بکتاشیه: تفاوت بین نسخه‌ها
Heidariyan47 (بحث | مشارکتها) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| (۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | فرقه | + | فرقه «بکتاشیه» یکی از طریقه‌های [[تصوف|صوفیه]] است که در آسیای صغیر و منطقه بالکان پیروان بسیار دارد. |
| − | + | تاریخ پیدایش این فرقه به قرن هفتم هجرى و خاستگاه آن کشور عثمانى ([[ترکیه|ترکیه]] فعلی) بوده است. بکتاشیان خود را مسلمان و [[شیعه]] می‌دانند، اما غالب منابع، به عدم التزام آنان به [[احکام شرعی|احکام]] [[شریعت|شریعت]] اشاره کرده‌اند. | |
| − | خاستگاه | ||
| − | == | + | ==تاریخچه بکتاشیه== |
| − | + | «حاجی بکتاش» رهبر این فرقه، زادگاهش نیشابور بوده و در سال ۷۲۸ هجرى درگذشته و دو کتاب «مقالات» و «ولایت نامه» بر جاى گذاشته است. وی ظاهراً از جمله صوفیان ترکمن خراسانی معروف به «بابا» بود که از پیروان احمد یسوی بودند و در سدۀ ۶ ق. همراه با موج مهاجران ترکمنی از شرق به آسیای صغیر آمدند. بکتاشیه از مذهب [[اهل حق]] ناشى شده است. سلطان صحاک (سهاک) پس از صد سال که دین اهل حق را آشکار کرد، در پیکر «بکتاش» جاى گرفت. | |
| − | |||
| − | در | ||
| − | |||
| − | + | چنین به نظر می‌رسد که حاجی بکتاش پس از مسافرتهایی به نقاط مختلف این سرزمین، سرانجام در روستایی در نزدیکی قیرشهر ساکن شد و به تدریج در میان قبایل ترکمن اطراف پیروانی یافت. وی با افزوده شدن بر شمار مریدانش اندک اندک طریقه‌ای با اعتقادات ویژه بنیاد نهاد که در ابتدا دارای آیینهای ساده‌ای بود، اما در سده‌های بعد این آیینها صورت منسجم‌تر و مفصل‌تری یافت. | |
| − | + | خانقاه بکتاشیه در آناتولى پایگاه تبلیغاتى یکى از سران نهضت حروفیه بود که پس از قتل فضل الله استرآبادى به عثمانى شتافت. برخى عقاید حروفیه در میان این فرقه بیادگار مانده است. در سال ۱۲۴۱ قمرى سلطان محمود خان دوم خلیفه عثمانى عده اى از مشایخ بکتاشیه را کشت و خانقاه هاى آنان را تعطیل نمود و افراد این فرقه را پراکنده ساخت. | |
| − | در | + | در ۱۳۰۴ ش. طریقۀ بکتاشیه همچون دیگر طریقه‌ها در کشور [[ترکیه|ترکیه]] منحل اعلام شد و از آن پس رهبری این طریقه به آلبانی انتقال یافت. به‌طورکلی طریقه بکتاشیه در خارج از سرزمین آناتولی تنها در میان جماعات ترک پذیرفته شده بود و در آلبانی بیش از هر جای دیگر پیرو داشت. پیروان طریقۀ بکتاشیه در سایر مناطق بالکان همچون مقدونیه، کوزوو، و نیز بلغارستان فعالیت داشتند، اما همه آنان با سخت‌گیریهای نظام کمونیستی در این سرزمینها به تدریج از فعالیت افتادند. |
| − | |||
| − | + | طریقۀ بکتاشیه در [[مصر]] نیز پیروانی در میان جماعت ترک و آلبانی‌تبار ساکن قاهره داشت. این جماعت در سده‌های ۹-۱۲ ق. تکیه‌هایی مخصوص به خود داشتند؛ اما با آغاز سدۀ ۱۳ ق. تنها تکیه قصرالعین در قاهره فعالیت داشته است. بکتاشیان در [[کربلا]] نیز تکیه‌ای به نام «عبدالمؤمن بابا» داشتند. | |
| − | + | ==عقاید و رفتار بکتاشیه== | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | محققان عقاید فرقه بکتاشیه را شبیه عقاید [[فرقه قزلباشیه|قزلباشیه]] و على اللهیان دانسته اند. عقاید این فرقه ترکیبى است از اصول [[مسیحیت|مسیحیت]] و عقاید [[تصوف|صوفیه]] و معتقدات [[شیعه]] و در اصول تابع [[اهل سنت]] هستند. به [[ائمه اطهار]] اعتقاد داشته و نسبت به [[امام صادق]] (علیه السلام) احترام بسیارى قائل مى باشند. | ||
| − | + | بکتاشیه در رفتار شبیه [[غلاة]] شیعه هستند. سران [[سقیفه]] را [[لعن]] مى کنند و به [[امامت]] دوازده امام شیعه مخصوصا امام صادق اعتقاد و احترام زیاد دارند. در عین حال شعائر مسیحی در میان عقایدشان بسیار است. مهم ترین مشخصه مسیحیان اعتقاد به تثلیث است که این فرقه نیز به آن روى آورده است: [[الله]]، [[پیامبر اسلام|محمد]] و [[امام علی علیه السلام|على]]، تثلیث این فرقه است. | |
| − | + | این فرقه به پیروى از عیسویان، عشاى ربانى را انجام مى دهند و بر سر سفره شراب و نان و پنیر مى گذارند و در خدمت شیخ خود که او را «بابا» مى گویند، به [[گناهان]] اعتراف و اقرار مى کنند و از او طلب آمرزش مى نمایند. | |
| + | [[شراب خواری|شُرب خمر]] نزد ایشان حرمتى ندارد و به اسرار اعداد و حروف عقیده دارند. | ||
| + | |||
| + | این فرقه، «بکتاش» را «پیر اول» خوانند و فضل الله استرآبادى را گرامى مى دارند و کتاب «جاویدان نامه» وى را محترم مى شمرند. این کتاب را به فارسى «عشق نامه» و به ترکى «فرشته اوغلى» گویند. | ||
| + | |||
| + | پیروان این فرقه عبایى سفید و کلاه سیاه چند گوش مثلث شکل که گاهى عدد اضلاع آن به احترام [[ائمه اطهار|ائمه اثنى عشر]] به دوازده ضلع (: ترک) مى رسد (: قزلباش)، مى پوشند و شیخ ایشان داراى عمامه اى سبز است. | ||
| + | فرقه بکتاشیه گردبندى از سنگ مهره بر گردن خود دارند که آن را «قیلتماش» گویند (: سنگ تسلیم) و تبرزینى دو دم و عصائى دراز دارند. | ||
| + | جوانان بى زن ایشان گوشواره هائى به گوش مى آویزند تا از زن داران تمیز داده شوند. | ||
| + | |||
| + | ==منابع== | ||
| + | |||
| + | * تاریخ ادیان و مذاهب جهان، ج۳، ص۲۴۸، عبدالله مبلغی آبادانی، در دسترس در [http://www.adyannet.com/book/3780 پایگاه اطلاع رسانی فرق و ادیان و مذاهب]. | ||
| + | * [https://www.cgie.org.ir/fa/article/228879/%D8%A8%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%87 "بکتاشیه"، دایرة المعارف بزرگ اسلامی]. | ||
| + | |||
| + | [[رده:ادیان و فرق]] | ||
| + | [[رده:فرقه های انحرافی در اسلام]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۴ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۳۷
فرقه «بکتاشیه» یکی از طریقه‌های صوفیه است که در آسیای صغیر و منطقه بالکان پیروان بسیار دارد. تاریخ پیدایش این فرقه به قرن هفتم هجرى و خاستگاه آن کشور عثمانى (ترکیه فعلی) بوده است. بکتاشیان خود را مسلمان و شیعه می‌دانند، اما غالب منابع، به عدم التزام آنان به احکام شریعت اشاره کرده‌اند.
تاریخچه بکتاشیه
«حاجی بکتاش» رهبر این فرقه، زادگاهش نیشابور بوده و در سال ۷۲۸ هجرى درگذشته و دو کتاب «مقالات» و «ولایت نامه» بر جاى گذاشته است. وی ظاهراً از جمله صوفیان ترکمن خراسانی معروف به «بابا» بود که از پیروان احمد یسوی بودند و در سدۀ ۶ ق. همراه با موج مهاجران ترکمنی از شرق به آسیای صغیر آمدند. بکتاشیه از مذهب اهل حق ناشى شده است. سلطان صحاک (سهاک) پس از صد سال که دین اهل حق را آشکار کرد، در پیکر «بکتاش» جاى گرفت.
چنین به نظر می‌رسد که حاجی بکتاش پس از مسافرتهایی به نقاط مختلف این سرزمین، سرانجام در روستایی در نزدیکی قیرشهر ساکن شد و به تدریج در میان قبایل ترکمن اطراف پیروانی یافت. وی با افزوده شدن بر شمار مریدانش اندک اندک طریقه‌ای با اعتقادات ویژه بنیاد نهاد که در ابتدا دارای آیینهای ساده‌ای بود، اما در سده‌های بعد این آیینها صورت منسجم‌تر و مفصل‌تری یافت.
خانقاه بکتاشیه در آناتولى پایگاه تبلیغاتى یکى از سران نهضت حروفیه بود که پس از قتل فضل الله استرآبادى به عثمانى شتافت. برخى عقاید حروفیه در میان این فرقه بیادگار مانده است. در سال ۱۲۴۱ قمرى سلطان محمود خان دوم خلیفه عثمانى عده اى از مشایخ بکتاشیه را کشت و خانقاه هاى آنان را تعطیل نمود و افراد این فرقه را پراکنده ساخت.
در ۱۳۰۴ ش. طریقۀ بکتاشیه همچون دیگر طریقه‌ها در کشور ترکیه منحل اعلام شد و از آن پس رهبری این طریقه به آلبانی انتقال یافت. به‌طورکلی طریقه بکتاشیه در خارج از سرزمین آناتولی تنها در میان جماعات ترک پذیرفته شده بود و در آلبانی بیش از هر جای دیگر پیرو داشت. پیروان طریقۀ بکتاشیه در سایر مناطق بالکان همچون مقدونیه، کوزوو، و نیز بلغارستان فعالیت داشتند، اما همه آنان با سخت‌گیریهای نظام کمونیستی در این سرزمینها به تدریج از فعالیت افتادند.
طریقۀ بکتاشیه در مصر نیز پیروانی در میان جماعت ترک و آلبانی‌تبار ساکن قاهره داشت. این جماعت در سده‌های ۹-۱۲ ق. تکیه‌هایی مخصوص به خود داشتند؛ اما با آغاز سدۀ ۱۳ ق. تنها تکیه قصرالعین در قاهره فعالیت داشته است. بکتاشیان در کربلا نیز تکیه‌ای به نام «عبدالمؤمن بابا» داشتند.
عقاید و رفتار بکتاشیه
محققان عقاید فرقه بکتاشیه را شبیه عقاید قزلباشیه و على اللهیان دانسته اند. عقاید این فرقه ترکیبى است از اصول مسیحیت و عقاید صوفیه و معتقدات شیعه و در اصول تابع اهل سنت هستند. به ائمه اطهار اعتقاد داشته و نسبت به امام صادق (علیه السلام) احترام بسیارى قائل مى باشند.
بکتاشیه در رفتار شبیه غلاة شیعه هستند. سران سقیفه را لعن مى کنند و به امامت دوازده امام شیعه مخصوصا امام صادق اعتقاد و احترام زیاد دارند. در عین حال شعائر مسیحی در میان عقایدشان بسیار است. مهم ترین مشخصه مسیحیان اعتقاد به تثلیث است که این فرقه نیز به آن روى آورده است: الله، محمد و على، تثلیث این فرقه است.
این فرقه به پیروى از عیسویان، عشاى ربانى را انجام مى دهند و بر سر سفره شراب و نان و پنیر مى گذارند و در خدمت شیخ خود که او را «بابا» مى گویند، به گناهان اعتراف و اقرار مى کنند و از او طلب آمرزش مى نمایند. شُرب خمر نزد ایشان حرمتى ندارد و به اسرار اعداد و حروف عقیده دارند.
این فرقه، «بکتاش» را «پیر اول» خوانند و فضل الله استرآبادى را گرامى مى دارند و کتاب «جاویدان نامه» وى را محترم مى شمرند. این کتاب را به فارسى «عشق نامه» و به ترکى «فرشته اوغلى» گویند.
پیروان این فرقه عبایى سفید و کلاه سیاه چند گوش مثلث شکل که گاهى عدد اضلاع آن به احترام ائمه اثنى عشر به دوازده ضلع (: ترک) مى رسد (: قزلباش)، مى پوشند و شیخ ایشان داراى عمامه اى سبز است. فرقه بکتاشیه گردبندى از سنگ مهره بر گردن خود دارند که آن را «قیلتماش» گویند (: سنگ تسلیم) و تبرزینى دو دم و عصائى دراز دارند. جوانان بى زن ایشان گوشواره هائى به گوش مى آویزند تا از زن داران تمیز داده شوند.
منابع
- تاریخ ادیان و مذاهب جهان، ج۳، ص۲۴۸، عبدالله مبلغی آبادانی، در دسترس در پایگاه اطلاع رسانی فرق و ادیان و مذاهب.
- "بکتاشیه"، دایرة المعارف بزرگ اسلامی.
