شفاعت: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
محتوای فعلی مقاله یکی از پایگاه های معتبر متناسب با عنوان است.
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
|||
| سطر ۲: | سطر ۲: | ||
{{الگو:منبع الکترونیکی معتبر|ماخذ=پایگاه}} | {{الگو:منبع الکترونیکی معتبر|ماخذ=پایگاه}} | ||
| − | شفاعت از | + | اعتقاد به اصل شفاعت در [[آخرت]] و در چهارچوب اذن الهی، از عقاید مسلم [[اسلام|اسلامی]] است که همه علمای [[شیعه]] و [[سنی]] آن را قبول دارند.<ref>مفاهیم القرآن، جعفر سبحانی، ج۴، ص۱۵۶، ص۳۱۴.</ref> روایات دلالت کننده بر شفاعت [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله در روز [[قیامت]]، هم از طریق [[اهل البیت|اهل بیت]] علیهم السلام و هم از طریق عامه در حد [[خبر متواتر|تواتر]] به ما رسیده است که در روز قیامت افرادی از گناهکاران اهل [[ایمان]]، شفاعت می‌شوند و آنان یا قبل از ورود به آتش و یا بعد از آن نجات می‌یابند.<ref>علامه طباطبایی، ترجمه المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، ج۱، ص۲۶۰.</ref> |
| − | ==شفاعت در اصطلاح== | + | ==شفاعت در لغت و اصطلاح== |
| − | + | '''شفاعت''' از ماده «شفع» به معنای ضمیمه کردن چیزی به مثل آن است.<ref>مفردات فی غریب القرآن ماده شفع، راغب اصفهانی.</ref> با توجه به این عبارت، باید نوعی شباهت و همانندی در میان آن دو بوده باشد، هر چند تفاوت هائی نیز در میان آن دو چیز دیده شود.<ref>مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، پیام قرآن، ج۶، ص۵۲۴.</ref> | |
| − | + | «شفاعت» عبارت است از این که در روز [[قیامت]]، [[پیامبران]] و اولیاء و صالحان درباره کسانی که پیوند ایمانی خود را با خدا قطع ننموده و از طرفی رابطه معنوی خود را با شفاعت کنندگان درگاه الهی حفظ کرده‌اند، وساطت و میانجیگری خواهند کرد.<ref>سبحانی، جعفر، منشور جاوید؛ قم، موسسه امام صادق علیه السلام، ۱۳۸۳، چاپ اول، ج۸، ص۲۰۷.</ref> | |
| − | |||
| − | |||
==آیات شفاعت در قرآن== | ==آیات شفاعت در قرآن== | ||
| − | * آیاتی که شفاعت را نفی می‌کنند مثل: {{متن قرآن| | + | *آیاتی که شفاعت را نفی می‌کنند مثل: {{متن قرآن|«یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَنفِقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاکم مِّن قَبْلِ أَن یأْتِی یوْمٌ لابَیعٌ فِیهِ وَلاَ خُلَّةٌ وَلاَ شَفَاعَةٌ وَالْکافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ»}}؛<ref>[[سوره بقره]]/ ۲۵۴.</ref> ای کسانی که ایمان آورده‌اید از آنچه به شما روزی داده‌ایم، [[انفاق]] کنید پیش از آن که روزی فرا رسد که در آن نه خرید و فروش است و نه دوستی و نه شفاعت و... |
| − | |||
| − | |||
| − | * آیاتی که | + | *آیاتی که شفاعت را مختص [[خدای متعال]] می‌دانند: {{متن قرآن|«قُل لِّلَّه الشَّفَاعَةُ جَمِیعًا لَّهُ مُلْک السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ»}}؛<ref>[[سوره زمر]]/ ۴۴.</ref> بگو تمام شفاعت از آن خداست (زیرا) حاکمیت آسمان‌ها در زمین از آن اوست. |
| − | * آیاتی که | + | *آیاتی که شفاعت را برای دیگران و مشروط به اذن الهی می‌دانند: {{متن قرآن|«وَلَا تَنفَعُ الشَّفَاعَةُ عِندَهُ إِلَّا لِمَنْ أَذِنَ لَهُ»}}؛<ref>[[سوره سباء]]/۲۳.</ref> هیچ شفاعتی نزد او جزء به کسانی که اذن داده، سودی ندارد. |
| − | + | *آیاتی که برای شفاعت شوندگان شرایطی را بیان می‌کنند: {{متن قرآن|«...وَلَا یشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى وَهُم مِّنْ خَشْیتِهِ مُشْفِقُونَ»}}؛<ref>[[سوره انبیاء]]/ ۲۸.</ref> ...و آنها جز برای کسانی که خدا راضی (به شفاعت او) است، شفاعت نمی‌کنند و از ترس او بیمناکند. | |
| − | + | با بررسی آیات شفاعت بدست می‌آید که منظور از آیات نفی کننده شفاعت این است که کسی به عنوان مستقل چنین حقی را ندارد و منظور از آیات اثبات کننده شفاعت این است که اصلاً و ذاتاً شفاعت برای خداست و برای غیر خدا با اذن و تملیک اوست. | |
| − | + | شفیع در حقیقت خود خدای سبحان است و برگشت شفاعت به این است که یکی از صفات خدا بین خدا و شخص شفاعت خواه، واسطه می‌شود تا حال او را اصلاح کند مانند واسطه شدن رحمت و مغفرت خدا بین او و بنده گنهکارش، تا وی را از وبال گناهش و از [[عذاب]] نجات دهد.<ref>منشور جاوید، ج ۸، ص ۲۳۴، جعفر سبحانی.</ref> | |
| − | + | ==شفاعت کنندگان و شفاعت شوندگان== | |
| + | '''شفاعت کنندگان چه کسانی هستند؟''' | ||
| − | + | *[[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] صلی الله علیه و آله: قرآن می فرماید: {{متن قرآن|«عَسَى أَن یبْعَثَک رَبُّک مَقَامًا مَّحْمُودًا»}}؛<ref>[[سوره اسراء]]/۷۹.</ref> امید است پروردگارت تو را به مقام پسندیده‌ای برانگیزد. مفسران در [[تفسیر قرآن|تفسیر]] این آیه گفته‌اند: مقصود از مقام محمود، همان مقام شفاعت برای [[پیامبر اسلام]] است.<ref>ترجمه المیزان، ج ۱۷، ص ۴۱۰. </ref> | |
| − | * امامان معصوم علیهم‌السلام: در ذیل آیه | + | *[[امامان معصوم]] علیهم‌السلام: در ذیل آیه ۱۰۱ [[سوره شعراء]] روایات متعددی آمده که در بعضی از آنها صریحاً آمده که شافعان، امامان علیهم السلام هستند.<ref>نورالثقلین، ج ۳، ص ۲۰۸؛ ذیل آیه ۷۹ اسراء، مجمع البیان، ج ۶، ص ۶۷۱ ذیل همان آیه.</ref> |
| − | * | + | *[[پیامبران|انبیاء]]، علماء و شهدا: [[امام علی علیه السلام|حضرت علی]] علیه السلام: «سه گروه هستند که از خدای متعال طلب شفاعت می‌کنند و شفاعتشان پذیرفته می‌شود؛ «الانبیاء ثم العلماء ثم الشهداء».<ref>ترجمه المیزان، ج ۱۵، ص ۴۱۱.</ref> |
| − | * فرشتگان: {{متن قرآن| | + | *[[فرشتگان]]: {{متن قرآن|«وَکم مِّن مَّلَک فِی السَّمَاوَاتِ لَا تُغْنِی شَفَاعَتُهُمْ شَیئًا إِلَّا مِن بَعْدِ أَن یأْذَنَ اللَّهُ لِمَن یشَاء وَیرْضَى»}}.<ref>[[سوره نجم]]/۲۶.</ref> |
| − | + | '''شفاعت به چه کسانی می‌رسد؟''' | |
| − | با بررسی آیات و روایات بدست می‌آید که شفاعت شونده شرایطی دارد که بدون تحقق آنها، شفاعت امکان | + | با بررسی آیات و روایات بدست می‌آید که شفاعت شونده شرایطی دارد که بدون تحقق آنها، شفاعت امکان ندارد، مثل مورد رضایت خدای متعال بودن: {{متن قرآن|«لا یشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى وَهُم مِّنْ خَشْیتِهِ مُشْفِقُونَ»}}<ref>[[سوره انبیاء]]/۲۸.</ref> |
کسی مورد شفاعت قرار می‌گیرد که خدا از او راضی و خشنود باشد. | کسی مورد شفاعت قرار می‌گیرد که خدا از او راضی و خشنود باشد. | ||
| − | باید توجه داشت که فرد مؤمن و معتقد اگرچه گناهکار و دارای لغزش هایی | + | باید توجه داشت که فرد مؤمن و معتقد اگرچه گناهکار و دارای لغزش هایی باشد، ولی از جهت [[ایمان]] و عقیده‌اش مورد رضایت و خشنودی خدای متعال است.<ref>تلخیص محاضرات فی الالهیات، جعفر سبحانی به نقل از خصال صدوق باب ۳، حدیث ۱۶۹.</ref> |
| − | {{متن قرآن|«لَا | + | {{متن قرآن|«لَا یمْلِکونَ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمَٰنِ عَهْدًا»}}؛<ref>[[سوره مریم]]/۸۷.</ref> آنان مالک شفاعت نیستند مگر کسی که نزد خداوند رحمان، عهد و پیمانی دارد. |
| − | عهدی که از نزد خدا گرفته شده عبارت است از اعتقاد حق یا عمل صالح که در روز قیامت مؤمن را نجات می‌دهد.<ref> | + | عهدی که از نزد خدا گرفته شده عبارت است از اعتقاد [[حق]] یا [[عمل صالح]] که در روز [[قیامت]] مؤمن را نجات می‌دهد.<ref>علامه حلی، کشف المرادی فی شرح تجرید الاعتقاد، ص ۵۶۵، تصحیح و تعلیق علامه حسن حسن‌زاده آملی قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۲۷ قمری.</ref> |
==اثر تربیتی اعتقاد به شفاعت== | ==اثر تربیتی اعتقاد به شفاعت== | ||
| − | اثری که وعده شفاعت در افراد | + | اثری که وعده شفاعت در افراد می‌گذارد، زنده کردن حسّ امیدواری در افراد گناهکار است تا آنان با دیدن [[گناه|گناهان]] و جرائم خود دچار ناامیدی و یأس از رحمت بی‌کران الهی نگردند.<ref>ترجمه المیزان، ج۱۴، ص۲۵۱.</ref> مانند همان اثری که اعتقاد به [[توبه]] و پذیرش از سوی خداوند متعال در انسان‌ها می‌گذارد. |
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| − | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | کاظم احمد زاده، شفاعت، [http://www.pajoohe.ir | + | * کاظم احمد زاده، شفاعت، [http://www.pajoohe.ir دانشنامه پژوهه]، تاریخ بازیابی: ۱۴ بهمن ۱۳۹۱. |
| − | |||
{{اعتقادات شیعه}} | {{اعتقادات شیعه}} | ||
نسخهٔ ۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۲:۱۶
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
اعتقاد به اصل شفاعت در آخرت و در چهارچوب اذن الهی، از عقاید مسلم اسلامی است که همه علمای شیعه و سنی آن را قبول دارند.[۱] روایات دلالت کننده بر شفاعت رسول خدا صلی الله علیه و آله در روز قیامت، هم از طریق اهل بیت علیهم السلام و هم از طریق عامه در حد تواتر به ما رسیده است که در روز قیامت افرادی از گناهکاران اهل ایمان، شفاعت می‌شوند و آنان یا قبل از ورود به آتش و یا بعد از آن نجات می‌یابند.[۲]
محتویات
شفاعت در لغت و اصطلاح
شفاعت از ماده «شفع» به معنای ضمیمه کردن چیزی به مثل آن است.[۳] با توجه به این عبارت، باید نوعی شباهت و همانندی در میان آن دو بوده باشد، هر چند تفاوت هائی نیز در میان آن دو چیز دیده شود.[۴]
«شفاعت» عبارت است از این که در روز قیامت، پیامبران و اولیاء و صالحان درباره کسانی که پیوند ایمانی خود را با خدا قطع ننموده و از طرفی رابطه معنوی خود را با شفاعت کنندگان درگاه الهی حفظ کرده‌اند، وساطت و میانجیگری خواهند کرد.[۵]
آیات شفاعت در قرآن
- آیاتی که شفاعت را نفی می‌کنند مثل: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَنفِقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاکم مِّن قَبْلِ أَن یأْتِی یوْمٌ لابَیعٌ فِیهِ وَلاَ خُلَّةٌ وَلاَ شَفَاعَةٌ وَالْکافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ»؛[۶] ای کسانی که ایمان آورده‌اید از آنچه به شما روزی داده‌ایم، انفاق کنید پیش از آن که روزی فرا رسد که در آن نه خرید و فروش است و نه دوستی و نه شفاعت و...
- آیاتی که شفاعت را مختص خدای متعال می‌دانند: «قُل لِّلَّه الشَّفَاعَةُ جَمِیعًا لَّهُ مُلْک السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ»؛[۷] بگو تمام شفاعت از آن خداست (زیرا) حاکمیت آسمان‌ها در زمین از آن اوست.
- آیاتی که شفاعت را برای دیگران و مشروط به اذن الهی می‌دانند: «وَلَا تَنفَعُ الشَّفَاعَةُ عِندَهُ إِلَّا لِمَنْ أَذِنَ لَهُ»؛[۸] هیچ شفاعتی نزد او جزء به کسانی که اذن داده، سودی ندارد.
- آیاتی که برای شفاعت شوندگان شرایطی را بیان می‌کنند: «...وَلَا یشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى وَهُم مِّنْ خَشْیتِهِ مُشْفِقُونَ»؛[۹] ...و آنها جز برای کسانی که خدا راضی (به شفاعت او) است، شفاعت نمی‌کنند و از ترس او بیمناکند.
با بررسی آیات شفاعت بدست می‌آید که منظور از آیات نفی کننده شفاعت این است که کسی به عنوان مستقل چنین حقی را ندارد و منظور از آیات اثبات کننده شفاعت این است که اصلاً و ذاتاً شفاعت برای خداست و برای غیر خدا با اذن و تملیک اوست.
شفیع در حقیقت خود خدای سبحان است و برگشت شفاعت به این است که یکی از صفات خدا بین خدا و شخص شفاعت خواه، واسطه می‌شود تا حال او را اصلاح کند مانند واسطه شدن رحمت و مغفرت خدا بین او و بنده گنهکارش، تا وی را از وبال گناهش و از عذاب نجات دهد.[۱۰]
شفاعت کنندگان و شفاعت شوندگان
شفاعت کنندگان چه کسانی هستند؟
- پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله: قرآن می فرماید: «عَسَى أَن یبْعَثَک رَبُّک مَقَامًا مَّحْمُودًا»؛[۱۱] امید است پروردگارت تو را به مقام پسندیده‌ای برانگیزد. مفسران در تفسیر این آیه گفته‌اند: مقصود از مقام محمود، همان مقام شفاعت برای پیامبر اسلام است.[۱۲]
- امامان معصوم علیهم‌السلام: در ذیل آیه ۱۰۱ سوره شعراء روایات متعددی آمده که در بعضی از آنها صریحاً آمده که شافعان، امامان علیهم السلام هستند.[۱۳]
- انبیاء، علماء و شهدا: حضرت علی علیه السلام: «سه گروه هستند که از خدای متعال طلب شفاعت می‌کنند و شفاعتشان پذیرفته می‌شود؛ «الانبیاء ثم العلماء ثم الشهداء».[۱۴]
- فرشتگان: «وَکم مِّن مَّلَک فِی السَّمَاوَاتِ لَا تُغْنِی شَفَاعَتُهُمْ شَیئًا إِلَّا مِن بَعْدِ أَن یأْذَنَ اللَّهُ لِمَن یشَاء وَیرْضَى».[۱۵]
شفاعت به چه کسانی می‌رسد؟
با بررسی آیات و روایات بدست می‌آید که شفاعت شونده شرایطی دارد که بدون تحقق آنها، شفاعت امکان ندارد، مثل مورد رضایت خدای متعال بودن: «لا یشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى وَهُم مِّنْ خَشْیتِهِ مُشْفِقُونَ»[۱۶] کسی مورد شفاعت قرار می‌گیرد که خدا از او راضی و خشنود باشد.
باید توجه داشت که فرد مؤمن و معتقد اگرچه گناهکار و دارای لغزش هایی باشد، ولی از جهت ایمان و عقیده‌اش مورد رضایت و خشنودی خدای متعال است.[۱۷]
«لَا یمْلِکونَ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمَٰنِ عَهْدًا»؛[۱۸] آنان مالک شفاعت نیستند مگر کسی که نزد خداوند رحمان، عهد و پیمانی دارد.
عهدی که از نزد خدا گرفته شده عبارت است از اعتقاد حق یا عمل صالح که در روز قیامت مؤمن را نجات می‌دهد.[۱۹]
اثر تربیتی اعتقاد به شفاعت
اثری که وعده شفاعت در افراد می‌گذارد، زنده کردن حسّ امیدواری در افراد گناهکار است تا آنان با دیدن گناهان و جرائم خود دچار ناامیدی و یأس از رحمت بی‌کران الهی نگردند.[۲۰] مانند همان اثری که اعتقاد به توبه و پذیرش از سوی خداوند متعال در انسان‌ها می‌گذارد.
پانویس
- ↑ مفاهیم القرآن، جعفر سبحانی، ج۴، ص۱۵۶، ص۳۱۴.
- ↑ علامه طباطبایی، ترجمه المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، ج۱، ص۲۶۰.
- ↑ مفردات فی غریب القرآن ماده شفع، راغب اصفهانی.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، پیام قرآن، ج۶، ص۵۲۴.
- ↑ سبحانی، جعفر، منشور جاوید؛ قم، موسسه امام صادق علیه السلام، ۱۳۸۳، چاپ اول، ج۸، ص۲۰۷.
- ↑ سوره بقره/ ۲۵۴.
- ↑ سوره زمر/ ۴۴.
- ↑ سوره سباء/۲۳.
- ↑ سوره انبیاء/ ۲۸.
- ↑ منشور جاوید، ج ۸، ص ۲۳۴، جعفر سبحانی.
- ↑ سوره اسراء/۷۹.
- ↑ ترجمه المیزان، ج ۱۷، ص ۴۱۰.
- ↑ نورالثقلین، ج ۳، ص ۲۰۸؛ ذیل آیه ۷۹ اسراء، مجمع البیان، ج ۶، ص ۶۷۱ ذیل همان آیه.
- ↑ ترجمه المیزان، ج ۱۵، ص ۴۱۱.
- ↑ سوره نجم/۲۶.
- ↑ سوره انبیاء/۲۸.
- ↑ تلخیص محاضرات فی الالهیات، جعفر سبحانی به نقل از خصال صدوق باب ۳، حدیث ۱۶۹.
- ↑ سوره مریم/۸۷.
- ↑ علامه حلی، کشف المرادی فی شرح تجرید الاعتقاد، ص ۵۶۵، تصحیح و تعلیق علامه حسن حسن‌زاده آملی قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۲۷ قمری.
- ↑ ترجمه المیزان، ج۱۴، ص۲۵۱.
منابع
- کاظم احمد زاده، شفاعت، دانشنامه پژوهه، تاریخ بازیابی: ۱۴ بهمن ۱۳۹۱.
| اعتقادات شیعه | |
| توحید | توحید ذاتی * توحید صفاتی * توحید افعالی * توحید در عبادت * بداء * اسماء و صفات الهی |
| عدل | قضا و قدر * اختیار * امر بین الامرین |
| نبوت | عصمت پیامبران * خاتمیت * وحی * اعجاز * عدم تحریف قرآن |
| امامت |
باورها: ضرورت وجود امام * عصمت امامان * اهل بیت * چهارده معصوم * ولایت تكوینی * علم غیب امامان * غیبت امام زمان (عج) * انتظار * رجعت * توسل * شفاعت * آخر الزمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله * امام علی(ع) * امام حسن(ع) * امام حسین(ع) * امام سجاد(ع) * امام باقر(ع) * امام صادق(ع) * امام کاظم(ع) * امام رضا(ع) * امام جواد(ع) * امام هادی(ع) * امام عسکری(ع) * امام مهدی(عج) |
| معاد | برزخ * معاد جسمانی * حشر * صراط * میزان * بهشت * جهنم |
