نماز امام زمان: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز
 
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{خوب}}
 
{{خوب}}
نماز [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|امام صاحب الزمان]] عجل الله تعالی فرجه الشریف دو رکعت است. این نماز را سید بن طاووس در کتاب [[مهج الدعوات و منهج العبادات (کتاب)|مهج الدعوات]] مستند به یکی از [[توقیع|توقیعات]] امام زمان(عج) در کتاب [[کنوز النجاح]] چنین آورده است<ref>سید ابن طاووس، مهج الدعوات و منهج العبادات‌، ۱۴۱۱ق، ص۲۹۴.</ref>:
+
نماز [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|امام زمان]] (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) دو [[رکعت]] است. این [[نماز]] را [[سید بن طاووس]] در کتاب «[[مهج الدعوات و منهج العبادات (کتاب)|مهج الدعوات]]» مستند به یکی از [[توقیعات امام زمان علیه السلام|توقیعات]] امام زمان (علیه السلام) در کتاب «کنوز النجاح» چنین آورده است<ref>مهج الدعوات و منهج العبادات‌، سید بن طاووس، ۱۴۱۱ق، ص۲۹۴.</ref>:
 
 
هر کس حاجتی به درگاه خدا دارد شب جمعه پس از نیمه شب غسل کند و به جایگاه نمازش رفته دو رکعت نماز به جای آورد که در رکعت  اول [[سوره حمد]] را بخواند و چون به آیه {{متن قرآن|«إِيَّاكَ نَعْبُدُ و إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ»}}رسید، آن را صد مرتبه تكرار کند و در بار صدم تا آخر سوره را تمام کند بعد از پایان حمد سوره توحید را یك بار بخواند و بعد ركوع و سجده ها را به جا آورد و ذكر هر کدام را هفت مرتبه پشت سر هم تكرار کند. ركعت دوم را نیز به همین گونه بخواند و چون نماز به پایان رسید این دعا را بخواند. خداوند حاجتش را البته بدهد هر چه باشد مگر اینکه حاجتش در قطع رحم نهفته باشد.
 
  
 +
هر کس حاجتی به درگاه خدا دارد شب جمعه پس از نیمه شب [[غسل]] کند و به جایگاه نمازش رفته دو رکعت نماز به جای آورد که در رکعت  اول [[سوره حمد]] را بخواند و چون به آیه {{متن قرآن|«إِيَّاكَ نَعْبُدُ و إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ»}} رسید، آن را صد مرتبه تكرار کند و در بار صدم تا آخر [[سوره]] را تمام کند، بعد از پایان حمد، [[سوره توحید]] را یك بار بخواند و بعد [[ركوع]] و [[سجده]] را به جا آورد و ذكر هر کدام را هفت مرتبه پشت سر هم تكرار کند. ركعت دوم را نیز به همین گونه بخواند و چون نماز به پایان رسید این [[دعا]] را بخواند. خداوند حاجتش را البته بدهد هر چه باشد مگر اینکه حاجتش در قطع رحم نهفته باشد.
 
و دعا این است:
 
و دعا این است:
 
{{متن دعا|
 
{{متن دعا|
اللّٰهُمَّ إِنْ أَطَعْتُكَ فَالْمَحْمَدَةُ لَكَ ، وَ إِنْ عَصَيْتُكَ فَالْحُجَّةُ لَكَ ، مِنْكَ الرَّوْحُ وَمِنْكَ الْفَرَجُ ، سُبْحانَ مَنْ أَنْعَمَ وَشَكَرَ ، سُبْحانَ مَنْ قَدَّرَ وَغَفَرَ . اللّٰهُمَّ إِنْ كُنْتُ عَصَيْتُكَ فَإِنِّي قَدْ أَطَعْتُكَ فِي أَحَبِّ الْأَشْياءِ إِلَيْكَ وَهُوَ الْإِيمانُ بِكَ ، لَمْ أَتَّخِذْ لَكَ وَلَداً وَلَمْ أَدْعُ لَكَ شَرِيكاً مَنّاً مِنْكَ بِهِ عَلَيَّ لَامَنّاً مِنِّي بِهِ عَلَيْكَ ، وَقَدْ عَصَيْتُكَ يَا إِلٰهِي عَلَىٰ غَيْرِ وَجْهِ الْمُكابَرَةِ ، وَلَا الْخُرُوجِ عَنْ عُبُودِيَّتِكَ ، وَلَا الْجُحُودِ لِرُبُوبِيَّتِكَ، وَلٰكِنْ أَطَعْتُ هَوايَ وَأَزَلَّنِي الشَّيْطانُ ، فَلَكَ الْحُجَّةُ عَلَيَّ وَالْبَيانُ فَإِنْ تُعَذِّبْنِي فَبِذُنُوبِي غَيْرُ ظالِمٍ لِي ، وَ إِنْ تَغْفِرْ لِي وَتَرْحَمْنِي فَإِنَّكَ جَوادٌ كَرِيمٌ .
+
«اللّٰهُمَّ إِنْ أَطَعْتُكَ فَالْمَحْمَدَةُ لَكَ، وَ إِنْ عَصَيْتُكَ فَالْحُجَّةُ لَكَ، مِنْكَ الرَّوْحُ وَمِنْكَ الْفَرَجُ ، سُبْحانَ مَنْ أَنْعَمَ وَشَكَرَ، سُبْحانَ مَنْ قَدَّرَ وَغَفَرَ. اللّٰهُمَّ إِنْ كُنْتُ عَصَيْتُكَ فَإِنِّي قَدْ أَطَعْتُكَ فِي أَحَبِّ الْأَشْياءِ إِلَيْكَ وَهُوَ الْإِيمانُ بِكَ، لَمْ أَتَّخِذْ لَكَ وَلَداً وَلَمْ أَدْعُ لَكَ شَرِيكاً مَنّاً مِنْكَ بِهِ عَلَيَّ لَامَنّاً مِنِّي بِهِ عَلَيْكَ، وَقَدْ عَصَيْتُكَ يَا إِلٰهِي عَلَىٰ غَيْرِ وَجْهِ الْمُكابَرَةِ، وَلَا الْخُرُوجِ عَنْ عُبُودِيَّتِكَ، وَلَا الْجُحُودِ لِرُبُوبِيَّتِكَ، وَلٰكِنْ أَطَعْتُ هَوايَ وَأَزَلَّنِي الشَّيْطانُ، فَلَكَ الْحُجَّةُ عَلَيَّ وَالْبَيانُ فَإِنْ تُعَذِّبْنِي فَبِذُنُوبِي غَيْرُ ظالِمٍ لِي، وَ إِنْ تَغْفِرْ لِي وَتَرْحَمْنِي فَإِنَّكَ جَوادٌ كَرِيمٌ».
 
 
|خدایا اگر اطاعتت کردم، پس ستایش تو راست و اگر نافرمانی‌ات نمودم پس حجّت تو راست، نسیم رحمت و گشایش از جانب توست، منزّه است کسی که نعمت داد، منزّه است کسی که تقدیر کرد و آمرزید، خدایا چنانچه نافرمانی‌ات کرده باشم، پس به یقین در محبوب‌ترین چیزها به نزد تو اطاعتت نمودم و آن ایمان به توست، برایت فرزندی نگرفتم و شریکی نخواندم، این ایمان منّتی است از جانب تو بر من، نه از سوی من بر تو، نافرمانی کردم تو را ای معبود من نه از روی دشمنی و نه از روی بیرون رفتن از بندگی‌ات و نه از روی انکار ربوبیتت، بلکه هوای نفسم را پیروی کردم و شیطان مرا لغزاند، تو را بر من حجّت و بیان است، پس اگر عذابم کنی به خاطر گناهان من است و تو ستمکار بر من نیستی و اگر مرا بیامرزی و به من رحم کنی به یقین تو بخشنده و بزرگواری.}}
 
  
 +
|خدایا اگر اطاعتت کردم، پس ستایش تو راست و اگر نافرمانی‌ات نمودم پس حجّت تو راست، نسیم رحمت و گشایش از جانب توست، منزّه است کسی که نعمت داد، منزّه است کسی که تقدیر کرد و آمرزید، خدایا چنانچه نافرمانی‌ات کرده باشم، پس به یقین در محبوب‌ترین چیزها به نزد تو اطاعتت نمودم و آن ایمان به توست، برایت فرزندی نگرفتم و شریکی نخواندم، این ایمان منّتی است از جانب تو بر من، نه از سوی من بر تو، نافرمانی کردم تو را ای معبود من نه از روی تکبر و دشمنی و نه از روی بیرون رفتن از بندگی‌ات و نه از روی انکار ربوبیتت، بلکه هوای نفسم را پیروی کردم و شیطان مرا لغزاند، تو را بر من حجّت و بیان است، پس اگر عذابم کنی به خاطر گناهان من است و تو ستمکار بر من نیستی و اگر مرا بیامرزی و به من رحم کنی به یقین تو بخشنده و بزرگواری.}}
  
پس از این دعا تا نفس او وفا کند «یا کریم، یا کریم» را تکرار کند، و بعد از آن بگوید:
+
پس از این دعا تا نفَس او وفا کند ذکر «یا کریمُ، یا کریمُ» را تکرار کند، و بعد از آن بگوید:
{{متن دعا|يَا آمِناً مِنْ كُلِّ شَيْءٍ وَكُلُّ شَيْءٍ مِنْكَ خائِفٌ حَذِرٌ أَسْأَلُكَ بِأَمْنِكَ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ وَخَوْفُ‌ِ كُلِّ شَيْءٍ مِنْكَ ، أَنْ تُصَلِّيَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُعطِيَنِي أَماناً لِنَفْسِي وَأَهْلِي وَوَلَدِي وَسائِرِ مَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَيَّ حَتَّىٰ لَا أَخافَ وَلَا أَحْذَرَ مِنْ شَيْءٍ أَبَداً إِنَّكَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ، وَحَسْبُنَا اللّٰهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ ، يَا كافِيَ إِبْرَاهِيمَ نُمْرُودَ ، وَيَا كافِيَ مُوسىٰ فِرْعَوْنَ ، أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تَكْفِيَنِي شَرَّ فُلانِ ابْنِ فُلان.
+
{{متن دعا|يَا آمِناً مِنْ كُلِّ شَيْءٍ وَكُلُّ شَيْءٍ مِنْكَ خائِفٌ حَذِرٌ أَسْأَلُكَ بِأَمْنِكَ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ وَخَوْفُ‌ِ كُلِّ شَيْءٍ مِنْكَ، أَنْ تُصَلِّيَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُعطِيَنِي أَماناً لِنَفْسِي وَأَهْلِي وَوَلَدِي وَسائِرِ مَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَيَّ حَتَّىٰ لَا أَخافَ وَلَا أَحْذَرَ مِنْ شَيْءٍ أَبَداً إِنَّكَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ، وَحَسْبُنَا اللّٰهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ، يَا كافِيَ إِبْرَاهِيمَ نُمْرُودَ، وَيَا كافِيَ مُوسىٰ فِرْعَوْنَ، أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تَكْفِيَنِي شَرَّ فُلانِ ابْنِ فُلان.
 
|ای ایمن از هر چیز و هر چیز از تو هراسان و در حذر، از تو می‌خواهم به ایمنی‌ات از هر چیز و هراس هر چیز از تو، این‌که بر محمد و خاندان محمّد درود فرستی و به من امان دهی، برای خود و خاندان و فرزندانم و سایر چیزهایی که به من عنایت کردی تا هرگز از چیزی نهراسم و حذر نکنم، به درستی که تو بر هر چیز توانایی و خدا ما را بس است و چه خوب کارگشایی است، ای کفایت‌کننده ابراهیم از نمرود و ای کفایت‌کننده موسی از فرعون، از تو می‌خواهم بر محمد و خاندان محمّد درود فرستی و از من کفایت کنی شرّ فلان پسر فلان را.
 
|ای ایمن از هر چیز و هر چیز از تو هراسان و در حذر، از تو می‌خواهم به ایمنی‌ات از هر چیز و هراس هر چیز از تو، این‌که بر محمد و خاندان محمّد درود فرستی و به من امان دهی، برای خود و خاندان و فرزندانم و سایر چیزهایی که به من عنایت کردی تا هرگز از چیزی نهراسم و حذر نکنم، به درستی که تو بر هر چیز توانایی و خدا ما را بس است و چه خوب کارگشایی است، ای کفایت‌کننده ابراهیم از نمرود و ای کفایت‌کننده موسی از فرعون، از تو می‌خواهم بر محمد و خاندان محمّد درود فرستی و از من کفایت کنی شرّ فلان پسر فلان را.
 
}}
 
}}
  
به جاى «فلان بن فلان» نام شخصی را که از شرّ او می‌ترسد و نام پدرش را بگوید و از خدا بخواهد که زیان او را دفع و وی را از او کفایت کند، به درستی که حق‌تعالی گزند او را کفایت خواهد کرد ان‌شاء‌الله‌تعالی.
+
به جاى «فلان بن فلان» نام شخصی را که از شرّ او می‌ترسد و نام پدرش را بگوید و از خدا بخواهد که زیان او را دفع و وی را از او کفایت کند، به درستی که حق‌تعالی گزند او را کفایت خواهد کرد، ان‌شاء‌الله‌تعالی.
  
و پس از آن به سجده رود و حاجت خود را بخواهد و به سوی حق‌تعالی زاری کند. به درستی که مرد مؤمن و زن مؤمنه‌ای نیست که این نماز را بجا آورد و این دعا را از روی اخلاص بخواند، مگر این‌که درهای آسمان برای او در برآمدن حاجاتش گشوده می‌شود و در همان هنگام و همان شب دعای او نسبت به هرگونه حاجتی که باشد مستجاب می‌شود و این به سبب فضل و انعام حق‌تعالی بر ما و بر مردم است.
+
و پس از آن به [[سجده]] رود و حاجت خود را بخواهد و به سوی حق‌تعالی زاری کند. به درستی که مرد مؤمن و زن مؤمنه‌ای نیست که این نماز را بجا آورد و این دعا را از روی [[اخلاص]] بخواند، مگر این‌که درهای آسمان برای او در برآمدن حاجاتش گشوده می‌شود و در همان هنگام و همان شب دعای او نسبت به هرگونه حاجتی که باشد مستجاب می‌شود و این به سبب فضل و انعام حق‌تعالی بر ما و بر مردم است.
  
این نماز همچنین در دستور نماز مسجد جمکران وارد شده است. با این تفاوت که دعای فوق را ندارد و در عوض گفته شده پس از اتمام نماز یك بار گفته می شود: «لا اله الّا الله» و به دنبال آن [[تسبیحات حضرت فاطمه]] سلام الله علیها خوانده شود و بعد از آن به سجده رفته و صد بار با عبارت «اللّهمّ صلّ علی محمّدٍ و آل محمّدٍ» بر پیامبر و آل او صلوات فرستد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۳، ص۲۳۱.</ref>
+
این نماز همچنین در دستور نماز [[مسجد جمکران]] وارد شده است. با این تفاوت که دعای فوق را ندارد و در عوض گفته شده پس از اتمام نماز یك بار گفته می شود: «لا اله الّا الله» و به دنبال آن تسبیحات [[حضرت فاطمه]] سلام الله علیها خوانده شود و بعد از آن به سجده رفته و صد بار با عبارت «اللّهمّ صلّ علی محمّدٍ و آل محمّدٍ» بر پیامبر و آل او صلوات فرستد.<ref>بحارالانوار، مجلسی، ۱۴۰۳ق، ج۵۳، ص۲۳۱.</ref>
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==

نسخهٔ کنونی تا ‏۸ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۱۵

نماز امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) دو رکعت است. این نماز را سید بن طاووس در کتاب «مهج الدعوات» مستند به یکی از توقیعات امام زمان (علیه السلام) در کتاب «کنوز النجاح» چنین آورده است[۱]:

هر کس حاجتی به درگاه خدا دارد شب جمعه پس از نیمه شب غسل کند و به جایگاه نمازش رفته دو رکعت نماز به جای آورد که در رکعت اول سوره حمد را بخواند و چون به آیه «إِيَّاكَ نَعْبُدُ و إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ» رسید، آن را صد مرتبه تكرار کند و در بار صدم تا آخر سوره را تمام کند، بعد از پایان حمد، سوره توحید را یك بار بخواند و بعد ركوع و سجده را به جا آورد و ذكر هر کدام را هفت مرتبه پشت سر هم تكرار کند. ركعت دوم را نیز به همین گونه بخواند و چون نماز به پایان رسید این دعا را بخواند. خداوند حاجتش را البته بدهد هر چه باشد مگر اینکه حاجتش در قطع رحم نهفته باشد. و دعا این است:

«اللّٰهُمَّ إِنْ أَطَعْتُكَ فَالْمَحْمَدَةُ لَكَ، وَ إِنْ عَصَيْتُكَ فَالْحُجَّةُ لَكَ، مِنْكَ الرَّوْحُ وَمِنْكَ الْفَرَجُ ، سُبْحانَ مَنْ أَنْعَمَ وَشَكَرَ، سُبْحانَ مَنْ قَدَّرَ وَغَفَرَ. اللّٰهُمَّ إِنْ كُنْتُ عَصَيْتُكَ فَإِنِّي قَدْ أَطَعْتُكَ فِي أَحَبِّ الْأَشْياءِ إِلَيْكَ وَهُوَ الْإِيمانُ بِكَ، لَمْ أَتَّخِذْ لَكَ وَلَداً وَلَمْ أَدْعُ لَكَ شَرِيكاً مَنّاً مِنْكَ بِهِ عَلَيَّ لَامَنّاً مِنِّي بِهِ عَلَيْكَ، وَقَدْ عَصَيْتُكَ يَا إِلٰهِي عَلَىٰ غَيْرِ وَجْهِ الْمُكابَرَةِ، وَلَا الْخُرُوجِ عَنْ عُبُودِيَّتِكَ، وَلَا الْجُحُودِ لِرُبُوبِيَّتِكَ، وَلٰكِنْ أَطَعْتُ هَوايَ وَأَزَلَّنِي الشَّيْطانُ، فَلَكَ الْحُجَّةُ عَلَيَّ وَالْبَيانُ فَإِنْ تُعَذِّبْنِي فَبِذُنُوبِي غَيْرُ ظالِمٍ لِي، وَ إِنْ تَغْفِرْ لِي وَتَرْحَمْنِي فَإِنَّكَ جَوادٌ كَرِيمٌ».

خدایا اگر اطاعتت کردم، پس ستایش تو راست و اگر نافرمانی‌ات نمودم پس حجّت تو راست، نسیم رحمت و گشایش از جانب توست، منزّه است کسی که نعمت داد، منزّه است کسی که تقدیر کرد و آمرزید، خدایا چنانچه نافرمانی‌ات کرده باشم، پس به یقین در محبوب‌ترین چیزها به نزد تو اطاعتت نمودم و آن ایمان به توست، برایت فرزندی نگرفتم و شریکی نخواندم، این ایمان منّتی است از جانب تو بر من، نه از سوی من بر تو، نافرمانی کردم تو را ای معبود من نه از روی تکبر و دشمنی و نه از روی بیرون رفتن از بندگی‌ات و نه از روی انکار ربوبیتت، بلکه هوای نفسم را پیروی کردم و شیطان مرا لغزاند، تو را بر من حجّت و بیان است، پس اگر عذابم کنی به خاطر گناهان من است و تو ستمکار بر من نیستی و اگر مرا بیامرزی و به من رحم کنی به یقین تو بخشنده و بزرگواری.

پس از این دعا تا نفَس او وفا کند ذکر «یا کریمُ، یا کریمُ» را تکرار کند، و بعد از آن بگوید:

يَا آمِناً مِنْ كُلِّ شَيْءٍ وَكُلُّ شَيْءٍ مِنْكَ خائِفٌ حَذِرٌ أَسْأَلُكَ بِأَمْنِكَ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ وَخَوْفُ‌ِ كُلِّ شَيْءٍ مِنْكَ، أَنْ تُصَلِّيَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُعطِيَنِي أَماناً لِنَفْسِي وَأَهْلِي وَوَلَدِي وَسائِرِ مَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَيَّ حَتَّىٰ لَا أَخافَ وَلَا أَحْذَرَ مِنْ شَيْءٍ أَبَداً إِنَّكَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ، وَحَسْبُنَا اللّٰهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ، يَا كافِيَ إِبْرَاهِيمَ نُمْرُودَ، وَيَا كافِيَ مُوسىٰ فِرْعَوْنَ، أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تَكْفِيَنِي شَرَّ فُلانِ ابْنِ فُلان.
ای ایمن از هر چیز و هر چیز از تو هراسان و در حذر، از تو می‌خواهم به ایمنی‌ات از هر چیز و هراس هر چیز از تو، این‌که بر محمد و خاندان محمّد درود فرستی و به من امان دهی، برای خود و خاندان و فرزندانم و سایر چیزهایی که به من عنایت کردی تا هرگز از چیزی نهراسم و حذر نکنم، به درستی که تو بر هر چیز توانایی و خدا ما را بس است و چه خوب کارگشایی است، ای کفایت‌کننده ابراهیم از نمرود و ای کفایت‌کننده موسی از فرعون، از تو می‌خواهم بر محمد و خاندان محمّد درود فرستی و از من کفایت کنی شرّ فلان پسر فلان را.

به جاى «فلان بن فلان» نام شخصی را که از شرّ او می‌ترسد و نام پدرش را بگوید و از خدا بخواهد که زیان او را دفع و وی را از او کفایت کند، به درستی که حق‌تعالی گزند او را کفایت خواهد کرد، ان‌شاء‌الله‌تعالی.

و پس از آن به سجده رود و حاجت خود را بخواهد و به سوی حق‌تعالی زاری کند. به درستی که مرد مؤمن و زن مؤمنه‌ای نیست که این نماز را بجا آورد و این دعا را از روی اخلاص بخواند، مگر این‌که درهای آسمان برای او در برآمدن حاجاتش گشوده می‌شود و در همان هنگام و همان شب دعای او نسبت به هرگونه حاجتی که باشد مستجاب می‌شود و این به سبب فضل و انعام حق‌تعالی بر ما و بر مردم است.

این نماز همچنین در دستور نماز مسجد جمکران وارد شده است. با این تفاوت که دعای فوق را ندارد و در عوض گفته شده پس از اتمام نماز یك بار گفته می شود: «لا اله الّا الله» و به دنبال آن تسبیحات حضرت فاطمه سلام الله علیها خوانده شود و بعد از آن به سجده رفته و صد بار با عبارت «اللّهمّ صلّ علی محمّدٍ و آل محمّدٍ» بر پیامبر و آل او صلوات فرستد.[۲]

پانویس

  1. مهج الدعوات و منهج العبادات‌، سید بن طاووس، ۱۴۱۱ق، ص۲۹۴.
  2. بحارالانوار، مجلسی، ۱۴۰۳ق، ج۵۳، ص۲۳۱.