غیبت صغری: تفاوت بین نسخهها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | {{خوب}} | |
| + | '''«غیبت صُغری»''' به [[غیبت امام زمان (عج)|غیبت]] کوتاه امام دوازدهم [[شیعه]] -[[حضرت مهدی]] عجل الله تعالی فرجه- گفته میشود. با شهادت [[امام عسکری]] علیهالسلام در سال ۲۶۰ هجری، مرحله غیبت کوتاه مدت امام زمان آغاز شد و تا سال ۳۲۹ هجری یعنی حدود ۷۰ سال<ref> شیخ مفید در «الارشاد» (ج ۲ ص ۳۴۰) آغاز غیبت صغری را از هنگام ولادت حضرت مهدی علیهالسلام می داند، او می گوید: «غیبت صغری، از زمان ولادت حضرت مهدی تا پایان دوره سفارت (نیابت خاصه) و هنگام درگذشت آخرین سفیر از سفیرانی که واسطه ارتباط شیعه با امام بوده اند، می باشد». با این حساب دوره غیبت صغری، ۷۵ سال می شود. آنچه که شیخ مفید را بر این عقیده واداشته، ظاهرا این نکته است که حضرت مهدی علیه السلام در آن پنج سال ابتدای تولد، حضور و معاشرت چندانی نداشته است، و از نظر کلی غایب محسوب می شده است. </ref> به طول انجامید. این غیبت به لحاظ این که از جهت زمانی محدود است، به آن «غیبت صغری» گفتهاند. در این دوره، مردم با امام زمان از طریق نایب امام، ارتباط داشته اند، که چهار نفر به عنوان [[نواب اربعه|نُوّاب اربعه]] این سمت را یکی پس از دیگری بر عهده داشتهاند. این دوره نقش بسیار مهمی در ایجاد آمادگی شیعیان برای پذیرش «[[غیبت کبری]]» داشت. | ||
==نواب خاصه در غیبت صغری== | ==نواب خاصه در غیبت صغری== | ||
| − | در طول «غیبت صغری» گرچه امام از نظرها پنهان بود، اما کسانی بودند که با آن حضرت در تماس بودند و سمت | + | در طول «غیبت صغری» گرچه [[امام مهدی]] عجل الله تعالی فرجه از نظرها پنهان بود، اما کسانی بودند که با آن حضرت در تماس بودند و سمت «نُوّاب خاص» امام را داشتند؛ هر یک از شیعیان می توانستند به وسیله «نواب» مشکلات و مسائل خود را به عرض آن حضرت برسانند و توسط آنان پاسخ خود را دریافت کنند. گاهی گروهی از مردم به وسیله آن نایبان خاص به دیدار امام می رسیدند.<ref> شیخ صدوق در کمال الدین (ص ۴۳۴-۴۷۹) تعدادی از این افراد را نام می برد. </ref> این نایبان چهار نفرند و به «[[نواب اربعه]]» مشهورند. اسامی اینها که همگی از علما و بزرگان [[شیعه]] هستند به ترتیب عبارتند از: |
| − | + | *ابوعمرو [[عثمان بن سعید عمروی|عثمان بن سعید عمری]] از (۲۶۰ ه) تا هنگام وفات، که ظاهرا قبل از سال (۲۶۷ ه) بوده است.<ref> ر.ک: تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم علیه السلام، دکتر جاسم حسین، ص ۱۵۶. </ref> برخی وفات او را در سال (۲۶۵ ه) ذکر کرده اند.<ref> هاشم معروف حسنی (به نقل از همان: ص ۱۵۵). </ref> | |
| − | + | *ابوجعفر [[محمد بن عثمان عمرى|محمد بن عثمان عمری]] (از هنگام وفات سفیر اول تا ۳۰۵ ه). | |
| − | + | *ابوالقاسم [[ابوالقاسم حسین بن روح نوبختى|حسین بن روح نوبختی]] (۳۰۵ - ۳۲۶ ه). | |
| − | + | *ابوالحسن [[علی بن محمد سمری]] (۳۲۶ - ۳۲۹ ه). | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==غیبت صغری در روایات== | ==غیبت صغری در روایات== | ||
| − | در [[احادیث]] بسیاری از پیامبر | + | در [[احادیث]] بسیاری از [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] صلی الله علیه وآله و [[ائمه اطهار|ائمه معصومین]] علیهم السلام، [[غیبت امام زمان (عج)|غیبت حضرت مهدی]] عجل الله فرجه به دو بخش کوتاه مدت ([[غیبت صغری]]) و دراز مدت ([[غیبت کبری]]) تقسیم شده است. [[امام صادق]] علیه السلام در این باره فرمودند: «اِنَّ لِلْقائِمِ غَیبَتَینِ یرْجِعُ فِى اِحداهُما وَفِى الاُخْری لایدری اَینَ هُوَ یشْهَدُ المَواسِمَ یری الناسَ وَلا یرْونَهُ»؛ «همانا برای قائم دو غیبت است که در یکی از آن دو به خانواده اش برمی گردد و در دیگری جایگاهش معلوم نیست؛ هر سال در مناسک [[حج]] حاضر می گردد و مردم را می بیند در حالی که مردم او را نمی بینند».<ref> نعمانی، الغیبة، ص ۱۷۵، ح ۱۵.</ref> |
| − | |||
| − | |||
| − | + | افزون بر دو گونه بودن غیبت، در روایاتی به کوتاه بودن یکی و بلند بودن دیگری نیز اشاره شده است. همان حضرت در سخنی دیگر فرمودند: «لِلْقائِمِ غَیبَتانِ اِحْداهُما قَصِیرَةٌ وَالاُخْری طَوِیلَةٌ...»؛ «برای قائم دو غیبت است: یکی از آن ها کوتاه مدت و دیگری دراز مدت...».<ref> شیخ کلینی، کافی، ج ۱، ص ۳۴۰.</ref> | |
| − | + | اگرچه تعبیر «غیبت صغری» در روایات [[معصوم|معصومین]] علیهم السلام به این صورت نیامده است، اما رفته رفته -به خاطر کوتاه بودن دوران نخست غیبت-، به این عنوان مشهور شده است. | |
| − | + | ==ویژگیهای خاص غیبت صغری== | |
| − | + | برخی از ویژگی های غیبت صغری که آن را از دوره بعد ([[غیبت کبری]]) متمایز کرده عبارت است از: | |
| − | + | ۱. غیبت صغری از نظر زمان محدود بوده، ولی غیبت کبری بسیار طولانی است و غیر از [[الله|خداوند]] کسی از مدت آن آگاهی ندارد. | |
| − | + | ۲. در دوران غیبت صغری، پنهان زیستی [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|امام زمان]] همه جانبه و عمومی نبود؛ امام اگرچه از نگاه ها پنهان بود، ولی کسانی مانند [[نواب اربعه|نواب خاص]]، برخی از وکلای آن حضرت و نیز افرادی با ویژگی های ممتاز، می توانستند با آن حضرت در تماس باشند و پرسش ها و نامه های مردم را خدمت امام ببرند و پاسخ او را به مردم برسانند، و یا به دیدار آن حضرت نایل شوند و آن حضرت را ببینند و بشناسند. اما در غیبت تامه (کبری)، امام به طور کلی از نگاه ها پنهان است و باب مکاتبه و نامه نگاری بسته است؛ یعنی، بنای غیبت کبری و اقتضای آن این است که حضرت دیده نشود. البته این بدان معنا نیست که امکان ندارد دیده شود، زیرا ممکن است بعضی افراد، حضرت را ببینند. | |
| − | + | ۳. در غیبت صغری، [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|حضرت مهدی]] علیه السلام چهار نماینده داشت که آن ها را به صورت معین برگزیده بودند. مهمترین وظیفه آن ها برقراری ارتباط بین امام و مردم بود؛ ایشان اقامت گاه و مکان حضرت را نیز می دانستند، ولی در غیبت کبری چنین نیست. | |
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| − | <references/> | + | <references /> |
| − | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * | + | *درسنامه مهدویت؛ حضرت مهدی (ع) و دوران غیبت، خدامراد سلیمیان. |
| − | * مسعود پورسید آقایی، [ | + | *کتاب تاریخ عصر غیبت، مسعود پورسید آقایی، محمدرضا جباری، حسن عاشوری. |
| + | [[رده:امام زمان (عج)]] | ||
| + | [[رده:غیبت صغری]] | ||
| + | [[رده:مهدویت]] | ||
| + | {{سنجش کیفی | ||
| + | |سنجش=شده | ||
| + | |شناسه= خوب | ||
| + | |عنوان بندی مناسب= خوب | ||
| + | |کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب | ||
| + | |رعایت سطح مخاطب عام= خوب | ||
| + | |رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب | ||
| + | |جامعیت= متوسط | ||
| + | |رعایت اختصار= خوب | ||
| + | |سیر منطقی= خوب | ||
| + | |کیفیت پژوهش= خوب | ||
| + | |رده= دارد | ||
| + | }} | ||
| − | + | {{شناختنامه امام زمان (عج)}} | |
| − | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۱ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۰۷
«غیبت صُغری» به غیبت کوتاه امام دوازدهم شیعه -حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه- گفته میشود. با شهادت امام عسکری علیهالسلام در سال ۲۶۰ هجری، مرحله غیبت کوتاه مدت امام زمان آغاز شد و تا سال ۳۲۹ هجری یعنی حدود ۷۰ سال[۱] به طول انجامید. این غیبت به لحاظ این که از جهت زمانی محدود است، به آن «غیبت صغری» گفتهاند. در این دوره، مردم با امام زمان از طریق نایب امام، ارتباط داشته اند، که چهار نفر به عنوان نُوّاب اربعه این سمت را یکی پس از دیگری بر عهده داشتهاند. این دوره نقش بسیار مهمی در ایجاد آمادگی شیعیان برای پذیرش «غیبت کبری» داشت.
نواب خاصه در غیبت صغری
در طول «غیبت صغری» گرچه امام مهدی عجل الله تعالی فرجه از نظرها پنهان بود، اما کسانی بودند که با آن حضرت در تماس بودند و سمت «نُوّاب خاص» امام را داشتند؛ هر یک از شیعیان می توانستند به وسیله «نواب» مشکلات و مسائل خود را به عرض آن حضرت برسانند و توسط آنان پاسخ خود را دریافت کنند. گاهی گروهی از مردم به وسیله آن نایبان خاص به دیدار امام می رسیدند.[۲] این نایبان چهار نفرند و به «نواب اربعه» مشهورند. اسامی اینها که همگی از علما و بزرگان شیعه هستند به ترتیب عبارتند از:
- ابوعمرو عثمان بن سعید عمری از (۲۶۰ ه) تا هنگام وفات، که ظاهرا قبل از سال (۲۶۷ ه) بوده است.[۳] برخی وفات او را در سال (۲۶۵ ه) ذکر کرده اند.[۴]
- ابوجعفر محمد بن عثمان عمری (از هنگام وفات سفیر اول تا ۳۰۵ ه).
- ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی (۳۰۵ - ۳۲۶ ه).
- ابوالحسن علی بن محمد سمری (۳۲۶ - ۳۲۹ ه).
غیبت صغری در روایات
در احادیث بسیاری از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و ائمه معصومین علیهم السلام، غیبت حضرت مهدی عجل الله فرجه به دو بخش کوتاه مدت (غیبت صغری) و دراز مدت (غیبت کبری) تقسیم شده است. امام صادق علیه السلام در این باره فرمودند: «اِنَّ لِلْقائِمِ غَیبَتَینِ یرْجِعُ فِى اِحداهُما وَفِى الاُخْری لایدری اَینَ هُوَ یشْهَدُ المَواسِمَ یری الناسَ وَلا یرْونَهُ»؛ «همانا برای قائم دو غیبت است که در یکی از آن دو به خانواده اش برمی گردد و در دیگری جایگاهش معلوم نیست؛ هر سال در مناسک حج حاضر می گردد و مردم را می بیند در حالی که مردم او را نمی بینند».[۵]
افزون بر دو گونه بودن غیبت، در روایاتی به کوتاه بودن یکی و بلند بودن دیگری نیز اشاره شده است. همان حضرت در سخنی دیگر فرمودند: «لِلْقائِمِ غَیبَتانِ اِحْداهُما قَصِیرَةٌ وَالاُخْری طَوِیلَةٌ...»؛ «برای قائم دو غیبت است: یکی از آن ها کوتاه مدت و دیگری دراز مدت...».[۶]
اگرچه تعبیر «غیبت صغری» در روایات معصومین علیهم السلام به این صورت نیامده است، اما رفته رفته -به خاطر کوتاه بودن دوران نخست غیبت-، به این عنوان مشهور شده است.
ویژگیهای خاص غیبت صغری
برخی از ویژگی های غیبت صغری که آن را از دوره بعد (غیبت کبری) متمایز کرده عبارت است از:
۱. غیبت صغری از نظر زمان محدود بوده، ولی غیبت کبری بسیار طولانی است و غیر از خداوند کسی از مدت آن آگاهی ندارد.
۲. در دوران غیبت صغری، پنهان زیستی امام زمان همه جانبه و عمومی نبود؛ امام اگرچه از نگاه ها پنهان بود، ولی کسانی مانند نواب خاص، برخی از وکلای آن حضرت و نیز افرادی با ویژگی های ممتاز، می توانستند با آن حضرت در تماس باشند و پرسش ها و نامه های مردم را خدمت امام ببرند و پاسخ او را به مردم برسانند، و یا به دیدار آن حضرت نایل شوند و آن حضرت را ببینند و بشناسند. اما در غیبت تامه (کبری)، امام به طور کلی از نگاه ها پنهان است و باب مکاتبه و نامه نگاری بسته است؛ یعنی، بنای غیبت کبری و اقتضای آن این است که حضرت دیده نشود. البته این بدان معنا نیست که امکان ندارد دیده شود، زیرا ممکن است بعضی افراد، حضرت را ببینند.
۳. در غیبت صغری، حضرت مهدی علیه السلام چهار نماینده داشت که آن ها را به صورت معین برگزیده بودند. مهمترین وظیفه آن ها برقراری ارتباط بین امام و مردم بود؛ ایشان اقامت گاه و مکان حضرت را نیز می دانستند، ولی در غیبت کبری چنین نیست.
پانویس
- ↑ شیخ مفید در «الارشاد» (ج ۲ ص ۳۴۰) آغاز غیبت صغری را از هنگام ولادت حضرت مهدی علیهالسلام می داند، او می گوید: «غیبت صغری، از زمان ولادت حضرت مهدی تا پایان دوره سفارت (نیابت خاصه) و هنگام درگذشت آخرین سفیر از سفیرانی که واسطه ارتباط شیعه با امام بوده اند، می باشد». با این حساب دوره غیبت صغری، ۷۵ سال می شود. آنچه که شیخ مفید را بر این عقیده واداشته، ظاهرا این نکته است که حضرت مهدی علیه السلام در آن پنج سال ابتدای تولد، حضور و معاشرت چندانی نداشته است، و از نظر کلی غایب محسوب می شده است.
- ↑ شیخ صدوق در کمال الدین (ص ۴۳۴-۴۷۹) تعدادی از این افراد را نام می برد.
- ↑ ر.ک: تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم علیه السلام، دکتر جاسم حسین، ص ۱۵۶.
- ↑ هاشم معروف حسنی (به نقل از همان: ص ۱۵۵).
- ↑ نعمانی، الغیبة، ص ۱۷۵، ح ۱۵.
- ↑ شیخ کلینی، کافی، ج ۱، ص ۳۴۰.
منابع
- درسنامه مهدویت؛ حضرت مهدی (ع) و دوران غیبت، خدامراد سلیمیان.
- کتاب تاریخ عصر غیبت، مسعود پورسید آقایی، محمدرضا جباری، حسن عاشوری.
