حجاب

این صفحه مدخلی از نثر طوبی:دائرة المعارف لغات قرآن کریم است

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

حجاب در جهان بینی اسلامي ريشه الهي ديني دارد و در آیات متعدد قرآن كريم و نیز در منابع مختلف روائي و فقهي بر آن تاكيد شده است. همچنین آلوده سازی و مفسده انگیزی بی حجابی در جامعه و خانواده انکارناپذیر است و این خود یک انحراف از حدود و قوانین شرعی و عرفی جامعه محسوب می شود. حجاب در کنار عفاف در معنای خاصش ویژه زنان است اما در معنای عامش مردان را هم شامل میشود. چنانکه قرآن کریم همیشه از زنان ومردان(هر دو) میخواهد در نگاه کردن و رعایت عفت حریم را رعایت کنند.

امااینکه بیشترروی حجاب زنان تاکید شده برای آنستکه زنان بیشتردر معرض آسیب اند و لطافت روحی و جسمی آنها نیز بیشتر از مردان است و ازطرفی بطورذاتی بیشتر از مردان میل به خودنمائی و خودآرایی دارند.

مقام معظم رهبری دراین باره  میفرماید:"اسلام می خواهد که رشدفکری وعلمی و اجتماعی وسیاسی و بالاتر از همه فضیلتی و معنوی زنان به حداعلی برسد و وجودشان برای جامعه و خانواده بشری بعنوان یک عضو حد اعلای فایده  وثمررا داشته باشد و همه تعالیم اسلام ازجمله  مساله حجاب براین اساس است."1

مبانی حجاب

مبانی وریشه هاواصول بنیادین مسئله حجاب وعفاف تحت عناوین دینی وفقهی -ایمانی وتقوائی-ملی وهویتی و...بپردازیم

1-مبناي قرآنی، روایی و فقهي حجاب:

حجاب یکی از دستورات دینی است که بانزول آیه حجاب واجب گردیده است. -مقصود از حجاب زن در اسلام اين است که زنان به جزظاهرمعمول  صورت و دو دست ، اعضاى بدن و مواضع زينت و زيور خود را ازدیدمردان بيگانه بپوشانند ، تا بدين وسيله به حفظ عفّت و شرافت خود موفق شوند. آیات مربوط به حجاب عموما در دو سوره نور و احزاب بیان شده و در آنها به ابعاد و حدود پوشش زنان اشاره شده است.

1- "یانساء النبی لستن کاحد مِنَ النِّسَاءِ إِنِ اتَّقَيْتُنَّ فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَيَطْمَعَ الَّذِي فِي قَلْبِهِ مَرَضٌ وقلن قولا معروفا و قرن في بيوتکن و لاتبرجن تبرجّ الجاهليه الاولي....: اي زنهاي پيغمبر! شما مثل افراد عادي نيستيد..، پس در گفتارتان نرمي وفروتني نکنيد وصداي خود را نازک ننمائيدتا اشخاصي که دلشان مريض است از صداي شما تحريک نشوند. و بايد در خانه هاي خود قرار گيريد و زينتهاي خودرا اظهار نکنيد همانطور که کافران پيشين خود را به نمايش مي گذاشتند... .

تبرج بمعني آراستن و آرايش كردن است. استاد شهید مطهری در این باره می گوید: "علت اینکه در اسلام دستور پوشش اختصاص به زنان یافته این است که میل به خودنمائی و خودآرائی مخصوص زنان است. از نظر تصاحب قلبها و دلها مرد شکار است و زن شکارچی... در هیچ جای دنیا سابقه ندارد که مردان لباسهای بدن نما و آرایشهای تحریک کننده به کار برند بنابراین انحراف "تبرج" و برهنگی از انحرافهای مخصوص زنان است و دستور پوشش هم برای آنان مقررگردیده است."3

2-قال الله تعالي:"قل للمومنين يغضوا من ابصارهم و يحفظن فروجهم ذلک ازکی ان الله خبیربماتعملون - و َقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَیحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا یبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْیضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُیوبِهِنَّ وَلَا یبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ ... وَلَا یضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیعْلَمَ مَا یخْفِینَ مِن زِینَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِیعًا أَیهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ": "مردان را بگو تا چشمها را از نگاه نا روا ببندند و اندامشان را ازحرام محفوظ نگه دارند كه اين بر پاكيزگي جسم و جان شما اصلح است و البته خدا به هرچه كنيد آگاه است. و به زنان با ایمان بگو دیدگان خود را [از هر نامحرمى] فرو بندند و پاکدامنى ورزند و زیورهاى خود را آشکار نگردانند مگر آنچه طبعاً از آن پیداست، و باید روسرى خود را بر گردن خویش [فرو] اندازند و زیورها یشان را جز براى شوهرانشان یا ... و پاهاى خود را [به گونه اى به زمین] نکوبند تا آنچه از زینتشان نهفته مى دارند معلوم گردد... .

پوشش زن در اسلام این است که زن در معاشرت خود با مردان بدن خود را بپوشاند و به جلوه گری و خودنمائی نپردازد. حكم شارع مقدس در خصوص حجاب علاوه بر بعد فردي، یک حکم اجتماعی است و ترک آن آسيبهاي فراوانی برای جامعه درپی دارد. استاد مطهری ذیل آیه مذکور می گوید :"خلاصه این دستور این است که زن و مرد نباید چشم چرانی کنند و نباید به قصد لذت بردن به یکدیگر نگاه کنند. برای زنان یک وظیفه مخصوص نیز مقرر فرموده و آن این است که بدن خود را از مردان بیگانه بپوشانند و به هیچ وجه و هیچ صورت و با هیچ شکل و رنگ و بهانه ای کاری نکنند که موجبات تحریک مردان بیگانه رافراهم کنند.5

-فضل بن شاذان از امام رضا(ع) روایتي نقل كردكه حضرت فرمود «و حُرّم النظر...لما فیه من تهییج الرجال ومایدعو الیه التهییج من الفساد والدخول فی مالا یحلّ ولا یحمل"6 : نگاه شهوت آميز به نامحرمان حرام شد، چون مایه تحریک مردان و فسادی است که بدنبال آن مي آيد از آن جمله ورود در حريم ناموسي و ممنوعه افراد و ارتكاب به امور حرام و ناروا.

درآیه ای دیگر هم به این موضوع اشاره شده وفرموده است "یا ایها النبی قل لازواجک وبناتک ونساء المومنین یدنین علیهن من جلابیبهن ذلک ادنی ان یعرفن.7

«جلابیب» در این آیه به حجاب کامل اشاره دارد که دقیقا به همین چادر امروزی که سر و گردن و حجم بدن زن را کاملا فرا می گیرد مرتبط می شود.

مقام معظم رهبری در این باره فرموند: "این  مساله حجاب و محرم و نامحرم و نگاه کردن و نگاه نکردن همه بخاطر اینست که قضیه عفاف در این بین سالم نگه داشته شود. اسلام به مساله عفاف زن اهمیت می دهد. البته عفاف مرد هم مهم است. عفاف مخصوص زنان نیست مردان هم بایدعفیف باشند. منتها چون در جامعه مرد بخاطر قدرت و برتری جسمانی می تواند به زن ظلم کند و بخلاف تمایل زن فتار نماید روی عفت زن بیشتر تکیه و احتیاط شده است."9

2-مبناي ایمانی و تقوائی حجاب:

قال الله "یابنی آدم قدانزلنا علیکم لباسایواری سواتکم وریشا ولباس التقوی ذلک خیرذلک من آیات الله لعلهم یذکرون -یابنی آدم لایفتننّکم الشیطان کما اخرج ابویکم من الجنة ینزع عنهمالباسهما لیریهما سؤا تهما»"10

ترجمه(آیه الله مکارم):اي فرزندان آدم لباسي برای شمافرستادیم که اندام شمارامی پوشاندومایه زينت شماست. امالباس پرهیزگاری بهتراستاینهاهمه ازآیات الهیست که تامتذکرنعمتهایش شوید. ای فرزندان آدم شیطان شمارا نفریبدآنگونه که پدرومادرشمارا ازبهشت بیرون کردولباسشان راازتنشان بیرون ساخت ....

  بنابر آيات وروايات دینی ما عمومارعایت تقوی  امبنای کرامت وفضیلت انسانی برشمرده میشودو لاجرم زن و مرد که خداوندمتعال آفرينش هردورا ازيك گوهرقرارداده و منزلت انسانیشان رابجهت  تكاليفشان رقم زده (رعایت تقوی)رابرای هردوسرمنشاء منزلت وکرامتشان قرارداده است. چنانکه فرمود: "یاایهالناس اتقواربکم اللذی خلقکم من نفس واحده "11

بنابراین درآیه اول بحث خداوندلباس تقوی یعنی همان پوشش را باپشتوانه ایمانی وعفت وحیاء برترمعرفی می کند. بااین توصیف یکی ازریشه های اصلی بی حیائی و بدحجابی درجامعه  سستي پايه هاي ديني واعتقادي و بي تقوائي است .ناگفته پیداست که این ضایعه ریشه درتحریکات شیطانی وتحرکات وشیطان صفتان داردکه افراد سست بنیاد تحت تاثیرآن قرارمیگیرند چنانکه درآیات فوق به آن اشاره شده است.همچنانکه دربهشت پدر و مادرمارابه (نزع ثوب)عریان ساختن تحریک ساخته است.

ومیدانیم که پوشش ظاهري هرانساني بيانگراعتقاد دروني اوست وانسان مسلمان چون پوشش را وسيله اي براي پرستش حق وتقرب به او مي داند ازاين رو  لباسي مي پوشد كه خداپسند وبافرهنگ ديني واسلامي او سازگارباشد .واسلام پوشش هرجامعه  را نشان دهنده فرهنگ آن جامعه می شناسدومعرفی می کند.

براین اساس امام علی(ع) خطاب یه فرزندش امام حسن(ع)میفرماید: "واکفف علیهن من ابصارهن بحجابک ایاهن فان شده الحجاب ابقی علیهن"12یعنی ازطریق حجاب چشمان زنان را ببند زیرا حجاب آنهاراسالم تروپاک تر نگاه خواهدداشت.(چون دیگران درآنهاطمع نخواهندکرد)

ازدیدگاه حضرت حجاب و پوشش ، زنان را سالمتروپاكتر مي گرداند و قرينه ديگري بر تاكيد اين مطلب وجود دارد كه اگر زن حجاب خويش را رعايت ننمايد بوالهوسان همواره در كمين هستند كه مانند گرگان درنده او را صيد نمايند.

امام خمینی(ره)"زنهابایدتقواداشته باشندزنهامقام کرامت دارند..خداوندشماراباکرامت خلق کرده...خداوند همان طوریکه قوانینی برای محدودیت مردهادرحدوداینکه فسادبرآنهاراه نبایددارددرزنهاهم دارد.همه برای صلاح شماست. همه قوانین اسلامی برای صلاح جامعه است.13

امام خامنه ای"عفت درزن وسیله ای برای تعالی وتکریم شخصیت زن درچشم دیگران حتی درچشم خود مردان شهوتران وبی بندوباراست.عفت زن مایه احترام وشخصیت اوست"14

بااین وصف متاسفانه  برخي ازآقایان ومخصوصاخانمها یی که حتی ممکن است اهل اعتقادوعبادت هم باشند ولی بجهت نا آگاهی ازحقیقت وجایگاه دینی حجاب یاسهل انگاری نسبت به مسائل واحکام حیاء و عفت یامثلا راحت طلبی که دراصل همه ریشه دربی تقوائی دارند نسبت به این امرخطیرو مقدس بی توجهند.وگاهی این موضوع به این مهمی راکه غیرازبعدشرعی نقش حساس تربیتی واجتماعی هم باخودداردصرفا امري فردي وسليقه اي دانسته ونسبت به آن تقيدچنداني نشان نمي دهند.ولاجرم  در جامعه ای که بدحجابي وبدنبال آن چشم چرانی و دیگر گناهان ومفسده های جنسی رواج پیدا کند،گناهان بسیاری درآن جامعه بروزمی کند ودرنتيجه باهزاران تاسف زندگی وعفت وآبرووامنيت خانواده ها وزنان ودختران درخطرمی افتد.

3- مبنای درونی و اخلاقی حجاب وعفاف(عفت وحیا)

قبل ازهرچيزبراي روشن شدن مسئله حجاب وعفاف بایدبا دو مفهوم حياوعفاف که ازعناوین وتعابیرقرآنی نشات گرفته اند(یعنی درموردحجاب 4آيه ودرموردعفاف بيش از ده آيه )وحدود و ثغورآن  دراسلام بپردازیم.

حجاب در اصطلاح دينی به معناى پوشش زن بوسيله چادر و نقاب است تازيباييهاواندام تحريك کننده زن را در پوشش کامل قراربدهد وخلاصه آنچه مسلم است وبسیاری از بزرگان مانیزبه آن پرداخته انداین است که حجاب صرفایک امرظاهری وداشتن یک پوششن نیست بلکه نمادباورها و گرایشهای دینی افراداست که باعفت وحیاء درونییشان گره می خورد.

ازمنظراسلام حیاء ربشه عفت است ميزان عفت جامعه به مقدارحیاءمردم آنجامعه بستگي دارد.و هرچه حياء در جامعه ای بيشتر باشدعفت هم وپوشش ظاهری و پاک دامنی هم بیشترمیشود . چنانکه امام علي(ع)مي فرمايد: "سَبَبُ العِفَّةِ، أَلحَیاء"15ونیزفرمود: وعَلی قَدرِالحَیاء، تَکونُ العِفَّةِ»16

ودرمقابل، منشاءبی عفتی درجامعه رواج بی حیایيست.ودرآیات وروایات متعدد ازبدحجابی بعنوان يك گناه که مقدمه گناهان بزرگ هم هست وریشه دربی حیائی داردنهي و مذمت شده و فقه وشريعت اسلام آنراحرامشمرده شده است.

حالاعفت يعني چه؟عفت بغیرازمعنای ظاهری-که درواقع نمودظاهری-درپوشش داردیک معنای باطنی و محتوائی هم دارد وآنهم  صيانت نفس از محرمات  است که –همانطورکه گفته شد-ریشه درحیاءدارد. وبه تعبیردیگر عفت واقعی درواقع همان صبرواقعی(درباطن)ونمودعینی وعملی (درظاهر)است. چنانکه حضرت علي(ع)درباره حقيقت عفت مي فرمايد:"الصبرعلي الشهوه عفه"17.شهيدمطهري دراينباره  ميگويد:"عفت حالتي نفسانيست به معني رام  بودن قوه شهواني تحت حكومت عقل و ايمان وتحت تاثيرقوه شهواني نبودن"18بنابراین میتوان نتیجه گرفت که حجاب امری ظاهریست اماعفاف امری درونی ویک خصلت باطنیست که درهمه شخصیت انسان تاثير ميگذارد وچه خوبست كه هردوحجاب وعفاف باهم باشندواين نشان ازاهميت وتقدم وضرورت عفاف درزنان ومردانست. مقام معظم رهبری دراینباره فرموند:" "هرحرکتی که برای دفاع اززن انجام میگیردبایدرکن اصلی آن رعایت عفاف زن باشد..نبایدبگذارندکه غفت  زن که مهمترین عنصربرا ی شخصیت زنست موردبی اعتنائی قرارگیرد"19

حیا و خویشتن‏داری بعنوان یکی ازارزشمندترین خصلت‏های انسانی و نیروی کنترل کننده اعمال آدمی است .   در واقع  حیا، ویژگی درونی ا فراداست كه بنا به تعریف عالمان اخلاق، به مشخصه هايي چون محدودیت  نفس در ارتکاب محرمات .قبائح شرعی، عقلی وعرفی براساس زمينه هايي چون تقوي ياشرم وخجالت و يا بیم ازنکوهش درفردمرتبط ميشودوفردرا از ارتکاب زشتی‏ها بازمی‏دارد. ودرمقابل افراد بی‏حیا بی‏پروا دست به هر گونه کار زشت و ناپسندی می‏زنند. بنابراین قرآن کریم دربیان مصداق عملی بعنوان یک الگودختران شعیب رامثال میزند که درحال چراندن گوسفندان بودند اما از جمع مردانی که گوسفندان راآب میدادندفاصله گرفته بودند.وقتی حضرت موسی(ع)از آنها پرسیدچرابه چاه آب نزدیک نمیشوبدتا به گوسفندان آب دهید؟گفتند از اختلاط با مردان بیگانه بیزاریم وصبر می کنیم تاآنهابروند. داردکه  دختران شعیب«تمشی علی استحیاء»باحیاء ووقارراه میرفتند20  ودیگردربیان مصداق توصیه قرآن به حیاء درقرآن آمده:

"وَاِذا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتاعاً فَسْئَلُوهُنَّ مِنْ وَراَّءِ حِجابٍ ذلِکُمْ اَطْهَرُ لِقُلُوبِکُمْ وَ قُلُوبِهِنَّ."21

یعنی:وقتي از زنهاي پيغمبر چيزي می خواهيد از پشت پرده  بطلبيد.چرابرای این که می خواهدحیاء رابه زن ومردنامحرم ازهم فرابدهد.چنانکه فرمود" اين طور براي دلهاي شما ودلهاي آنهاپاکتر وبهتر است.

"مساله حجاب به معنای جلوگیری ازاختلاط وآمیزش بی قیدوشرط زن ومردجامعه است. این اختلاط به ضررجامعه وبه ضررزن ومرد بخصوص به ضررزن است"22

4- مبنای عقلی ومعرفتی حجاب وعفاف:

احکام اسلام همگی مبتنی بروحی وشناخت براساس عقل وفطرت پاک انسانی باحاکمیت اراده وتدبیر حکمت بار خالق هستی رقم خورده وزنان هم درهمین عرصه واهداف ولاجرم حمکت و مسئولیت وهدف ونقش وتکلیف وارد سرای هستی شدند.نه برای زروزیوروخودآرایی و یا وسیله ای برای لذت جوئی بوالهوسان .

براساس اسلام که یک دین منطبق باعقل است حجاب يک وظيفه اى است که بر عهده زن نهاده شده وحکم شده که زن در معاشرت وبرخوردبا مرد بايدکيفيت خاصى را در لباس پوشيدن مراعات کند.  شرافت زن اقتضا ميکند که هنگامى که از خانه بيرون مي رود متين و سنگين وبا وقار باشد،درطرزرفتارولباس پوشيدنش هيچگونه عمدى که باعث تحريک وتهييج دیگران شود به کار نبرد.این مساله موجب کرامت و احترام واقعی وامنیت  اودر جامعه است،وعلاوه براودیگران را نیزاز تعرض افراد جلف و فاقد اخلا ق مصون ميدارد. حجاب برای زنان مصونیت است نه محدودت.کرامت آزادی وقاروامنیت زنان باحجاب بیشتر تامین می شود.و براساس آمارروزمره ماخانمهایی که بدحجابندبیشتر مود آزاراهانت وتعرض نامحرمان ونامردمان قرارمی گیرند.

مقام معظم رهبری دراینباره فرموند:" "زن مسلمان زنیست که هم دین خودراحجاب خودرازنانگی خودراظرافت هاورقت ها ولطافتهای خودراحفظ می کند....23 درمقام کلی بایدگفت که خاستگاه قرآنی حجاب وعفاف مخصوصا برای  زنان دردوفصل اصلی موردتوجه قرار گرفته که زنان:

اولا:بحكم عقل وشرع ونيزدستورالهي باحجاب وپوششان ازوجودريحاني خودمحافظت نمايند.چراکه حجاب موجب بهداشت روانی فردوجامعه میشود وبقول فرمايش استاد مطهري ،اولين خاصيت حجاب وپوشش ،خاصيت رواني يعني آرامش رواني است .که زمینه های فسادوولنگاری رادرجامعه ازبین میبرد.عقل سليم هم مارابه پوشش وحجاب دستورمي دهد وآن رامايه كرامت وحفظ انحرافات وبيهودگي ها وپوچيها و موجب استواري انسان ميداند وآنچه راكه باعث بي عفتي وپيامدهاي شوم برهنگي مي شود مذموم وناپسند مي داند.

ثانيا:از عاطفه خودبعنوان يك محور تربيتي درخانواده كه درواقع محورودريچه ورودبه جامعه است استفاده نمايد. وتاکیدات اسلام هم اصولا برحفظ پوشش درکنارامربه وازدواج و روابط صمیمانه جنسی درخانواده با پیوندزناشوئی میكند. مقام معظم رهبری دراینباره فرموند:"حجاب ارزشیست منطبق باطبیعت انسان .برهنگی وحرکت به سمت اختلاط هرچه بیشتر دوجنس بایکدیگر وافشا شدن اینهادرمقابل یکدیگر یک حرکت خلاف طبیعی و.خلاف خواست انسانیست"24

پس بطورکلی زیربنای اعتقادوتقیدبه حجاب بعنوان زینت جمال وکمال زن یاهرعمل واخلاق حسنه ای درواقع از طریق دگرگون کردن بینش ها وتلقی برداشتهای ناصواب ازخودوشخصیت درونی مارقم  میخوردونه چیز دیگر. اگرچه امورمعرفتی دیگرهم می توانندمارادرراستای رسیدن به این حقیقت ومعرفت وعقلانیت یاری رسانند. بنابراین مادام که تلقی ماازانسان وبرداشت ماازخویشتن دگرگون نشودو مادام که نقش وتکلیف  انسانی مادر عالم درذهنمان مجهول ماند  وبینش مادرحدسرگرمیهای زندگی روزمره خلاصه شودهیچ عمل نیکی  برای ما معنی پیدامی کندومدام بدنبال عذروبهانه وتوجیه  درجهت ترک آن عمل خواهیم بود.ولذا.مادام که تلقی زن از خویشتن خویش ومعرفتش به عزت خود ونیزشناخت نسبت به ارزش وبرتری وآثارحجاب کامل نشود  طبیعیست که اندک علاقه ای به چادربعنوان حجاب برترپیدانخواهد کرد و اگرهم درمقاطعی براساس اجبارویا مصالحی مجبوربه پوشیدن آن شود هم احساس رنج می کند و هم دوام نخواهدیافت .بنابراین چادری بودن نیازمندیک نوع تعهدوشناخت کامل علتهاو ریشه های آن است.

5-مبناي تاریخی هويتي وملي حجاب وعفاف:

پوشش ازموضوعات مهم فرهنگیست که بنوعی میتوان آنراتبلورباورها و اعتقادات درونی انسانهادانست که بویژه دریک جامعه دینی که کاملا حیثیت وسرنوشت افرادبا اجتماع گره خورده هویت بخش وجهت دهنده شخصیت انسانی میباشد. یکی ازعلتهای بدحجابی بحران هویت است.یکی بحران هویت ازخودودیگری ازملیت و قومیت. هویت یعنی اینکه من کیستم ؟ازکجایم اهل چه وطنی ام؟ازچه نسل و قومی ام؟ کسیکه تعریفی ازخودنداردکه کیستم ویانداندایرانیست یاغربی مسلمان  است یاغیر مسلمان وخلاصه نسبت به آئین وفرهنگ مرزوبوم خودآشنا نباشد وبه ان افتخار نورزد بی هویت است واین بی هویتی یک نوع بیماریست که متاسفانه خیلی هاازسرجهل یا فریب یالجاجت دچارآن شده وخیلی ازبی فرهنگیهاوفسادها وبدحجابی هاتقریباریشه درآن دارداینکه فرداز فرهنگ ومرزوبوم خودخبرنداشته باشد یانسبت به آن تعصبی نشان ندهدو افکارواندیشه ملی هویتی خودرارها کندوکاملاخودباخته وفریفته فرهنگ مبتذل و  وارداتی غرب باشدویالباس ملی وعرفی بلاد خویش رانشناسدو خلاصه بدون هیچ برهانی آنرا کناری گذاشته وباپشت پازدن به همه ارزشهای ملی دینی وبومی جامعه خودپوشش تزیینی وبهره جویانه واستعماری وضدشخصیتی غربی هاراکه قبل ازهرچیزی بحران هویت رابرای اوبارمغان میآورد برتن کنداین یعنی بی هویتی.یعنی بی فرهنگی وازخودباختگی که ریشه انحرافات فردی واجتماعی رابهمراه می آورد. لازم است بایک بررسی اجمالی به مسئله پوشش ازبعدتاریخی وهویتی وملی به این مهم درکناراحکام و دستورات اسلامی ودیگرمبانی حجاب بیشتربیندیشیم.

حجاب وپوشش درتمام ادیان ومذاهب وهمواره تاریخ بعنوان امری مقدس وجودداشته وتقریبا همه ادیان آسمانی،مخصوصا زرتشت، یهودیت، مسیحیت و اسلام، حجاب و پوشش را برزن واجب شمرده اند. آثار به جای مانده از انسانهاى اوليه هم نشانگر همين امراست که حجاب پيشينه اى به درازاى تاريخ دارد و  اختصاص به اسلام هم ندارد.چنانکه نخستین انسان هاهم به طور فطری بدان گرایش داشته اند. و بنا به گواهی متون تاریخی، در اکثر قریب به اتفاق ملت ها و آیین های جهان بیشترین وجه حجاب درمیان زنانشا ن معمول بوده است.

در تصاويرى که ازختران وپسران بر اهرام سه گانه مصر که قدمت آن به سه هزار سال قبل از ميلادمي رسد بر جای مانده می بینیم که دختران تمام بدن وپسران نيمه پايين بدن خودراپوشانده اند.اين تصاوير ودیگرنقوش تاریخی نشان میدهندکه اصل حجاب قبل از ظهور اسلام هم بوده وفقط باحلول اسلام   کامل ومقدس وارزشمند شناخته وحدودوثغورآن تعیین گشته است.. واسلام اين عادت قديمى را که مثل بسيارى ازعادات خوب دیگر که از اعتدال بيرون بوده اصلاح و تعديل نموده است. «جرجی زیدان»، دانشمند مسیحی در این باره می گوید: «اگر مقصود از حجاب، پوشانیدن تن و بدن است، این وضع، قبل از اسلام و حتی پیش از ظهور دین مسیح، معمول بوده است و آثار آن هنوز در خود اروپا باقی مانده است."

بنابرنقل تاریخ حجاب قبل ازاسلام درایرا ن رایج بوده و ایرانیان قبل ازاسلام هم محجوب بودند جالب اینجاست که روبنده وبرقع ونقاب زنان ازکشورایران وهندواردکشورهای عربی که حتی زودتربه دین اسلام مشرف شده بودند رسید.بنابراین  تقیدبرمسئله حجاب درایران علاوه برمبناوریشه دینی همواره تاریخ  يك هويت ملي وتمدني نیزداشته است . چنانكه در میان اقوام و تمدن های عهد کهن، پوشش زن ایرانی در مقایسه با پوشش تمدن های دیگرکامل تر بوده واز این رو،در هیچ تصويرکتیبه اي يا نقش برجسته ويامجسمه تاريخي بجامانده ازقرنها قبل در ايران باستان حتي قبل ازاسلام نمي توان  سر ي برهنه درآنها مشاهده کرد.دراین مورد میتوان گوشه هایی ازاین افتخارات وشواهدتاریخی رادرخصوص پوشش كامل  زنان ايراني را بیشتر در دوره اشکانیان و ساسانیان در کتاب "تاریخ پوشاک ایرانیان از ابتدای اسلام تا حمله مغول"جستجوکرد.

بعنوان مثال اینکه پوشش زن ایرانی را دردوره ساسانی عموماً پیراهنی یک دست و بلندوپرچین تشکیل میداد.

ویل دورانت درموردوضعیت زنان درایران باستان(پس ازداریوش هخامنشی)می نویسد:"زنان طبقات بالای اجتماع جرات آنرانداشتند که جزدرتخت روان روپوش دار ازخانه بیرون بیایند.درنقش هایی که از ایران  باستان برجای مانده هیچ صورت زنی دیده نمی شود."25

شهيد مطهري هم در مورد اين که کدامين اقوام داراي حجاب بوده اند چنين بيان مي کند : «در ايران باستان و در ميان قوم يهود و احتمالاً در هند حجاب وجود داشته است و از آن چه در قانون اسلام آمده سخت تر بوده است.

امادرعرب جاهليت حجاب وجود نداشته است و به وسيله ي اسلام در عرب پيدا شده است .»26

بنابراین اصل دقت درلباس ملي زنان ومردان كشورمان مارا به این هویت وملیت میرساند که مخالفت با چنین اصلی مخالفت علنی با هویت ایرانی واسلامی وملیت وفرهنگ عمیق ودیرینه ما وازهمه مهمترسرپيچي ازقانون دینی و ا لهي محسوب میشو."زنهای مومن درجامعه ماسعی کنندقدرزن ایرانی مسلمان رابدانند.ارزش زن اسلامی و مسلمان رابدانید.زنی که دراختلاط  ومعاشرت بامردقاطی نمی شودوخودراوسیله ای برای جلب چشم مردنمی داندزنی که شانش راعزیزترازاین میشماردکه خودراعریان کندو باصورت وموی وبدن خودچشم روندگان رابه سمت خویش جلب کندوهوس آنهارااشباع نماید.زنی که خودرادردامنه قله ای می داندکه دراوج آن فاطمه زهرا (س)بزرگترین زن تاریخ بشرقرارداردآن زن زن مسلمان ایرانیست.این زن بایددیگرازاین بازیچه های فراهم آمده تمدن غربی وروشهای توطئه آمیزآن روبگرداندوبه آن بی اعتنائی کند."27

6-مبنای حقوقی وانقلابی  حجاب وعفاف:

لازم میدانم قبل ازاینکه بخواهیم به مسئله تقویت وتوسعه حجاب بعدازوقوع انقلاب اسلامی درایرا ن بپردازیم اشاره ای کوتاه به دومسئله ای که درطول تاریخ درصددتضعیف وتزلزل پایه های حجاب و عفاف وضدیت با فرهنگ اصیل وتاریخی ودینی فرهنگ حجاب درایران برآمده–که عبارت بودنداز کشف حجاب رضاخانی و دیگری گسترش تهاجم ابتذال فرهنگ غربی- داشته باشیم.

1- توطئه کشف حجاب رضاخانی:

این فتنه بس بزرگ وبرای جامعه مذهبی مابسیارسنگین وتحمل ناپذیر وفجیع بود.تاحدی که بسیاری اززنان مومن خودرادرخانه محبوس ساختندوحتی عده ای ازمتدینان ازاندوه سکته کردندو برخی ازعلماء بزرگ آنزمان مثل مرحوم آیت اللّه حاج شیخ عبدالکریم حائری، مرجع تقلید وقت، از غصه آن بیمارشدند.اما علماء بزرگی همچون آیت الله حاج آقاحسین قمی ومرحوم میرزامحمودخراسانی فرزند آخوندخراسانی(صاب کفایه)و همچنین حضرت امام خمینی(ره)ساکت ننشستندوباآن به مبارزه برخاستند.اگرچه جونابسامان و مخوف بودو  علماء بزرگی رارزیم دستگیروزندانی کرداماآنها بیش ازهمه امام راحلمان ازپای ننشستند وعلنی ومخفیانه به مبارزه ادامه داده و به روشن گری پرداختند. محمدرضاپهلوی نیزکه همچون پدرحجاب ودین گرائی زنان جامعه اسلامی مارامانعی

بزرگ برسرراه حکومت ضددینی خودمی دیدراه پدررادرمبارزه باحجاب وعفاف زنان پی گرفت اگرچه برخلاف اقدام  پدر-که متوسل به زورشده بود-برآن شدتا به آرامی دروازه های کشوررابه روی فرهنگ مبتذل وبرهنگی غرب بازکند.تابه تعبیرخودبه دستوراربابان آمریکائی اش ملت رااز فرق سرتانوک پافرنگی کندوبدین منظور چادر راازسرزنان ایرانی بردارد.بنابراین لباسها ومدها ومحصولات ضد دینی وضد فرهنگی اروپاوانگلیس رابطور وسیع واردکشورکرد. اگرچه حکومت اوکه با مشکلات فراوان سیاسی واقتصادی همراه بودوازطرفی هیچ از پشتوانه مردمی برخوردارنبود آنهم درقبال مخالفتهاومقاومتهای مردمی وتداوم قیام پانزدهم خرداد 1342امام خمینی (ره) ضعیف تر از آن بود که بتواند با حجاب زنان محجبه واصیل مابرخورد کند.اگرچه دراین راستاتاثیرات منفی فراوانی هم بجاگذاشته است.امابحمدالله باگسترش روحیه انقلابی وقیامهای مردمی وسرانجام پیروزی انقلاب اسلامی بسرعت باشکست طرح ونقشه شوم خودمواجه واینباراصل حکومتش ریشه کن شد.

2-شیوع فرهنگ مبتذل غربی:

دشمنان قسم خورده وتادندان مسلح ما برای مواجهه با شیوع فرهنگ غنی اسلام وانقلاب برای اجرای نقشه های شوم  خودهیچ گاه ازپای  ننشستند.ودرست همزمان باآغازپيروزي انقلاب اسلامي ناقوس مبارزه بافرهنگ اسلامي رابامحوريت تهاجم فرهنگي وگسترش ابتذال ومقابله با پديده مقدس حجاب وعفاف آنهم بزعم خودبراي تهي ساختن درون نظام وحداقل جلوگيري ازشيوع فرهنگ ديني درجهان توسط غرب به صدادرآوردند.اکنون دشمنان دين وحكومت ديني باهمه امكانات خودبه مبارزه بافرهنگ پوشش وعفاف  پرداخته اندتابقول وخیال خودشان  درون نظام راتهی سازندوفسادوولنگاری رابسان بلادغرب دربلادمتمدن شرق وازهمه مقدم ترایران اسلامی بگسترانندوبزعم خودازشیوع اسلام وحجاب وعفاف بعنوان عامل فراگیر فرهنگ دینی درسطح دنيا جلوگیری نمایند..تصويب طرح ممنوعيت حجاب درفرانسه یابرخی دیگراز کشور های اروپایی و آسیایی چون ترکیه ازجمله آن  اقدامات بودکه نیت شوم استکباروبیم وعمق وحشت  غرب از روند رو به رشدو شیوع حجاب و حضور سبز این فرهنگ پس از پیروزی انقلاب اسلامی درسراسرجهان بخوبی نشان میدهد.ولا جرم  روزبروزبردامنه اين مخالفت ها وفعالیتها افزود وبيش ازهرچيزي رسانه های ضدديني وابتذالي خودراتقويت وگسترش بخشيد.امروزه بر هیچ خردمندی پوشیده نیست که جبهه کفر و استکباردر نظر دارد باردیگر از تجربه تاریخی وتلخ اندلس بر ممالک اسلامی،بخصوص جمهوری اسلامی ایران استفاده کند،آنهم با بهره گیری ازفن آوریها، تکنیک های نوودستگاه های پیشرفته وپیچیده تبلیغاتی.بی گمان برنامه های آنان،ازبین بردن حجاب اسلامی وجایگزین ساختن مدهاوالگوهای غربیست.یکی از نظریه پردازان غربی بصراحت میگوید :"برای به شکست کشاندن انقلاب وحکومت اسلامی درایران،بایدازکوتاه کردن مانتوهاشروع کنیم."   رسانه های وسيع خودرا درسر تاسرعالم مخصوصابربام كشورهاي اسلامي بعنوان مبلغ و مروج برهنگی وفساددر پیشبرد فرهنگ شیطانیشان قرارداده  ودراين راستاازهمه هزينه ها وتاکتیک ها و تکنیک هانيز بهره برده است. رهبر فرزانه انقلاب دراينخصوص می فرماید: این چیزهایی که شما می شنوید درباره مبارزه با دختران محجبه در فرانسه، اینها جرقه هایی است آتش های زیر خاکستر است واز یک کار عظیم پشت پرده خبر می دهد. با فرهنگ متعالی حجاب ازهيچگونه تصميم وتلاشي دريغ نورزيد. به راستی، دشمنان انقلاب اسلامی در تهاجم به ارزش های مقدس ما می خواهند تقدس زدایی کنند. آن گاه به اهداف شوم خود برسند.

دشمن به این وسیله اگرچه تاثیرات وبارمنفی خودرامثل ویروس ومیکروب درجوامع ا سلامی ببارنشاند ااما زهی خیال باطل که اکنون نیزتیرشان درکشوراسلامی ماوبلکه دردنیابه سنگ خورد.ومابحمدالله امروزه شاهدفراگیری فرهنگ اسلامی حجاب  وعفاف درمیان زنان  مسلمان وحتی غیرمسلمان وبیداری اسلامی درسرتاسردنیا هستیم. وبحمدالله زنان کشوراسلامی ما چه درزمان جنگ و چه بعدازجنگ باحفظ حجاب وعفاف درکنارمردان در صحنه هاو عرصه های مختلف اجتماعي حضوريافته وبه فعاليت وایفای نقش پردازخته اند اگرچه عده اي ازجهاال غرب زده حجاب وچادرزنان را مانع فعاليت هاي اجتماع آنها مي دانند.امازنان انقلابی میهن ما ثابت کردندکه نه تنها حجاب مانع رشد وترقي آنها درعرصه های مختلف نیست بلکه  اين طرزتفكرکاملا غلط وغربی راباحضوربا حجاب خودشان زیرسوال بردندهمچنانکه  بانوي دو عالم حضرت زهرا (س) باهمان چادردرامورمهمه اجتماعی وسیاسی واردعرصه می شدندوبه دفاع ازحریم ولایت ومبارزه باظلم می پرداخت.. و اکنون زنان محجبه دنیا با تاسی ازبانوی بانوان اسلام حضرت زهرا(س)والگوگیری ازبانوان ایرانی باهمان پوشش اسلامی پابه پای مردان  درصحنه های مبارزه بااستکبار ودیکتاتورهای دنیا واردمیدان شده اند.

زنان مابه برکت انقلاب اسلامی دیگرفریب  دروغهای فریبنده اندیشه های پوشالی غرب ازجمله مارکسیستی وفمینیستی که غالبادرجهت سوء استفاده جنسی وبدنبال بهره کشی ازآنها درجامعه وبکارکشیدن درمشاغل سخت مردانه باحقوق اندک(که دفاع ازحقوق زن)رابدنبال خودیدک می کشد.ودیگربه نقشه های شوم استکباردرجهت بهره جوئی جنسی وتبلیغاتی اززن وجداسازی آنهاازخانه وامورظریف ولطیف وارزشمند وهمسوباطبیت وطینت خدادادی وذاتیشان که  تربیت فرزند وامورخانه باشدتحت عنوان تساوی زن ومردویازن سالاری  فریفته نمی شود.

حجاب زنان ماخاستگاه ملی وهویتی درپرتو دینداری آنهاداردوهمچنین چادربعنوان حجاب برتر غیرازجنبه دینی که باخود داردهمواره یک  نماد  انقلابی وملی هم محسوب میشده وریشه بومی وپشتوانه عزتمندی واقتدار برای زنان ما و افتخاربرای مردان ما درطول تاریخ داشته است..  وبواقع امرهمین  چادرزنان بوده که رزیم شاه رابه زانودرآورده است.

اکنون بایک بررسی مقایسه ای می توان باتوجه به آثارشوم بی بندوباریهادرغرب که عموما بجهت بی حجابی زنان ومردانشان گسترش یافته بیش ازبه اهمیت این حکم دینی دراسلام وجامعه اسلامیمان پی ببریم.

مقام معظم رهبری دراینباره فرموند:""مابایستی زنراهم باحجاب نشان بدهیم. هم سرشار ازارزشهایی که اسلام وانقلاب برای اودرنظرگرفته است.یعنی نجابت وعفت زن مهمترین مساله آن گوهرعفت زن آن عضواصلی ورکن سیاسی فعالیتهای جامعه بودن آن تاثیر زن دررشدجامعه ورشدمردان آن تاثیرزن درواقعیتهای گذشته ماازقبیل انقلاب وجنگ وغیره است"« وَإِذَا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعًا فَاسْأَلُوهُنَّ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ»؛ (سوره احزاب/آیه53) چون از آن زنان چیزی خواهید از پشت پرده بخواهید. چون گرفتن و دادن و حرکت دست موجب آن است که چادر و روپوش زنان از رخساره یا دست و بازو و لباس زیرین که زینت دارد کنار رود و چشم نامحرم به آن افتد پس اگر از زنان چیزی خواهید باید پرده میان شما و آنها آویخته باشد.

این یکی از آیات حجاب است و اگرزن طوری پوشیده باشد که با حرکت دست چیزی از زینت او پدیدار نگردد و دست و ساعد او بیرون نیافتد حرام نیست اما در آن عهد آستین تنگ و دستکش و امثال آن مرسوم نبود. زنان پیغمبر صلی الله علیه و آله حتماً در پس حجاب بودند چون خطاب اول با آنها است و هرگاه در مجلسی می نشستند، پرده می آویختند. مردان در یکسو و زن پیغمبر در یکسوی پرده با هم سخن می گفتند و در سفر هم در هودج پرده دار می نشستند. معاویه چون به دیدار عایشه آمد، دستور داد پرده آویختند و خود پشت پرده نشست و معاویه از آن سوی با هم سخن گفتند.

حجاب از ضروریات دین اسلام است و کسی که انکار آن کند چه زن و چه مرد انکار ضروری دین کرده است و اگر ترک حجاب کند و انکار آن نکند مانند اعراب چادرنشین بلکه خود معترف باشد که به ترک حجاب نافرمانی خدا و مخالفت قرآن کرده است کافر نیست و اگر بدانیم به تقیه یا تملق از حجاب مذمت می کند نیز کافر نیست.

«وَمَا كَانَ لِبَشَرٍ أَنْ يُكَلِّمَهُ اللَّهُ إِلَّا وَحْيًا أَوْ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ أَوْ يُرْسِلَ رَسُولًا»؛ (سوره شوری/آیه 51) هیچ بشر را نرسد که خدای با او سخن گوید مگر به وحی در قلب یا از پشت پرده یا فرشته به رسالت فرستد که او به اذن خدا پیغام رساند.

«إِنَّهُمْ عَنْ رَبِّهِمْ يَوْمَئِذٍ لَمَحْجُوبُونَ»

؛ (سوره مطففین/آیه 15) به راستی که آنها از پروردگار خود در آن روز پوشیده اند.

یعنی از لذت قرب الهی محرومند خداوند تعالی جسم نیست تا او را بتوان دید. در دنیا یا در آخرت نه مؤمن او را بیند و نه کافر اما معرفت تام و رؤیت دل ممکن است.

«وَبَيْنَهُمَا حِجَابٌ وَعَلَى الْأَعْرَافِ رِجَالٌ يَعْرِفُونَ كُلًّا بِسِيمَاهُمْ»؛ (سوره اعراف/آیه 44) میان بهشتیان و دوزخیان پرده است و بر اعراف مردانی هستند که همه را به سیما میشناسند.

در آیه دیگر فرماید: «فَضُرِبَ بَيْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بَابٌ بَاطِنُهُ فِيهِ الرَّحْمَةُ وَظَاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذَابُ»؛ به مقتضای حجاب اهل دوزخ بهشتیان را نمی بینند و اهل بهشت دوزخیان را.

منابع

• علامه شعرانی، نثر طوبی (دائره المعارف لغات قرآن کریم)، واژه حجاب.
• سید محمد ابراهیم حسنی کارشناس معاونت پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی پیرامون جایگاه عفاف و حجاب در معارف اسلامی و نقش این دو مقوله مهم در سالم‌سازی جامعه است که به نقل از پایگاه اطلاع رسانی " معاونت پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی به نشانی http://www.pajohe.ir/articles/categories/search/1469 منتشر می‌شود: