صحابی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{ضعیف}}
 
{{ضعیف}}
{{مدخل دائرة المعارف|[[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام]]}}
+
==مفهوم شناسی==
 +
صحابه و اصحاب جمع صاحب به معنی معاشرت کننده است. <ref>لسان‏ العرب، ج 1، ص519</ref> و صحابی پیامبر به کسی گفته می‌شود که با [[پیامبر اسلام(ص)]] ملاقات کرده و هنگامی که از دنیا رفته، همچنان به او [[ایمان]] داشته و [[مسلمان]] بوده است.<ref>ابن‌ حجر عسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۵۸.</ref> برخى اضافه كرده اند كه از آن حضرت روايت نيز كرده باشد. گفته شده است: صد و چهارده هزار نفر از آن حضرت روايت كرده اند.<ref>مجمع البحرين، واژه «صحب».</ref>
  
صَحابى: مصاحب [[رسول خدا]] صلى اللّه عليه و آله.
+
==نظر اهل سنت در مورد صحابه==
 +
اهل سنت معتقدند هر کس اطلاق نام صحابی بر او صحیح باشد، عادل است.<ref>الاصابة فى تمییز الصحابة، ج ۱، ص ۱۶۲</ref> و برخی از علمای اهل سنت، سنت [[صحابه]] را نیز همچون سنت پیامبر حجت دانسته‌اند.<ref>به عنوان نمونه شاطبى در الموافقات، ج ۴، ص ۷۴. </ref>
  
صحابى منسوب به «صحابه» و صحابه برگرفته از «صُحبت» به معناى ملاقات، همنشينى و معاشرت است؛ ليكن در اصطلاح، صحابى مسلمانى را گويند كه رسول خدا صلى اللّه عليه و آله را ديده باشد. برخى اضافه كرده اند كه از آن حضرت روايت نيز كرده باشد.
+
==نظر شیعه در مورد صحابه==
 +
از نظر [[شیعه]]، صحابه [[پیامبر(ص)]] مانند دیگر انسان‌ها هستند و عدالت هیچکس به صرف صحابه پیامبر بودن، ثابت نمی‌شود.<ref>شهید ثانی، الرعایة فی علم الدرایة، ۱۴۰۸ق، ص۳۴۳؛ امین، اعیان الشیعة،‌ دار التعارف، ج۱، ص۱۱۳.</ref>
  
برخى ديگر افزوده اند: يا رسول خدا صلى اللّه عليه و آله او را ديده باشد. گفته شده است: صد و چهارده هزار نفر از آن حضرت روايت كرده اند.<ref>مجمع البحرين، واژه «صحب».</ref> از آن در [[اصول فقه]] و نيز به مناسبت در فقه استدلالى در ابواب مختلف سخن گفته اند.
+
علاوه بر این، کارهایی که از برخی صحابه سر زده، با عدالت ناسازگار است؛ مانند اینکه به جنگ امام عادل برخاستند، انسان‌های بی‌گناه را کشتند، اموالی را به ناحق ربودند و سبّ و ناسزاگویی می‌کردند. برخی از آن‌ها جنگ با مسلمانان به راه‌ انداختند، مسلمانان را فریفتند، سبب فتنه شدند و در پی ریاست بودند؛ منابع تاریخی بسیاری از این‌ها را گزارش کرده‌اند: اعمال [[خالد بن ولید]] که حتی موجب اعتراض شدید خلیفه دوم شد، اعمال [[مروان بن حکم]] در زمان [[عثمان]]، و نیز کارهای [[بسر بن ارطاه]] و [[مغیره بن شعبه]]، و [[ولید بن عقبه]] که همه اینها از صحابه بوده‌اند.<ref>امین، اعیان الشیعة،‌ دار التعارف، ج۱، ص۱۱۴.</ref>
  
==زيارت صحابی==
+
==منابع مهم شناخت صحابه==
 
+
*'''الإستیعاب في معرفة الأصحاب''' نوشته ابن ‌عبد‌البر قرطبی (۴۶۳ ـ ۳۶۸ ﻫ)
زيارت صحابه برگزيده [[رسول خدا]] صلى اللّه عليه و آله همچون [[سلمان]]، [[ابوذر]]، [[عمار]] و [[مقداد]] مستحب است.<ref>جواهرالكلام، 20/103.</ref>
+
*'''اُسْدُ الغابَه في معرفة الصحابه''' تالیف ابن‌اثیر جزرى (۶۳۰ـ ۵۵۵ ﻫ)
 
+
*'''الإصابه في تمییز الصحابه''' تألیف ابن‌حجر عسقلانی (۸۵۲ ـ ۷۷۳ ﻫ)
==مذهب صحابی==
+
*'''حیاة الصحابه''' تألیف محمد یوسف بن محمد الیاس مشهور به کاندهلوی (۱۳۸۴ ـ ۱۳۳۵ ﻫ)<ref>رک: رحمان ستایش، کتب رجال اهل سنت، ص73 تا 94</ref>
 
 
مراد از آن گفتار يا رفتار صحابه است، بدون آنكه مستند به قول يا عمل پيامبر صلى اللّه عليه و آله باشد. از ديدگاه فقهاى شيعه امامى، گفتار يا رفتار صحابه به خودى خود و به صرف صحابى بودن، بدون استناد به گفتار يا رفتار پيامبر صلى اللّه عليه و آله حجت نيست.<ref>منتهى المطلب 8/179 و 9/236؛ تمهيد القواعد/278؛ الإنصاف فى مسائل دام فيها الخلاف/ 190 و 348؛ اصول الإستنباط/ 340ـ341.</ref>
 
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
سطر ۲۰: سطر ۲۱:
  
 
==منابع==
 
==منابع==
 +
*ابن حجر عسقلانی، الإصابة فى تمييز الصحابة، تحقيق عادل احمد عبد الموجود و على محمد معوض، بيروت، دارالكتب العلمية، ط الأولى، 1415/م1995ق.
 +
*ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع - دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.
 +
*امین، سیدمحسن، أعیان الشیعة، تحقیق وتخریج حسن الامین، بیروت، دارالتعارف، بی‌تا.
 +
*رحمان ستایش، محمدکاظم، کتب رجال اهل سنت، دانشگاه قرآن و حدیث، مرکز آموزش الکترونیکی.
 
* فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج5، ص46-45.
 
* فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج5، ص46-45.
 
+
*ویکی شیعه، مدخل صحابه.
 
[[رده:پیامبر اکرم]]
 
[[رده:پیامبر اکرم]]
 
[[رده:اصحاب پیامبر]]
 
[[رده:اصحاب پیامبر]]
 
[[رده:مقاله های مهم]]
 
[[رده:مقاله های مهم]]

نسخهٔ ‏۳۱ مارس ۲۰۲۰، ساعت ۱۲:۳۳

مفهوم شناسی

صحابه و اصحاب جمع صاحب به معنی معاشرت کننده است. [۱] و صحابی پیامبر به کسی گفته می‌شود که با پیامبر اسلام(ص) ملاقات کرده و هنگامی که از دنیا رفته، همچنان به او ایمان داشته و مسلمان بوده است.[۲] برخى اضافه كرده اند كه از آن حضرت روايت نيز كرده باشد. گفته شده است: صد و چهارده هزار نفر از آن حضرت روايت كرده اند.[۳]

نظر اهل سنت در مورد صحابه

اهل سنت معتقدند هر کس اطلاق نام صحابی بر او صحیح باشد، عادل است.[۴] و برخی از علمای اهل سنت، سنت صحابه را نیز همچون سنت پیامبر حجت دانسته‌اند.[۵]

نظر شیعه در مورد صحابه

از نظر شیعه، صحابه پیامبر(ص) مانند دیگر انسان‌ها هستند و عدالت هیچکس به صرف صحابه پیامبر بودن، ثابت نمی‌شود.[۶]

علاوه بر این، کارهایی که از برخی صحابه سر زده، با عدالت ناسازگار است؛ مانند اینکه به جنگ امام عادل برخاستند، انسان‌های بی‌گناه را کشتند، اموالی را به ناحق ربودند و سبّ و ناسزاگویی می‌کردند. برخی از آن‌ها جنگ با مسلمانان به راه‌ انداختند، مسلمانان را فریفتند، سبب فتنه شدند و در پی ریاست بودند؛ منابع تاریخی بسیاری از این‌ها را گزارش کرده‌اند: اعمال خالد بن ولید که حتی موجب اعتراض شدید خلیفه دوم شد، اعمال مروان بن حکم در زمان عثمان، و نیز کارهای بسر بن ارطاه و مغیره بن شعبه، و ولید بن عقبه که همه اینها از صحابه بوده‌اند.[۷]

منابع مهم شناخت صحابه

  • الإستیعاب في معرفة الأصحاب نوشته ابن ‌عبد‌البر قرطبی (۴۶۳ ـ ۳۶۸ ﻫ)
  • اُسْدُ الغابَه في معرفة الصحابه تالیف ابن‌اثیر جزرى (۶۳۰ـ ۵۵۵ ﻫ)
  • الإصابه في تمییز الصحابه تألیف ابن‌حجر عسقلانی (۸۵۲ ـ ۷۷۳ ﻫ)
  • حیاة الصحابه تألیف محمد یوسف بن محمد الیاس مشهور به کاندهلوی (۱۳۸۴ ـ ۱۳۳۵ ﻫ)[۸]

پانویس

  1. لسان‏ العرب، ج 1، ص519
  2. ابن‌ حجر عسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۵۸.
  3. مجمع البحرين، واژه «صحب».
  4. الاصابة فى تمییز الصحابة، ج ۱، ص ۱۶۲
  5. به عنوان نمونه شاطبى در الموافقات، ج ۴، ص ۷۴.
  6. شهید ثانی، الرعایة فی علم الدرایة، ۱۴۰۸ق، ص۳۴۳؛ امین، اعیان الشیعة،‌ دار التعارف، ج۱، ص۱۱۳.
  7. امین، اعیان الشیعة،‌ دار التعارف، ج۱، ص۱۱۴.
  8. رک: رحمان ستایش، کتب رجال اهل سنت، ص73 تا 94


منابع

  • ابن حجر عسقلانی، الإصابة فى تمييز الصحابة، تحقيق عادل احمد عبد الموجود و على محمد معوض، بيروت، دارالكتب العلمية، ط الأولى، 1415/م1995ق.
  • ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع - دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.
  • امین، سیدمحسن، أعیان الشیعة، تحقیق وتخریج حسن الامین، بیروت، دارالتعارف، بی‌تا.
  • رحمان ستایش، محمدکاظم، کتب رجال اهل سنت، دانشگاه قرآن و حدیث، مرکز آموزش الکترونیکی.
  • فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج5، ص46-45.
  • ویکی شیعه، مدخل صحابه.