مسند الامام الباقر علیه السلام (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سطر ۱: سطر ۱:
[[پرونده:Ketab401.jpg|بندانگشتی|مسند الإمام الباقر أبي جعفر محمد بن علي عليهما‌السلام]]
+
'''«مسند الإمام الباقر أبی‌جعفر محمد بن علی علیهما‌السلام»'''، تألیف شیخ [[عزیزالله عطاردی|عزیزالله عطاردى]]، ششمین کتاب از مجموعه بزرگ «مسانید [[اهل البیت|اهل‌بیت]]» است. [[مسند]] حاضر، مشتمل بر [[احادیث]] مربوط به زندگى و شخصیت [[امام باقر]] علیه‌السلام، و نیز روایات آن حضرت در موضوعات مختلف و راویانى که از ایشان نقل حدیث کرده‌اند، می‌باشد.
 +
{{مشخصات کتاب
  
 +
|عنوان=
  
'''مسند الإمام الباقر أبی‌جعفر محمد بن علی علیهما‌السلام'''، تألیف شیخ [[عزیزالله عطاردی|عزیزالله عطاردى]]، ششمین کتاب از مجموعه بزرگ مسانید [[اهل البیت|اهل‌بیت]](ع)، دائرةالمعارفى [[حدیث|حدیثى]] است که به زبان عربى در شش جلد منتشر شده است. این مجموعه، اثرى مرجع محسوب مى‌شود و براى همگان، به‌ویژه پژوهشگران کاربرد دارد. مجموعه مسانید [[ائمه اطهار|ائمه]](ع) و [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه زهرا]](س) در ۷۱ جلد منتشر شده است.
+
|تصویر= [[پرونده:Ketab401.jpg|۲۴۰px|وسط]]
  
==ساختار کتاب==
+
|نویسنده= عزیزالله عطاردی
  
[[مسند]] حاضر، مشتمل بر سه بخش است:
+
|موضوع= احادیث امام باقر(ع)
  
#احادیثى که مربوط به زندگى و شخصیت آن [[معصوم]] است که در ۱۴ باب آمده است؛
+
|زبان= عربی
#احادیثى که آن معصوم در موضوعات مختلف بیان کرده‌اند که همچون سایر مجموعه‌هاى حدیثى در قالب «کتاب» و مشتمل بر ابواب، ذکر شده است؛
 
#راویانى که از آن معصوم نقل حدیث کرده‌اند به ترتیب حروف الفبا، به‌همراه ذکر مختصرى از حالات ایشان و مدح و [[جرح و تعدیل|جرح‌هایى]] که در باره آنها ذکر شده است.
 
  
نویسنده در نگارش این اثر، تمام منابع و مصادر دست اول [[شیعه|شیعه]]، [[اهل سنت]]، [[زیدیه|زیدیه]] و [[اسماعیلیه|اسماعیلیه]] را که اخبار مدون دارند، مورد بررسى قرار داده است.
+
|تعداد جلد= ۶
  
==گزارش محتوا==
+
|عنوان افزوده1=  
  
نویسنده در نگارش مسند [[امام باقر علیه السلام|امام باقر]](ع) کوشیده است تا تمام روایات این امام بزرگوار را از کتابخانه‌هاى خطى [[ایران|ایران]] و دنیا جمع‌آورى کند.
+
|افزوده1=
  
در جلد نخست این مسند، حدود ۱۶۰ صفحه به شرح حال امام محمد باقر(ع) برگرفته از تواریخ متقن اختصاص دارد که اطلاعات فراوانى در حوزه‌هاى شناخت آن امام، عصر ایشان، زندگى ایشان در [[کربلا|کربلا]]، دوره اسارات [[امام سجاد(ع)]] به‌همراه امام محمد باقر(ع) در [[کوفه|کوفه]] و [[شام]] و نقل حوادث سفر ایشان از کربلا تا کوفه و شام، به مخاطبان عرضه شده است. همچنین در این بخش سخن از مبارزات قدرت‌طلبانه [[بنى عباس]] و ستم‌هاى [[بنی امیه|امویان]] نسبت به این امام بزرگوار به میان آمده است.<ref>متن کتاب، ص ۹ - ۱۶۰</ref>
+
|عنوان افزوده2=
  
از صفحه ۱۶۱ جلد نخست تا پنجمین جلد این مسند، روایات امام باقر(ع) مانند دسته‌بندى مرحوم [[شیخ کلینی|کلینى]] در [[الکافی|اصول کافى]] آورده شده‌اند. نویسنده کوشیده در این مجموعه مباحثى نظیر امام‌شناسى تا عصر [[غیبت امام زمان (عج)|غیبت]]، فضایل [[اهل البیت|اهل‌البیت]](ع) و شیوه فقهاى قدیم را با شیوه‌اى متفاوت و نوین بیاورد.
+
|افزوده2=
 +
 
 +
|لینک=
 +
 
 +
}}
 +
==معرفی کتاب==
 +
«مسند الإمام الباقر أبی‌جعفر محمد بن علی علیهما‌السلام»، ششمین کتاب از مجموعه بزرگ «مسانید [[اهل البیت|اهل‌بیت]](ع)»، دائرةالمعارفى [[حدیث|حدیثى]] است که به زبان عربى در شش جلد منتشر شده است. این مجموعه، اثرى مرجع محسوب مى‌شود و براى همگان، به‌ویژه پژوهشگران کاربرد دارد. مجموعه مسانید [[ائمه اطهار|ائمه]](ع) و [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه زهرا]](س) در ۷۱ جلد منتشر شده است.
 +
 
 +
عزیزالله عطاردی قوچانی در نگارش مسند [[امام باقر علیه السلام|امام باقر]](علیه السلام) کوشیده است تا تمام روایات این امام بزرگوار را از کتابخانه‌هاى خطى [[ایران|ایران]] و دنیا جمع‌آورى کند. نویسنده تمام منابع و مصادر دست اول [[شیعه|شیعه]]، [[اهل سنت]]، [[زیدیه|زیدیه]] و [[اسماعیلیه|اسماعیلیه]] را که اخبار مدون دارند، مورد بررسى قرار داده است.
  
نویسنده در جلد سوم روایاتى را که از امام باقر(ع) در [[تفسیر قرآن|تفسیر]] آیات [[قرآن|قرآن کریم]] نقل شده است به ترتیب سور قرآن ذکر کرده است.<ref>همان، جلد ۳، ص ۳ - ۳۶۲</ref> کتاب الدعاء، نام بخش دیگر این مجموعه شش جلدى است که دربرگیرنده [[دعا|ادعیه]] آن امام همام است. در این کتاب حدود یک‌صد صفحه به دعاهاى امام باقر(ع) که به مناسبت‌هاى مختلف چون روز جمعه، [[استغفار]]، [[توبه]] و اعیاد گفته‌اند، تعلق دارد.<ref>همان، ص ۳۶۲ - ۴۶۵</ref>
+
==محتوای کتاب==
  
روایات [[فقه|فقهى]] موجود از زبان امام باقر(ع) بسیار زیاد است، به‌طورى‌که از ثلث پایانى جلد سوم این مسند شش جلدى آغاز شده و تا دو ثلث جلد پنجم آن ادامه دارد. در این روایات، مطالب متنوعى در باره مسائلى مانند [[حج]]، [[مکاسب (کتاب)|مکاسب]]، [[نکاح|نکاح]]، [[امر به معروف و نهی از منکر|امر به معروف و نهى از منکر]]، [[احرام]]، حرمت [[ربا]] و [[جهاد]] بیان شده و روش نگارش آن‌ها مانند سایر کتاب‌هاى فقهى است.
+
در جلد نخست این مسند، حدود ۱۶۰ صفحه به شرح حال [[امام محمد باقر]] (علیه السلام) برگرفته از تواریخ متقن اختصاص دارد که اطلاعات فراوانى در حوزه‌هاى شناخت آن امام، عصر ایشان، حضور ایشان در [[کربلا|کربلا]]، دوره اسارات [[امام سجاد]] (علیه السلام) به‌همراه امام محمد باقر(ع) در [[کوفه|کوفه]] و [[شام]] و نقل حوادث سفر ایشان از کربلا تا کوفه و شام، عرضه شده است. همچنین در این بخش سخن از مبارزات قدرت‌طلبانه [[بنى عباس]] و ستم‌هاى [[بنی امیه|امویان]] نسبت به این امام بزرگوار به میان آمده است.
  
بخش دیگر مجموعه شش جلدى مسند امام باقر(ع) به روایات اخلاقى و اعتقادى اختصاص دارد. در این بخش حرف‌هاى تازه‌اى وجود دارند و مخاطبان بسیارى احادیث دست اول ایشان را مى‌توانند در یک‌صد صفحه آخر جلد پنجم آن مطالعه کنند.<ref>همان، جلد پنجم، ص ۴۳۹ - ۵۳۸</ref>
+
از صفحه ۱۶۱ جلد نخست تا پنجمین جلد این مسند، روایات امام باقر(ع) مانند دسته‌بندى مرحوم [[شیخ کلینی|کلینى]] در [[الکافی|اصول کافى]] آورده شده‌اند. نویسنده کوشیده در این مجموعه مباحثى نظیر امام‌شناسى تا عصر [[غیبت امام زمان (عج)|غیبت]]، فضایل [[اهل البیت|اهل‌البیت]](ع) و شیوه فقهاى قدیم را با شیوه‌اى متفاوت و نوین بیاورد.
  
پیروان مذهب زیدیه، [[زید بن علی بن الحسین|زید]] فرزند دیگر [[امام سجاد(ع)]] را امام خود مى‌دانند و حضرت محمد باقر(ع) را به‌عنوان پسر پیامبر(ص) قبول دارند. در جلد ششم این مجموعه، ۱۴ حدیث نقل‌شده از طریق زیدیه، از کتاب «تیسیر المطالب» آورده شده است. همچنین اخبار منسوب به امام باقر(ع) که از طریق اسماعیلیه ذکر شده در ۲۸ عنوان در ادامه این جلد آمده است. بسیارى از عالمان اهل سنت، روایات [[امام جعفر صادق(ع)]] و امام باقر(ع) را در آثار خود آورده‌اند که نویسنده آنها را در ادامه این جلد در ۳۲ عنوان دسته‌بندى و ارائه کرده است. در حقیقت در این بخش به تراث زیدیه، اسماعیلیه و اهل سنت توجه شده است.
+
نویسنده در جلد سوم روایاتى را که از امام باقر(ع) در [[تفسیر قرآن|تفسیر]] آیات [[قرآن|قرآن کریم]] نقل شده است به ترتیب سور قرآن ذکر کرده است. کتاب الدعاء، نام بخش دیگر این مجموعه شش جلدى است که دربرگیرنده [[دعا|ادعیه]] آن امام همام است. در این کتاب حدود یک‌صد صفحه به دعاهاى امام باقر(ع) که به مناسبت‌هاى مختلف چون روز جمعه، [[استغفار]]، [[توبه]] و اعیاد گفته‌اند، تعلق دارد.
  
بخش پایانى این اثر مانند همه مسندها، با نگاهى انتقادى به راویان احادیث پرداخته است. در این مبحث حدود ۶۵۴ شخصیت معرفى شده‌اند.<ref>همان، جلد ۶، ص ۲۹۱ - ۵۶۰</ref>
+
روایات [[فقه|فقهى]] موجود از زبان امام باقر(ع) بسیار زیاد است، به‌طورى‌که از ثلث پایانى جلد سوم این مسند شش جلدى آغاز شده و تا دو ثلث جلد پنجم آن ادامه دارد. در این روایات، مطالب متنوعى در باره مسائلى مانند [[حج]]، [[مکاسب (کتاب)|مکاسب]]، [[ازدواج|نکاح]]، [[امر به معروف و نهی از منکر|امر به معروف و نهى از منکر]]، [[احرام]]، حرمت [[ربا]] و [[جهاد]] بیان شده و روش نگارش آن‌ها مانند سایر کتاب‌هاى فقهى است.
  
در پایان، فوائد و کاربردهاى مسندنویسى را مى‌توان این‌گونه خلاصه نمود: اولین نکته اینکه شرایط و خصوصیات دوران زندگى هر امام که بر اساس آن، احیاناً گفته‌ها و کردارها و تأییدهاى خاصى داشته‌اند، با مطالعه مجموعه روایات و آنچه منقولات مربوط به یک امام است به دست مى‌آید. قطعاً شرایط زندگى هریک از [[ائمه اطهار|امامان]] با یکدیگر متفاوت است. شناخت مراد احادیث وابسته است به اینکه کلمات این ائمه را در فضا و شرایط خودش درک کنیم. جریان‌شناسى اندیشه‌هاى معاصر [[ائمه اطهار|ائمه]](ع) در هر عصر، تاریخ‌گذارى احادیث و شناخت نقد یا تبیین یک حدیث نسبت به حدیث دیگر و امکان تدوین تاریخ اهل‌بیت(ع) بر اساس احادیث و نه بر اساس گفته‌هاى مورخین که احیاناً با تساهل نیز همراه بوده است از دیگر فواید مسندنویسى است.
+
بخش دیگر مجموعه شش جلدى مسند امام باقر(ع) به روایات اخلاقى و اعتقادى اختصاص دارد. در این بخش حرف‌هاى تازه‌اى وجود دارند و مخاطبان بسیارى احادیث دست اول ایشان را مى‌توانند در یک‌صد صفحه آخر جلد پنجم آن مطالعه کنند.
  
==وضعیت کتاب==
+
در جلد ششم این مجموعه، ۱۴ حدیث نقل‌شده از طریق [[زیدیه]]، از کتاب «تیسیر المطالب» آورده شده است. همچنین اخبار منسوب به امام باقر(ع) که از طریق [[اسماعیلیه]] ذکر شده در ۲۸ عنوان در ادامه این جلد آمده است. بسیارى از عالمان [[اهل سنت]]، روایات [[امام صادق]](ع) و امام باقر(ع) را در آثار خود آورده‌اند که نویسنده آنها را در ادامه این جلد در ۳۲ عنوان دسته‌بندى و ارائه کرده است. در حقیقت در این بخش به تراث زیدیه، اسماعیلیه و اهل سنت توجه شده است.
  
فهرست مطالب هر جلد در انتهاى آن و مصادر تحقیق کتاب در انتهاى جلد ششم آمده است. در پاورقى‌هاى صفحات آدرس منابع روایات ذکر شده است.
+
بخش پایانى این اثر مانند همه مسندها، نگاه انتقادى به راویانى که از آن معصوم نقل حدیث کرده‌اند به ترتیب حروف الفبا، به‌همراه ذکر مختصرى از حالات ایشان و مدح و [[جرح و تعدیل|جرح‌]] درباره آنها ذکر شده است. در این مبحث حدود ۶۵۴ شخصیت معرفى شده‌اند.
==پانويس==
+
==منابع==
<references />
+
*[[نرم افزار سیره معصومان (علیهم السلام)|نرم افزار سیره معصومان]]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
==منبع==
+
[[رده:منابع حدیثی]][[رده:امام باقر علیه السلام]]
ویکی نور
 

نسخهٔ ‏۱۸ فوریهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۱۲

«مسند الإمام الباقر أبی‌جعفر محمد بن علی علیهما‌السلام»، تألیف شیخ عزیزالله عطاردى، ششمین کتاب از مجموعه بزرگ «مسانید اهل‌بیت» است. مسند حاضر، مشتمل بر احادیث مربوط به زندگى و شخصیت امام باقر علیه‌السلام، و نیز روایات آن حضرت در موضوعات مختلف و راویانى که از ایشان نقل حدیث کرده‌اند، می‌باشد.

۲۴۰px
نویسنده عزیزالله عطاردی
موضوع احادیث امام باقر(ع)
زبان عربی
تعداد جلد ۶

معرفی کتاب

«مسند الإمام الباقر أبی‌جعفر محمد بن علی علیهما‌السلام»، ششمین کتاب از مجموعه بزرگ «مسانید اهل‌بیت(ع)»، دائرةالمعارفى حدیثى است که به زبان عربى در شش جلد منتشر شده است. این مجموعه، اثرى مرجع محسوب مى‌شود و براى همگان، به‌ویژه پژوهشگران کاربرد دارد. مجموعه مسانید ائمه(ع) و فاطمه زهرا(س) در ۷۱ جلد منتشر شده است.

عزیزالله عطاردی قوچانی در نگارش مسند امام باقر(علیه السلام) کوشیده است تا تمام روایات این امام بزرگوار را از کتابخانه‌هاى خطى ایران و دنیا جمع‌آورى کند. نویسنده تمام منابع و مصادر دست اول شیعه، اهل سنت، زیدیه و اسماعیلیه را که اخبار مدون دارند، مورد بررسى قرار داده است.

محتوای کتاب

در جلد نخست این مسند، حدود ۱۶۰ صفحه به شرح حال امام محمد باقر (علیه السلام) برگرفته از تواریخ متقن اختصاص دارد که اطلاعات فراوانى در حوزه‌هاى شناخت آن امام، عصر ایشان، حضور ایشان در کربلا، دوره اسارات امام سجاد (علیه السلام) به‌همراه امام محمد باقر(ع) در کوفه و شام و نقل حوادث سفر ایشان از کربلا تا کوفه و شام، عرضه شده است. همچنین در این بخش سخن از مبارزات قدرت‌طلبانه بنى عباس و ستم‌هاى امویان نسبت به این امام بزرگوار به میان آمده است.

از صفحه ۱۶۱ جلد نخست تا پنجمین جلد این مسند، روایات امام باقر(ع) مانند دسته‌بندى مرحوم کلینى در اصول کافى آورده شده‌اند. نویسنده کوشیده در این مجموعه مباحثى نظیر امام‌شناسى تا عصر غیبت، فضایل اهل‌البیت(ع) و شیوه فقهاى قدیم را با شیوه‌اى متفاوت و نوین بیاورد.

نویسنده در جلد سوم روایاتى را که از امام باقر(ع) در تفسیر آیات قرآن کریم نقل شده است به ترتیب سور قرآن ذکر کرده است. کتاب الدعاء، نام بخش دیگر این مجموعه شش جلدى است که دربرگیرنده ادعیه آن امام همام است. در این کتاب حدود یک‌صد صفحه به دعاهاى امام باقر(ع) که به مناسبت‌هاى مختلف چون روز جمعه، استغفار، توبه و اعیاد گفته‌اند، تعلق دارد.

روایات فقهى موجود از زبان امام باقر(ع) بسیار زیاد است، به‌طورى‌که از ثلث پایانى جلد سوم این مسند شش جلدى آغاز شده و تا دو ثلث جلد پنجم آن ادامه دارد. در این روایات، مطالب متنوعى در باره مسائلى مانند حج، مکاسب، نکاح، امر به معروف و نهى از منکر، احرام، حرمت ربا و جهاد بیان شده و روش نگارش آن‌ها مانند سایر کتاب‌هاى فقهى است.

بخش دیگر مجموعه شش جلدى مسند امام باقر(ع) به روایات اخلاقى و اعتقادى اختصاص دارد. در این بخش حرف‌هاى تازه‌اى وجود دارند و مخاطبان بسیارى احادیث دست اول ایشان را مى‌توانند در یک‌صد صفحه آخر جلد پنجم آن مطالعه کنند.

در جلد ششم این مجموعه، ۱۴ حدیث نقل‌شده از طریق زیدیه، از کتاب «تیسیر المطالب» آورده شده است. همچنین اخبار منسوب به امام باقر(ع) که از طریق اسماعیلیه ذکر شده در ۲۸ عنوان در ادامه این جلد آمده است. بسیارى از عالمان اهل سنت، روایات امام صادق(ع) و امام باقر(ع) را در آثار خود آورده‌اند که نویسنده آنها را در ادامه این جلد در ۳۲ عنوان دسته‌بندى و ارائه کرده است. در حقیقت در این بخش به تراث زیدیه، اسماعیلیه و اهل سنت توجه شده است.

بخش پایانى این اثر مانند همه مسندها، نگاه انتقادى به راویانى که از آن معصوم نقل حدیث کرده‌اند به ترتیب حروف الفبا، به‌همراه ذکر مختصرى از حالات ایشان و مدح و جرح‌ درباره آنها ذکر شده است. در این مبحث حدود ۶۵۴ شخصیت معرفى شده‌اند.

منابع

مسابقه از خطبه ۱۱۱ نهج البلاغه