|
|
| (۴۷ نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است) |
| سطر ۱: |
سطر ۱: |
| − | {{خوب}}
| |
| | | | |
| − | ابوالبخترى، عاص بن هشام(یا هاشم) نام یکی از سران مشرك قريش است. وی علی رقم مخالفت با دعوت پیامبر اسلام همواره موضع گیری ملایمی نسبت به مسلمانان داشت و به همین جهت بود که پیامبر در جنگ بدر به مسلمانان دستور دادند که کسی حق ندارد او را بکشند. نام او در شأن نزول برخی از آیات قرآن در مذمت رفتار مشرکان دیده می شود.
| + | ==واژه شناسی== |
| | + | رجز (بكسر اوّل) به معنای اضطراب و پریشانی است. راغب گويد: اصل رجز اضطراب است و هنگامی که شتر ضعيف شود و قدمهاى كوتاه بر دارد گويند: «رجز البعير». طبرسى ذيل آيه 134 اعراف پس از آنكه معنى اصلى آن را انحراف از حق گفته مي گويد: «رجز لرزشى است در پاى شتر در اثر دردى كه آنرا از سير معمولى باز ميدارد. با توجه به این معنا در قرآن مجيد «رجز» به عنوان یک غذاب الهی یاد شده است كه عذاب اضطراب مخصوص و يا سبب اضطراب و پريشانى است:{{متن قرآن| «أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ مِنْ رِجْزٍ أَلِيمٌ»}}؛<ref> سوره سبا آیه 5 </ref>؛ براى آنهاست عذاب دردناكى.<ref> قاموس قرآن، ج3، ص: 55</ref> |
| | | | |
| − | ==شناختنامه== | + | ==رجز در قرآن== |
| − | ابوالبختری عاص بن هشام(یا هاشم) یکی از سران مشرکان قریش در زمان رسالت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بود. ابوالبختری اگر چه همراه با دیگر مشرکان قریش با دعوت رسول خدا مبارزه می کرد اما اقدامات او نسبت به دیگر مشرکان قریش از نرمش و مدارای بیشتری برخوردار بود.
| + | این واژه ی در قرآن کریم 9 بار به کار رفته است. |
| | | | |
| − | از جمله اینکه با طولانی شدن محاصره مسلمانان در شعب ابی طالب ابوالبختری به همراه چند نفر دیگر پیمان نامه مشرکان درباره محاصره مسلمانان را نقض کردند.<ref>أسدالغابة،ج2،ص:314</ref>
| + | ===پیامد فسق و ظلم=== |
| − |
| + | در قرآن کریم«رجز» جزای اقوامی است که به «فسق» روی می آورند. در داستان بنی اسرائیل آمده است که ایشان در ماجرای «باب حطه» برای تمسخر «حطه» را «حنطه: به معنای گندم» گفتند و در نتیجه عذاب «رجز» از آسمان بر آنان نازل شد. «فَبَدَّلَ الَّذينَ ظَلَمُوا قَوْلاً غَيْرَ الَّذي قيلَ لَهُمْ فَأَنْزَلْنا عَلَى الَّذينَ ظَلَمُوا رِجْزاً مِنَ السَّماءِ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ»<ref>سوره بقره آیه 59</ref> همچنین در داستان قوم لوط آمده است: إِنَّا مُنْزِلُونَ عَلى أَهْلِ هذِهِ الْقَرْيَةِ رِجْزاً مِنَ السَّماءِ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ <ref>سوره عنکبوت آیه 34</ref>همانا بر اهل اين شهر و آبادى عذابى از آسمان به خاطر فسقشان فروخواهيم ريخت. |
| − | ==تمسخر پیامبر== | + | ===پلیدی شیطان=== |
| − | حمایت بنی هاشم از پیامبر صلی الله علیه و آله باعث شد که چون قريش ديدند كه پيامبر (ص) از سوى عمو و عشيرهاش حمايت مىشود و آنان از تسليم او سرباز مىزنند بر آن شدند كه نزد مردم او را به جادوگرى و كهانت و جنون و شاعرى متهم كنند، تا آنان را از دخول به دين او باز دارند. پس جمعى براى آزار او پاى به ميدان نهادند از آن جمله بودند: ابو لهب عبد الغرى بن عبد المطلب، يكى از مسخره كنندگان، و پسر عمش ابو سفيان بن الحارث بن عبد المطلب و عتبه و شيبه، پسران ربيعه و عقبة بن ابى معيط يكى از مسخره كنندگان، و ابو سفيان از مسخره كنندگان، و حكم بن ابى العاص بن اميه نيز از مسخره كنندگان، و نضر بن الحارث از بنى عبد الدار و اسود بن المطلب بن اسد بن عبد العزى از مسخره كنندگان، و پسرش زمعه و ابو البخترى عاص بن هشام<ref>تاريخ ابن خلدون/ترجمه متن،ج1،ص:396</ref>
| + | «إِذْ يُغَشِّيكُمُ النُّعاسَ أَمَنَةً مِنْهُ وَ يُنَزِّلُ عَلَيْكُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً لِيُطَهِّرَكُمْ بِهِ وَ يُذْهِبَ عَنْكُمْ رِجْزَ الشَّيْطانِ وَ لِيَرْبِطَ عَلى قُلُوبِكُمْ وَ يُثَبِّتَ بِهِ الْأَقْدامَ»<ref>سوره انفال آیه 11</ref> |
| | + | <br /> |
| | | | |
| | + | ===عذابی دردناک=== |
| | + | «وَ الَّذينَ سَعَوْا في آياتِنا مُعاجِزينَ أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ مِنْ رِجْزٍ أَليمٌ» <ref>سوره سبأ آیه 5</ref> |
| | | | |
| − | ==مرگ==
| + | «هذا هُدىً وَ الَّذينَ كَفَرُوا بِآياتِ رَبِّهِمْ لَهُمْ عَذابٌ مِنْ رِجْزٍ أَليمٌ»<ref>سوره جاثیه آیه 11</ref> |
| − | المُجَذَّر بن ذِيَاد (000- 3 ه 000- 625 م) المجذر بن ذياد بن عمرو بن أخرم البلوي: شاعر فارس، من الصحابة. قتل سويد بن الصامت في الجاهلية، فهاج قتله وقعة «بعاث» و كان حليفا لبني عوف بن الخزرج. و أسلم مع بني الخزرج.
| |
| − | و بارزه «أبو البختري» يوم «بدر» فأنشد المجذر رجزا، منه:
| |
| − | «أطعن بالحربة حتى تنثني. و أعصب القرن بعضب مشرفي»
| |
| − | و قتل أبا البختري في ذلك اليوم.<ref>الأعلام،ج5،ص:279</ref>
| |
| − | | |
| − | ==مطلب کامل==
| |
| − | أمر أبى البختري العاص بن هاشم (بن الحارث) [2] بن أسد بن عبد العزى بن قصى:
| |
| − | 307- قالوا: كان أبو البختري أقل أذى لرسول الله صلى الله عليه و سلم على أنه كان يكذّبه و يعيب ما جاء به. و كان ممن أعان على نقض الصحيفة.
| |
| − | و كان رسول الله صلى الله عليه و سلم أمر أن يستبقيه من لقيه، و أن لا يقتله.
| |
| − | فلقيه المجذّر بن ذياد البلوى. فقال له: استأسر، فإنّ النبي صلى الله عليه و سلم أمر أن لا تقتل. فقال: إنّ معى رفيقي جنادة بن مليحة، فإن استبقيتموه، و إلا فلا حاجة لي في الحياة. فأعيّر بخذلانه، و جعل يقاتل و يقول [3]:
| |
| − | لن يسلم ابن حرة أكيله حتى يموت أو يرى سبيله
| |
| − | فحمل عليه المجذّر فقتله، و جعل يقول [4]:(چاپزكار،ج1،ص:166)
| |
| − | إما جهلت أو نسيت نسبي فاثبت النسبة أنى من بلى
| |
| − | الطاعنين برماح اليثربى و أعبط القرن بعضب مشرفي
| |
| − | __________________________________________________
| |
| − | [1] القرآن، الإسراء (17/ 90- 93).
| |
| − | [2] خ: هشام بن أسد. (و قد مر، و سيمر أيضا، نسبه الصحيح).
| |
| − | [3] الطبرى، ص 1325، مصعب الزبيري، ص 213، الاستيعاب، رقم 1249 المجذر، و فيه زيادة مصراع بين هذين: «و لا يفارق جزعا أكيله».
| |
| − | [4] مصعب الزبيري، ص 214 و حاشية، معجم الشعراء للمرزبانى، ص 470- 471، مع اختلافات و زيادات. خ في الثانى: بعصب مشرقى.
| |
| − | أنسابالأشراف،ج1،ص:147(چاپزكار،ج1،ص:166)
| |
| − | ثم إنّ المجذّر أتى النبي صلى الله عليه و سلم، فأخبره الخبر، و قال: و الذى بعثك بالحق، لقد جهدت أن يستأسر فآتيك به، فقاتلنى فقتلته. و قد قيل:
| |
| − | إنّ الذى قتل أبا البختري: عمير بن عامر المازنى، من بنى مازن بن النجار.
| |
| − | و يكنى أبا داود.
| |
| − | 308- و في أبى البختري نزلت: «و الذين اتخذوا من دونه أولياء ما نعبدهم إلا ليقرّبونا إلى الله زلفى إنّ الله يحكم بينهم فيما هم فيه يختلفون [1]». <ref>أنسابالأشراف،ج1،ص:146</ref>
| |
| − | | |
| − | | |
| − | | |
| − | | |
| − |
| |
| − | *برخى از مفسران نزول آيات 90 تا 93 از [[سوره حجر]] را درباره او و برخی دیگر از مشرکان قریش دانسته اند. در این آیات آمده است: {{متن قرآن|«كَما أَنْزَلْنا عَلَى الْمُقْتَسِمينَ.الَّذينَ جَعَلُوا الْقُرْآنَ عِضينَ. فَوَ رَبِّكَ لَنَسْئَلَنَّهُمْ أَجْمَعينَ. عَمَّا كانُوا يَعْمَلُونَ»}}؛همانگونه كه(عذاب را) به آن تقسيم كنندگان فرود آورديم. آنكسان كه قرآن را به چند پاره تقسيم كردند. پس سوگند به پروردگارت كه از همه شان بگرد هم بازخواست كنيم. در باره كارى كه می کردند
| |
| − | | |
| − | در این آیات خداوند «مقتسمین» را مذمت فرموده است.در باره اینکه «مقتسمین» به چه معناست و اشاره به چه افرادی دارد اقوال مختلفی بیان شده از جمله:
| |
| − | *سران کفّار باشند که نیروهایى را در ایام حج بر سر جاده ها و ورودى هاى مکّه تقسیم مى کردند، تا به مسافران بگویند که شخصى به نام محمّد (ص) ادّعاهایى دارد، مبادا به سخنان او گوش فرا دهید. آنان پیامبر را کاهن و ساحر و مجنون معرّفى مى کردند.
| |
| − | *گروهى که قرآن را در میان خود تقسیم کردند، تا هر یک مشابه بخشى از قرآن را بیاورند.
| |
| − | *کسانى که به بخشى از قرآن عمل و بخشى را رها مى کردند.
| |
| − | | |
| − | برخی مفسران ابوالبخترى را یکی از «مقتسمین» دانسته اند<ref>نک: تفسير قرطبى، ج10، ص39.</ref>
| |
| − | | |
| − | | |
| − | آيه 66 [[سوره حج]](22) در ناسپاسى و انكار نشانه‌هاى قدرت و وحدانيت خداوند از سوى ايشان،<ref>تفسير قرطبى، ج12، ص62.</ref>
| |
| − | | |
| − | آيات 4 تا 10 [[سوره ص]](38) درباره سخنان كفرآميز وى و انكار نبوت پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شده‌است.<ref>مجمع‌البيان، ج7ـ8، ص 725 و 726.</ref> بر اساس اقوالى، آيات 30 و 36 [[سوره انفال]](8)،<ref>مجمع‌البيان، ج3ـ4، ص826 و 832؛ اسباب‌النّزول، واحدى، ص195. </ref> 4[[سوره عنكبوت]](29)، <ref> تفسير‌قرطبى، ج13، ص216. </ref> 1 [[سوره محمد]](47) و 29 [[سوره مطففين]](83) نيز در شأن وى و هم‌فكرانش نازل شده است.<ref>همان، ج16، ص148 و ج14، ص175.</ref>
| |
| | | | |
| | ==پانویس== | | ==پانویس== |
| − | {{پانویس}}
| + | <references /> |
| | + | ==منابع== |
| | | | |
| − | ==منابع==
| + | *قرشى بنابى، علىاكبر، قاموس قرآن، 7جلد، دار الكتب الإسلامية - ايران - تهران، چاپ: 6، 1371 ه.ش. |
| − | فرهنگ قرآن، ج2.
| |
| | | | |
| − | [[رده:شخصیت‌های شان نزول آیات قرآن]] | + | [[رده: واژگان قرآنی]] |
واژه شناسی
رجز (بكسر اوّل) به معنای اضطراب و پریشانی است. راغب گويد: اصل رجز اضطراب است و هنگامی که شتر ضعيف شود و قدمهاى كوتاه بر دارد گويند: «رجز البعير». طبرسى ذيل آيه 134 اعراف پس از آنكه معنى اصلى آن را انحراف از حق گفته مي گويد: «رجز لرزشى است در پاى شتر در اثر دردى كه آنرا از سير معمولى باز ميدارد. با توجه به این معنا در قرآن مجيد «رجز» به عنوان یک غذاب الهی یاد شده است كه عذاب اضطراب مخصوص و يا سبب اضطراب و پريشانى است: «أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ مِنْ رِجْزٍ أَلِيمٌ»؛[۱]؛ براى آنهاست عذاب دردناكى.[۲]
رجز در قرآن
این واژه ی در قرآن کریم 9 بار به کار رفته است.
پیامد فسق و ظلم
در قرآن کریم«رجز» جزای اقوامی است که به «فسق» روی می آورند. در داستان بنی اسرائیل آمده است که ایشان در ماجرای «باب حطه» برای تمسخر «حطه» را «حنطه: به معنای گندم» گفتند و در نتیجه عذاب «رجز» از آسمان بر آنان نازل شد. «فَبَدَّلَ الَّذينَ ظَلَمُوا قَوْلاً غَيْرَ الَّذي قيلَ لَهُمْ فَأَنْزَلْنا عَلَى الَّذينَ ظَلَمُوا رِجْزاً مِنَ السَّماءِ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ»[۳] همچنین در داستان قوم لوط آمده است: إِنَّا مُنْزِلُونَ عَلى أَهْلِ هذِهِ الْقَرْيَةِ رِجْزاً مِنَ السَّماءِ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ [۴]همانا بر اهل اين شهر و آبادى عذابى از آسمان به خاطر فسقشان فروخواهيم ريخت.
پلیدی شیطان
«إِذْ يُغَشِّيكُمُ النُّعاسَ أَمَنَةً مِنْهُ وَ يُنَزِّلُ عَلَيْكُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً لِيُطَهِّرَكُمْ بِهِ وَ يُذْهِبَ عَنْكُمْ رِجْزَ الشَّيْطانِ وَ لِيَرْبِطَ عَلى قُلُوبِكُمْ وَ يُثَبِّتَ بِهِ الْأَقْدامَ»[۵]
عذابی دردناک
«وَ الَّذينَ سَعَوْا في آياتِنا مُعاجِزينَ أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ مِنْ رِجْزٍ أَليمٌ» [۶]
«هذا هُدىً وَ الَّذينَ كَفَرُوا بِآياتِ رَبِّهِمْ لَهُمْ عَذابٌ مِنْ رِجْزٍ أَليمٌ»[۷]
پانویس
- ↑ سوره سبا آیه 5
- ↑ قاموس قرآن، ج3، ص: 55
- ↑ سوره بقره آیه 59
- ↑ سوره عنکبوت آیه 34
- ↑ سوره انفال آیه 11
- ↑ سوره سبأ آیه 5
- ↑ سوره جاثیه آیه 11
منابع
- قرشى بنابى، علىاكبر، قاموس قرآن، 7جلد، دار الكتب الإسلامية - ايران - تهران، چاپ: 6، 1371 ه.ش.
