎های متدین [[ایران|ایرانی]] بودند که از مدت ها پیش، شهر [[نجف]] را برای سکونت برگزیده بودند و مادرش متولد نجف اشرف بود.
  
پدر محمد تقی شوشتری، یگانه مرجع شوشتر و از مردان مبارز آن دیار بود. او در دفاع از کیان مسلمانان به ویژه در حریم [[حجاب]] اسلامی، مرزبانی مبارز و مبارزی بیدار بود که توسط طاغوتیان از شوشتر به بروجرد تبعید شد و روزگار درازی را ـ هم در زمان رضاخان و هم در عصر محمدرضا پهلوی ـ دور از وطن، غریبانه در بروجرد زیست.<ref>کیهان فرهنگی، سال ۲، شماره ۱، ص ۶ و ۱۱.</ref>
+
پدر محمدتقی شوشتری، یگانه مرجع شوشتر و از مردان مبارز آن دیار بود. او در دفاع از کیان مسلمانان به ویژه در حریم [[حجاب]] اسلامی، مبارزی بیدار بود که توسط حکومت طاغوتی از شوشتر به بروجرد تبعید شد و روزگار درازی را ـ هم در زمان رضاخان و هم در عصر محمدرضا پهلوی ـ دور از وطن، غریبانه در بروجرد زیست.<ref>کیهان فرهنگی، سال ۲، شماره ۱، ص ۶ و ۱۱.</ref>
  
==تحصیلات==
+
==تحصیلات و استادان==
علامه شوشتری قبل از هفت سالگی در مکتب، [[قرآن]] و خواندن و نوشتن و خط ترسل را فرا گرفت، و بعد از آن که به شوشتر رفت مقدمات و سطح را نزد سید حسین نوری، سید محمدعلی امام و سید علی‌اصغر حکیم -که اغلب از شاگردان پدرش بودند- گذراند، و پس از آن نیز با آموزش‌های استادانی نظیر محمدتقی شیخ‌الاسلام و سید مهدی آل طیب و پدر خود، در سن شانزده یا هفده سالگی به درجه [[اجتهاد]] نایل شد.  
+
شیخ شوشتری قبل از هفت سالگی در مکتب، [[قرآن]] و خواندن و نوشتن و خط ترسل را فرا گرفت، و بعد از آن که به شوشتر رفت مقدمات و سطح را نزد سید حسین نوری، سید محمدعلی امام (م ۱۳۹۴ ق) و سید علی‌اصغر حکیم (م ۱۳۴۸ ق) -که اغلب از شاگردان پدرش بودند- گذراند، و پس از آن نیز با آموزش‌های استادانی نظیر محمدتقی شیخ‌الاسلام (م ۱۳۴۲ ق) و سید مهدی آل طیب جزایری (م ۱۳۶۲ ق) و پدر خود، در سن شانزده یا هفده سالگی به درجه [[اجتهاد]] نایل شد.  
  
 
وی با توجه به نبوغ و ذکاوت فراوانی که داشت، بسیاری از کتاب‌هایش را بدون استاد مطالعه می‌نمود، یعنی ابتدای هر کتابی را از استادان فرا می‌گرفت، و بقیه اش را خود مطالعه می‌کرد، و به خوبی آن‌را فرا می‌گرفت.
 
وی با توجه به نبوغ و ذکاوت فراوانی که داشت، بسیاری از کتاب‌هایش را بدون استاد مطالعه می‌نمود، یعنی ابتدای هر کتابی را از استادان فرا می‌گرفت، و بقیه اش را خود مطالعه می‌کرد، و به خوبی آن‌را فرا می‌گرفت.
  
بعد از سال ۱۳۵۴ ه‍.ق.(۱۳۱۴ ه‍.ش.) به دلیل قانون کشف [[حجاب]] به همراه سید باقر حکیم از شوشتر به [[عتبات عالیات|عتبات]] هجرت کرد، و در حوزه‌های علمیه [[کربلا]] و سپس [[نجف]] به کسب علوم و معارف اسلامی ادامه داد.
+
بعد از سال ۱۳۵۴ ه‍.ق. (۱۳۱۴ ش) به دلیل قانون کشف [[حجاب]]، به همراه سید باقر حکیم از شوشتر به [[عتبات عالیات|عتبات]] هجرت کرد، و در حوزه‌های علمیه [[کربلا]] و سپس [[نجف]] به کسب علوم و معارف اسلامی ادامه داد.
  
همان روزها در نجف اشرف یکی از آثار پربارش را با نام «[[قضاء امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(علیه‌السلام) (کتاب)|قضاء امیرالمؤمنین علیه السلام]]» (پیرامون قضاوت های [[امام علی]] علیه السلام) برای نخستین بار به دست چاپ سپرد<ref>کیهان فرهنگی، سال ۲، شماره اول، ص ۵.</ref> و با انتشار آن، چشم دانشورانِ نجف را معطوف خود ساخت.
+
شیخ شوشتری همان روزها در نجف اشرف یکی از آثار پربارش را با نام «[[قضاء امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(علیه‌السلام) (کتاب)|قضاء امیرالمؤمنین علیه السلام]]» (پیرامون قضاوت های [[امام علی]] علیه السلام) برای نخستین بار به دست چاپ سپرد<ref>کیهان فرهنگی، سال ۲، شماره اول، ص ۵.</ref> و با انتشار آن، چشم دانشورانِ نجف را معطوف خود ساخت.
  
همچنین در آنجا اقدام به تألیف کتاب ارزشمند [[قاموس الرجال]] نمود و موفق به کسب [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] از [[شیخ آقا بزرگ تهرانی]] گردید. ایشان در این ایام به سختی زندگی خود را می گذارند و در عین حال خود را وقف تحقیق و تألیف نموده بود چنانچه خود در مورد این بخش از زندگی اش می گوید: «درعتبات که بودیم کفران نعمت زیاد می شد، در مساجد و جاهای  دیگر  نان و چیزهای دیگر می ریختند، من هم گاهی از آن نان به منزل می بردم و دیگر نان نمی خریدیم و با پول نان کتاب می خریدم.»
+
همچنین در آنجا اقدام به تألیف کتاب ارزشمند «[[قاموس الرجال]]» نمود و موفق به کسب [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] از [[شیخ آقا بزرگ تهرانی]] گردید. ایشان در این ایام به سختی زندگی خود را می گذارند و در عین حال خود را وقف تحقیق و تألیف نموده بود.
  
محمد تقی شوشتری تا سال ۱۳۲۱ شمسی در حوزه نجف بود و پس از آن که رضاشاه از قدرت به زیر کشیده شد به شهرش شوشتر برگشت.<ref> قاموس الرجال، ج ۱، ص ۶.</ref> او تا واپسین روزهای عمرش در آن دیار ماند و تحقیق و تالیف و تدریس اشتغال داشت.
+
==تدریس و شاگردان==
 +
علامه محمدتقی شوشتری تا سال ۱۳۲۱ شمسی در حوزه [[نجف]] بود و پس از آن که رضاخان از قدرت به زیر کشیده شد، به شهرش شوشتر برگشت.<ref> قاموس الرجال، ج ۱، ص ۶.</ref> او تا واپسین روزهای عمرش در آن دیار ماند و به تحقیق و تألیف و تدریس اشتغال داشت. وی در مکتب تربیتی خویش اشخاص بسیاری را تربیت کرد از جمله: شیخ بهاءالدین شوشتری معروف به آقا شیخ بهاء (برادر علامه شوشتری) و دکتر محمدعلی شیخ شوشتری (فرزند علامه شوشتری).
  
==اساتید و شاگردان==
+
بعضی از عالمان معاصر نیز از محقق شوشتری [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] روایتی داشته و از طرف ایشان مجاز در نقل [[حدیث]] بودند که عبارت‎ند از:
  
مربیان و عالمانی که در شکوفایی استعداد ایشان به نوعی سهیم بودند عبارتند از:
+
#[[سید شهاب الدین مرعشی نجفی]]
 
+
#[[غلامرضا عرفانیان یزدی]]
#حجت الاسلام سید حسین نوری
+
#[[رضا استادی مقدم]]
#حجت الاسلام سید علی‌اصغر حکیم (۱۳۴۸ ق)
 
#حجت الاسلام سید محمدعلی امام، معروف به امام شوشتری، (۱۳۰۸ـ۱۳۹۴ ق)
 
#آیت الله شیخ محمدکاظم شوشتری (پدرشان)
 
#آیت الله سید مهدی آل طیب جزایری (۱۳۶۲ ق)
 
#آیت الله سید محمدتقی شیخ الاسلام. (۱۳۴۲ ق).<ref>ماهنامه وحید، سال ۳، شماره ۳، ص ۱۸۶ـ۱۸۴ (اسفند ۱۳۴۴).</ref>
 
 
 
اما بعضی از بزرگان و دانشوران معاصری که از محقق شوشتری [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] روایتی داشته و از طرف ایشان مجاز در نقل [[حدیث]] هستند عبارت‎اند:
 
 
 
#[[سید شهاب الدین مرعشی نجفی|آیت الله العظمی مرعشی نجفی]]
 
#آیت الله [[غلامرضا عرفانیان یزدی|شیخ غلامرضا عرفانیان]]
 
#استاد حجه الاسلام [[رضا استادی مقدم|رضا استادی]]
 
 
#استاد قیس آل قیس
 
#استاد قیس آل قیس
 
#دکتر سید کمال حاج سید جوادی
 
#دکتر سید کمال حاج سید جوادی
سطر ۵۸: سطر ۴۸:
  
 
==آثار و تألیفات==
 
==آثار و تألیفات==
[[پرونده:Rouya.jpg|thumb|left|گنجینه رویا ترجمه آیات بینات فی حقیّه بعض المنامات - یکی از آثار علامه شوشتری]]
+
[[پرونده:قاموس الرجال.jpg|thumb|left|"[[قاموس الرجال شوشتری (کتاب)|قاموس الرجال]]" از مشهورترین آثار علامه شوشتری]]
 +
علامه شوشتری، کتب ارزشمندی در زمینه های [[حدیث]] و [[رجال]] و [[فقه]] و [[تاریخ]] تألیف نمود. از ایشان سؤال شد که اگر خداوند شما را دوباره جوان کند و قدرت و توانایی سابق را بدهد چه خواهید کرد؟ در پاسخ فرمود: «تحقیق در آثار [[اهل بیت]] علیهم السلام». او کتابخانه شخصی خود را [[وقف]] «[[آستان قدس رضوی]]» کرد.
  
 +
برخی از تألیفات ایشان عبارت‎ند از:
 +
 +
#[[قضاء امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(علیه‌السلام) (کتاب)|قضاء امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام]] (پر انتشارترین اثر محقق شوشتری که به زبان فارسی ده‌ها بار به چاپ و به زبان انگلیسی هم نشر یافته است).
 +
#[[قاموس الرجال شوشتری (کتاب)|قاموس الرجال فی تحقیق رواة الشیعه و محدّثیهم]]، در [[علم رجال]] در ۱۴ جلد، که مشهورترین کتاب محقق شوشتری است.
 +
#[[بهج الصباغه فی شرح نهج البلاغه]]، در چهارده جلد (تفسیر موضوعی [[نهج البلاغه]])
 +
#الاربعون حدیثا، (چهل [[حدیث]] در فضائل [[ائمه اطهار|ائمه]] معصومین و مسائل [[فقه|فقهی]])
 +
#رساله فی تواریخ النبی و الآل (تاریخ [[چهارده معصوم]] علیهم السلام)
 +
#رساله فی سهو النبی صلی الله علیه وآله
 +
#[[الأخبار الدخیلة (کتاب)|الأخبار الدخیلة]] در ۴ جلد، در موضوع [[حدیث جعلی|احادیث جعلی]]
 
#شرح وجیزه [[شیخ بهایی]] (نخستین نوشته ایشان)
 
#شرح وجیزه [[شیخ بهایی]] (نخستین نوشته ایشان)
#حاشیه بر متن [[اللمعة الدمشقیة (کتاب)|لمعه]] و بر [[شرح لمعه]]
+
#حاشیه بر [[اللمعة الدمشقیة (کتاب)|لمعه]] و بر [[شرح لمعه]]
#النجعه فی شرح اللمعه، در ۱۱ جلد
+
#النجعة فی شرح اللمعة، در ۱۱ جلد
#[[الاخبار الدخیله]]، در ۴ جلد
+
#آیات بیّنات فی حقیّة بعض المنامات، که به زبان فارسی با عنوان «گنجینه رویا» ترجمه و انتشار یافت.
#[[قضاء امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(علیه‌السلام) (کتاب)|قضاء امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام]] (پر انتشارترین اثر محقق که به زبان فارسی ده‌ها بار به چاپ و به زبان انگلیسی هم نشر یافته است).
 
#آیات بینات فی حقیّه بعض المنامات، به تازگی به زبان فارسی نیز ترجمه و انتشار یافت.
 
 
#الاوائل
 
#الاوائل
#[[قاموس الرجال شوشتری (کتاب)|قاموس الرجال فی تحقیق رواه الشیعه و محدّثیهم]]، در ۱۴ جلد و پرآوازه‎ترین و پربارترین کتاب محقق شوشتری است در [[علم رجال]].
+
#الدُرّ النظیر فی المکنّین بأبی‌بصیر
#رساله فی تواریخ النبی و الآل (تاریخ [[چهارده معصوم]] علیهم السلام)
+
#مقدمه‌‎ای بر [[توحید مفضل (کتاب)|توحید مفضّل]]، به زبان فارسی
#رساله فی سهو النبی صلی الله علیه و آله
+
#الاربعینیات الثلاث
#الدر النظیر فی المکنّین بابی بصیر
 
 
#البدایع (گلستانی که از هر چمن گلی را به ارمغان دارد.)
 
#البدایع (گلستانی که از هر چمن گلی را به ارمغان دارد.)
#[[بهج الصباغه فی شرح نهج البلاغه ]]در چهارده جلد (تفسیر موضوعی و انتقادی)
 
#مقدمه‎ای بر [[توحید مفضل (کتاب)|توحید مفضّل]]، به زبان فارسی
 
#الاربعون حدیثا، (چهل [[حدیث]] در فضائل [[ائمه اطهار|ائمه]] معصومین و مسائل [[فقه|فقهی]])
 
#الاربعینیات الثلاث
 
 
#کشکول، در ۲۳۷ صفحه جیبی (غیر از کتاب البدایع است)
 
#کشکول، در ۲۳۷ صفحه جیبی (غیر از کتاب البدایع است)
 
#نوادر الاخبار و جواهر الآثار
 
#نوادر الاخبار و جواهر الآثار
#حواشی بر توضیح المسائل [[آیت الله سید ابوالقاسم خویی|آیت الله خویی]]
+
#حواشی بر توضیح المسائل آیت الله [[آیت الله سید ابوالقاسم خویی|سید ابوالقاسم خویی]]
#حواشی و استدراکات بر کتاب [[ثواب الأعمال (کتاب)|ثواب الاعمال و عقاب الاعمال]]
+
#حواشی و استدراکات بر کتاب «[[ثواب الأعمال (کتاب)|ثواب الاعمال و عقاب الاعمال]]» اثر [[شیخ صدوق]]
 
#جزوه کوچکی در [[دعا|ادعیه]] و [[ذکر|اذکار]]
 
#جزوه کوچکی در [[دعا|ادعیه]] و [[ذکر|اذکار]]
 
#حواشی بر «منتخب المنتخب» (رساله عملیه پدرشان)
 
#حواشی بر «منتخب المنتخب» (رساله عملیه پدرشان)
#غرر و درر، در ادبیات
+
#غُرر و دُرر، در ادبیات
 
#یادداشت‌های [[تفسیر قرآن]] در ۲ جلد که توسط آقای بهراد جعفری تصحیح و منتشر شده است.
 
#یادداشت‌های [[تفسیر قرآن]] در ۲ جلد که توسط آقای بهراد جعفری تصحیح و منتشر شده است.
 
==صفات اخلاقی==
 
علامه شوشتری محققِ متقی، مرد محراب محبت و الهی ملکوتی در وادی [[ولایت|ولایت]] بود. از ایشان سؤال شد که اگر خداوند شما را دوباره جوان کند و قدرت و توانایی سابق را بدهد چه خواهید کرد؟ در پاسخ فرمود: «تحقیق در آثار [[اهل بیت]] علیهم السلام».
 
  
 
==وفات==
 
==وفات==
  
مرحوم شوشتری در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۷۲ (۱۹ [[ذی الحجه]] ۱۴۱۵) وفات نمود. و پیکرش در کنار بقعه سید محمد گلابی، در شوشتر به خاک سپرده شد.
+
مرحوم محمدتقی شوشتری، سرانجام در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۷۴ (۱۹ [[ذی الحجه]] ۱۴۱۵) وفات نمود و پیکرش در کنار بقعه سید محمد گلابی، در شوشتر به خاک سپرده شد.
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
سطر ۹۷: سطر ۸۷:
 
==منابع==
 
==منابع==
  
*مجموعه [[گلشن ابرار (کتاب)|گلشن ابرار]]، جلد ۲، زندگی نامه "علامه شوشتری" از جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم.
+
*[[گلشن ابرار (کتاب)|گلشن ابرار]]، جلد ۲، زندگی‌نامه "علامه شوشتری".
*محمدحسین بهرامی، بررسی اندیشه های حدیثی علامه محمدتقی شوشتری در کتاب النجعه، [http://hawzah.org/FA/ThesisView.html?ThesisID=74105 پایگاه اطلاع رسانی حوزه]، بازیابی: 18 اسفند 1392.
+
*بررسی اندیشه‌های حدیثی علامه محمدتقی شوشتری در کتاب النجعه، محمدحسین بهرامی، [http://hawzah.org/FA/ThesisView.html?ThesisID=۷۴۱۰۵ پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه]، بازیابی: ۱۸ اسفند ۱۳۹۲.
*علامه شیخ محمدتقی شوشتری، رجالی عظیم معاصر (مصاحبه با ایشان)، کیهان فرهنگی، فروردين 1364 - شماره 13 (9 صفحه - از 3 تا 11).
+
*"محمدتقی شوشتری"، سایت اندیشه قم.
 +
*"علامه شیخ محمدتقی شوشتری، رجالی عظیم معاصر (مصاحبه با ایشان)"، کیهان فرهنگی، فروردين ۱۳۶۴، شماره ۱۳.
  
 
==آرشیو عکس و تصویر==
 
==آرشیو عکس و تصویر==
سطر ۱۱۳: سطر ۱۰۴:
  
 
[[رده:علمای معاصر|شوشتری،محمدتقی]]
 
[[رده:علمای معاصر|شوشتری،محمدتقی]]
[[رده:علمای قرن چهاردهم|شوشتری،محمدتقی]]
+
[[رده:علماء شیعه]]
[[رده:راویان حدیث]]
+
[[رده:محدثان]]
 +
[[رده:فقیهان]]
 +
[[رده:رجالیون]]
 
[[رده:شارحان نهج البلاغه]]
 
[[رده:شارحان نهج البلاغه]]
[[رده:فقیهان]]
 
[[رده:مفسرین قرآن]]
 
 
[[رده: مقاله های مهم]]
 
[[رده: مقاله های مهم]]
 
{{سنجش کیفی
 
{{سنجش کیفی

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۷ ژانویهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۲۷

«علامه محمدتقی شوشتری» (۱۲۸۱-۱۳۷۲ ش)، فقیه، محدث و رجالی نامدار شیعه معاصر بود. او در زمینه‌های حدیث و رجال و فقه و تاریخ متبحر بود و آثار ارزشمندی مانند «قاموس الرجال» و «بهج الصباغه» را تألیف نمود.

۲۲۰px
نام کامل محمدتقی شوشتری
زادروز ۱۲۸۱ شمسی
زادگاه نجف
وفات ۱۳۷۴ شمسی
مدفن شوشتر

Line.png

اساتید

سید حسین نوری، سید محمدعلی امام، سید علی‌اصغر حکیم، محمدتقی شیخ‌الاسلام، سید مهدی آل‌طیب جزایری،...

شاگردان

سید شهاب الدین مرعشی نجفی، شیخ غلامرضا عرفانیان، رضا استادی مقدم، محمدعلی شیخ شوشتری،...

آثار

قاموس الرجال، قضاء امیرالمؤمنین علیه‌السلام، بهج الصباغه، الأخبار الدخیلة،...


ولادت و خاندان

محمدتقی شوشتری (تُستَری) در سال ۱۳۲۰ یا ۱۳۲۱ قمری (۱۲۸۱ ش) متولد گردید.[۱] پدر او شیخ محمدکاظم شوشتری فرزند شیخ محمدعلی، فرزند آیت الله شیخ جعفر شوشتری بود. او هنگام ولادت شیخ محمدتقی در نجف اشرف سکونت داشت، اما در سن ۷ سالگی او به شوشتر بازگشت.[۲] و پس از چندی شیخ محمدتقی و مادرش نیز به نزد او در شوشتر رفتند.

خاندان مادری محقق از خانواده ‎های متدین ایرانی بودند که از مدت ها پیش، شهر نجف را برای سکونت برگزیده بودند و مادرش متولد نجف اشرف بود.

پدر محمدتقی شوشتری، یگانه مرجع شوشتر و از مردان مبارز آن دیار بود. او در دفاع از کیان مسلمانان به ویژه در حریم حجاب اسلامی، مبارزی بیدار بود که توسط حکومت طاغوتی از شوشتر به بروجرد تبعید شد و روزگار درازی را ـ هم در زمان رضاخان و هم در عصر محمدرضا پهلوی ـ دور از وطن، غریبانه در بروجرد زیست.[۳]

تحصیلات و استادان

شیخ شوشتری قبل از هفت سالگی در مکتب، قرآن و خواندن و نوشتن و خط ترسل را فرا گرفت، و بعد از آن که به شوشتر رفت مقدمات و سطح را نزد سید حسین نوری، سید محمدعلی امام (م ۱۳۹۴ ق) و سید علی‌اصغر حکیم (م ۱۳۴۸ ق) -که اغلب از شاگردان پدرش بودند- گذراند، و پس از آن نیز با آموزش‌های استادانی نظیر محمدتقی شیخ‌الاسلام (م ۱۳۴۲ ق) و سید مهدی آل طیب جزایری (م ۱۳۶۲ ق) و پدر خود، در سن شانزده یا هفده سالگی به درجه اجتهاد نایل شد.

وی با توجه به نبوغ و ذکاوت فراوانی که داشت، بسیاری از کتاب‌هایش را بدون استاد مطالعه می‌نمود، یعنی ابتدای هر کتابی را از استادان فرا می‌گرفت، و بقیه اش را خود مطالعه می‌کرد، و به خوبی آن‌را فرا می‌گرفت.

بعد از سال ۱۳۵۴ ه‍.ق. (۱۳۱۴ ش) به دلیل قانون کشف حجاب، به همراه سید باقر حکیم از شوشتر به عتبات هجرت کرد، و در حوزه‌های علمیه کربلا و سپس نجف به کسب علوم و معارف اسلامی ادامه داد.

شیخ شوشتری همان روزها در نجف اشرف یکی از آثار پربارش را با نام «قضاء امیرالمؤمنین علیه السلام» (پیرامون قضاوت های امام علی علیه السلام) برای نخستین بار به دست چاپ سپرد[۴] و با انتشار آن، چشم دانشورانِ نجف را معطوف خود ساخت.

همچنین در آنجا اقدام به تألیف کتاب ارزشمند «قاموس الرجال» نمود و موفق به کسب اجازه از شیخ آقا بزرگ تهرانی گردید. ایشان در این ایام به سختی زندگی خود را می گذارند و در عین حال خود را وقف تحقیق و تألیف نموده بود.

تدریس و شاگردان

علامه محمدتقی شوشتری تا سال ۱۳۲۱ شمسی در حوزه نجف بود و پس از آن که رضاخان از قدرت به زیر کشیده شد، به شهرش شوشتر برگشت.[۵] او تا واپسین روزهای عمرش در آن دیار ماند و به تحقیق و تألیف و تدریس اشتغال داشت. وی در مکتب تربیتی خویش اشخاص بسیاری را تربیت کرد از جمله: شیخ بهاءالدین شوشتری معروف به آقا شیخ بهاء (برادر علامه شوشتری) و دکتر محمدعلی شیخ شوشتری (فرزند علامه شوشتری).

بعضی از عالمان معاصر نیز از محقق شوشتری اجازه روایتی داشته و از طرف ایشان مجاز در نقل حدیث بودند که عبارت‎ند از:

  1. سید شهاب الدین مرعشی نجفی
  2. غلامرضا عرفانیان یزدی
  3. رضا استادی مقدم
  4. استاد قیس آل قیس
  5. دکتر سید کمال حاج سید جوادی
  6. سید جمال الدین دین پرور
  7. سید محمدحسن آل غفور
  8. استاد محمدعلی جاودان.

آثار و تألیفات

"قاموس الرجال" از مشهورترین آثار علامه شوشتری

علامه شوشتری، کتب ارزشمندی در زمینه های حدیث و رجال و فقه و تاریخ تألیف نمود. از ایشان سؤال شد که اگر خداوند شما را دوباره جوان کند و قدرت و توانایی سابق را بدهد چه خواهید کرد؟ در پاسخ فرمود: «تحقیق در آثار اهل بیت علیهم السلام». او کتابخانه شخصی خود را وقف «آستان قدس رضوی» کرد.

برخی از تألیفات ایشان عبارت‎ند از:

  1. قضاء امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام (پر انتشارترین اثر محقق شوشتری که به زبان فارسی ده‌ها بار به چاپ و به زبان انگلیسی هم نشر یافته است).
  2. قاموس الرجال فی تحقیق رواة الشیعه و محدّثیهم، در علم رجال در ۱۴ جلد، که مشهورترین کتاب محقق شوشتری است.
  3. بهج الصباغه فی شرح نهج البلاغه، در چهارده جلد (تفسیر موضوعی نهج البلاغه)
  4. الاربعون حدیثا، (چهل حدیث در فضائل ائمه معصومین و مسائل فقهی)
  5. رساله فی تواریخ النبی و الآل (تاریخ چهارده معصوم علیهم السلام)
  6. رساله فی سهو النبی صلی الله علیه وآله
  7. الأخبار الدخیلة در ۴ جلد، در موضوع احادیث جعلی
  8. شرح وجیزه شیخ بهایی (نخستین نوشته ایشان)
  9. حاشیه بر لمعه و بر شرح لمعه
  10. النجعة فی شرح اللمعة، در ۱۱ جلد
  11. آیات بیّنات فی حقیّة بعض المنامات، که به زبان فارسی با عنوان «گنجینه رویا» ترجمه و انتشار یافت.
  12. الاوائل
  13. الدُرّ النظیر فی المکنّین بأبی‌بصیر
  14. مقدمه‌‎ای بر توحید مفضّل، به زبان فارسی
  15. الاربعینیات الثلاث
  16. البدایع (گلستانی که از هر چمن گلی را به ارمغان دارد.)
  17. کشکول، در ۲۳۷ صفحه جیبی (غیر از کتاب البدایع است)
  18. نوادر الاخبار و جواهر الآثار
  19. حواشی بر توضیح المسائل آیت الله سید ابوالقاسم خویی
  20. حواشی و استدراکات بر کتاب «ثواب الاعمال و عقاب الاعمال» اثر شیخ صدوق
  21. جزوه کوچکی در ادعیه و اذکار
  22. حواشی بر «منتخب المنتخب» (رساله عملیه پدرشان)
  23. غُرر و دُرر، در ادبیات
  24. یادداشت‌های تفسیر قرآن در ۲ جلد که توسط آقای بهراد جعفری تصحیح و منتشر شده است.

وفات

مرحوم محمدتقی شوشتری، سرانجام در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۷۴ (۱۹ ذی الحجه ۱۴۱۵) وفات نمود و پیکرش در کنار بقعه سید محمد گلابی، در شوشتر به خاک سپرده شد.

پانویس

  1. تاریخ تولد محقق شوشتری به نوشته نقباءالبشر، ج۱، ص۲۶۵، سال ۱۳۲۱ ق، ولی بنا به گفته خود او در مصاحبه با کیهان فرهنگی، در سال ۱۳۲۰ ق، بوده است.
  2. شیخ محمدتقی شوشتری، سایت آوینی
  3. کیهان فرهنگی، سال ۲، شماره ۱، ص ۶ و ۱۱.
  4. کیهان فرهنگی، سال ۲، شماره اول، ص ۵.
  5. قاموس الرجال، ج ۱، ص ۶.

منابع

  • گلشن ابرار، جلد ۲، زندگی‌نامه "علامه شوشتری".
  • بررسی اندیشه‌های حدیثی علامه محمدتقی شوشتری در کتاب النجعه، محمدحسین بهرامی، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، بازیابی: ۱۸ اسفند ۱۳۹۲.
  • "محمدتقی شوشتری"، سایت اندیشه قم.
  • "علامه شیخ محمدتقی شوشتری، رجالی عظیم معاصر (مصاحبه با ایشان)"، کیهان فرهنگی، فروردين ۱۳۶۴، شماره ۱۳.

آرشیو عکس و تصویر