بکتاشیه: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۵ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
فرقه بكتاشيه از مذهب اهل حق ناشى شده است : (سلطان صحاك (سهاك) پس از صد سال كه دين اهل حق را آشكار كرد، در پيكر (بكتاش ) جاى گرفت .
+
فرقه «بکتاشیه» یکی‌ از طریقه‌های‌ [[تصوف|صوفیه‌]] است که‌ در آسیای‌ صغیر و منطقه بالکان‌ پیروان‌ بسیار دارد.
تاريخ پيدايش اين فرقه به قرن هفتم هجرى مى رسد.
+
تاریخ پیدایش این فرقه به قرن هفتم هجرى و خاستگاه آن کشور عثمانى ([[ترکیه|ترکیه]] فعلی) بوده است. بکتاشیان‌ خود را مسلمان‌ و [[شیعه‌]] می‌دانند، اما غالب‌ منابع‌، به‌ عدم‌ التزام‌ آنان‌ به‌ [[احکام شرعی|احکام‌]] [[شریعت|شریعت‌]] اشاره‌ کرده‌اند.
خاستگاه اين فرقه كشور عثمانى (: تركيه ) بوده است .
 
  
== رهبر این فرقه==
+
==تاریخچه بکتاشیه==
  
(بكتاش ) رهبر اين فرقه در سال ۷۲۸ هجرى درگذشته و دو كتاب بر جاى گذاشته است : (مقالات ) و (ولايت نامه ). عقايد اين فرقه تركيبى است از اصول مسيحيت و عقايد صوفيه و معتقدات شيعه و در اصول تابع اهل سنت هستند. به ائمه اطهار اعتقاد داشته و نسبت به امام صادق (عليه السلام ) احترام بسيارى قائل مى باشند. خانقاه بكتاشيه در (اناطولى ) پايگاه تبليغاتى يكى از سران نهضت حروفيه بود كه پس از قتل (فضل الله استرآبادى ) به عثمانى شتافت . برخى عقايد حروفيه در ميان اين فرقه بيادگار مانده است .
+
«حاجی بکتاش» رهبر این فرقه، زادگاهش نیشابور بوده و در سال ۷۲۸ هجرى درگذشته و دو کتاب «مقالات» و «ولایت نامه» بر جاى گذاشته است. وی‌ ظاهراً از جمله صوفیان‌ ترکمن‌ خراسانی‌ معروف‌ به «بابا» بود که‌ از پیروان‌ احمد یسوی‌ بودند و در سدۀ ۶ ق‌. همراه‌ با موج‌ مهاجران‌ ترکمنی‌ از شرق‌ به‌ آسیای‌ صغیر آمدند. بکتاشیه از مذهب [[اهل حق]] ناشى شده است. سلطان صحاک (سهاک) پس از صد سال که دین اهل حق را آشکار کرد، در پیکر «بکتاش» جاى گرفت.
در سال ۱۲۴۱ قمرى سلطان محمود خان دوم خليفه عثمانى عده اى از مشايخ بكتاشيه را كشت و خانقاه هاى آنان را تعطيل نمود و افراد اين فرقه را پراكنده ساخت .
 
در زمان كمال آتاتورك اينفرقه رو به انقراض نهاد و فقط خانقاه هائى از آنان در اطراف استانبول باقى مانده است .
 
==زادگاه بکتاش==
 
  
محققان زادگاه بكتاش را نيشابور مى دانند، و عقايد اين فرقه را شبيه عقايد قزلباشيه و على اللهيان دانسته اند.
+
چنین‌ به‌ نظر می‌رسد که‌ حاجی‌ بکتاش‌ پس‌ از مسافرتهایی‌ به‌ نقاط مختلف‌ این‌ سرزمین‌، سرانجام‌ در روستایی‌ در نزدیکی‌ قیرشهر ساکن‌ شد و به‌ تدریج‌ در میان‌ قبایل‌ ترکمن‌ اطراف‌ پیروانی‌ یافت‌. وی‌ با افزوده‌ شدن‌ بر شمار مریدانش‌ اندک‌ اندک‌ طریقه‌ای‌ با اعتقادات‌ ویژه‌ بنیاد نهاد که‌ در ابتدا دارای‌ آیینهای‌ ساده‌ای‌ بود، اما در سده‌های‌ بعد این آیینها صورت‌ منسجم‌تر و مفصل‌تری‌ یافت‌.  
  
==رفتار بکتاشیه==
+
خانقاه بکتاشیه در آناتولى پایگاه تبلیغاتى یکى از سران نهضت حروفیه بود که پس از قتل فضل الله استرآبادى به عثمانى شتافت. برخى عقاید حروفیه در میان این فرقه بیادگار مانده است. در سال ۱۲۴۱ قمرى سلطان محمود خان دوم خلیفه عثمانى عده اى از مشایخ بکتاشیه را کشت و خانقاه هاى آنان را تعطیل نمود و افراد این فرقه را پراکنده ساخت.
  
در رفتار شبيه غلاة شيعه هستند. سران سقيفه را لعن مى كنند و به امامت دوازده امام شيعه مخصوصا امام صادق اعتقاد و احترام زياد دارند. در عين حال شعائر مسيحى در ميان عقايدشان بسيار است . مهم ترين مشخصه مسيحى اعتقاد به تثليث است كه اين فرقه نيز به آن روى آورده است : (الله )، (محمد)، (على ) تثليث اين فرقه است . اين فرقه به پيروى از عيسويان (عشاى ربانى ) را انجام مى دهند و بر سر سفره شراب و نان و پنير مى گذارند و در خدمت شيخ خود كه او را بابا مى گويند، به گناهان اعتراف و اقرار مى كنند و از او طلب آمرزش ‍ مى نمايند.
+
در ۱۳۰۴ ش‌. طریقۀ بکتاشیه‌ همچون‌ دیگر طریقه‌ها در کشور [[ترکیه|ترکیه‌]] منحل‌ اعلام‌ شد و از آن‌ پس‌ رهبری‌ این‌ طریقه‌ به‌ آلبانی‌ انتقال‌ یافت‌. به‌طورکلی‌ طریقه بکتاشیه‌ در خارج‌ از سرزمین‌ آناتولی‌ تنها در میان‌ جماعات‌ ترک‌ پذیرفته‌ شده‌ بود و در آلبانی‌ بیش‌ از هر جای‌ دیگر پیرو داشت‌. پیروان‌ طریقۀ بکتاشیه‌ در سایر مناطق‌ بالکان‌ همچون‌ مقدونیه‌، کوزوو، و نیز بلغارستان‌ فعالیت‌ داشتند، اما همه آنان‌ با سخت‌گیریهای‌ نظام‌ کمونیستی‌ در این‌ سرزمینها به‌ تدریج‌ از فعالیت‌ افتادند.
(شرب خمر) نزد ايشان حرمتى ندارد و به اسرار اعداد و حروف عقيده دارند. اين فرقه (فضل الله استرآبادى ) را گرامى مى دارند و كتاب (جاويدان نامه ) وى را محترم مى شمرند. اين كتاب را به فارسى (عشق نامه ) و به تركى (فرشته اوغلى ) گويند.
 
  
==ویژگی های ظاهری==
+
طریقۀ بکتاشیه‌ در [[مصر]] نیز پیروانی‌ در میان‌ جماعت‌ ترک‌ و آلبانی‌تبار ساکن‌ قاهره‌ داشت‌. این‌ جماعت‌ در سده‌های‌ ۹-۱۲ ق‌. تکیه‌هایی‌ مخصوص‌ به‌ خود داشتند؛ اما با آغاز سدۀ ۱۳ ق‌. تنها تکیه قصرالعین‌ در قاهره‌ فعالیت‌ داشته‌ است‌. بکتاشیان‌ در [[کربلا]] نیز تکیه‌ای‌ به‌ نام «عبدالمؤمن‌ بابا» داشتند.
  
پيروان اين فرقه عباسى سفيد و كلاه سياه چند گوش مثلث شكل كه گاهى عدد اضلاع آن به احترام ائمه اثنى عشر به دوازده ضلع (: ترك ) مى رسد (: قزلباش )، مى پوشند و شيخ ايشان داراى عمامه اى سبز است .
+
==عقاید و رفتار بکتاشیه==
فرقه بكتاشيه گردبندى از سنگ مهره بر گردن خود دارند كه آن را (قيلتماش ) گويند (: سنگ تسليم ) و تبرزينى دودم و عصائى دراز دارند.
 
جوانان بى زن ايشان گوشواره هائى به گوش مى آويزند تا از زن داران تميز داده شوند.
 
اين فرقه (بكتاش ) را (پير اول ) خوانند و فرزند وى را (اوغلرى ) گويند .
 
  
 +
محققان عقاید فرقه بکتاشیه را شبیه عقاید [[فرقه قزلباشیه|قزلباشیه]] و على اللهیان دانسته اند. عقاید این فرقه ترکیبى است از اصول [[مسیحیت|مسیحیت]] و عقاید [[تصوف|صوفیه]] و معتقدات [[شیعه]] و در اصول تابع [[اهل سنت]] هستند. به [[ائمه اطهار]] اعتقاد داشته و نسبت به [[امام صادق]] (علیه السلام) احترام بسیارى قائل مى باشند.
  
==منبع==
+
بکتاشیه در رفتار شبیه [[غلاة]] شیعه هستند. سران [[سقیفه]] را [[لعن]] مى کنند و به [[امامت]] دوازده امام شیعه مخصوصا امام صادق اعتقاد و احترام زیاد دارند. در عین حال شعائر مسیحی در میان عقایدشان بسیار است. مهم ترین مشخصه مسیحیان اعتقاد به تثلیث است که این فرقه نیز به آن روى آورده است: [[الله]]، [[پیامبر اسلام|محمد]] و [[امام علی علیه السلام|على]]، تثلیث این فرقه است.
  
عبدالله مبلغی آبادانی، تاریخ ادیان و مذاهب جهان ،ج3، ص 248[پایگاه اطلاع رسانی فرق و ادیان و مذاهب http://www.adyannet.com/book/3780]
+
این فرقه به پیروى از عیسویان، عشاى ربانى را انجام مى دهند و بر سر سفره شراب و نان و پنیر مى گذارند و در خدمت شیخ خود که او را «بابا» مى گویند، به [[گناهان]] اعتراف و اقرار مى کنند و از او طلب آمرزش مى نمایند.
 +
[[شراب خواری|شُرب خمر]] نزد ایشان حرمتى ندارد و به اسرار اعداد و حروف عقیده دارند.
 +
 
 +
این فرقه، «بکتاش» را «پیر اول» خوانند و فضل الله استرآبادى را گرامى مى دارند و کتاب «جاویدان نامه» وى را محترم مى شمرند. این کتاب را به فارسى «عشق نامه» و به ترکى «فرشته اوغلى» گویند.
 +
 
 +
پیروان این فرقه عبایى سفید و کلاه سیاه چند گوش مثلث شکل که گاهى عدد اضلاع آن به احترام [[ائمه اطهار|ائمه اثنى عشر]] به دوازده ضلع (: ترک) مى رسد (: قزلباش)، مى پوشند و شیخ ایشان داراى عمامه اى سبز است.
 +
فرقه بکتاشیه گردبندى از سنگ مهره بر گردن خود دارند که آن را «قیلتماش» گویند (: سنگ تسلیم) و تبرزینى دو دم و عصائى دراز دارند.
 +
جوانان بى زن ایشان گوشواره هائى به گوش مى آویزند تا از زن داران تمیز داده شوند.
 +
 
 +
==منابع==
 +
 
 +
* تاریخ ادیان و مذاهب جهان، ج۳، ص۲۴۸، عبدالله مبلغی آبادانی، در دسترس در [http://www.adyannet.com/book/3780 پایگاه اطلاع رسانی فرق و ادیان و مذاهب].
 +
* [https://www.cgie.org.ir/fa/article/228879/%D8%A8%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%87 "بکتاشیه"، دایرة المعارف بزرگ اسلامی].
 +
 
 +
[[رده:ادیان و فرق]]
 +
[[رده:فرقه های انحرافی در اسلام]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۳۷

فرقه «بکتاشیه» یکی‌ از طریقه‌های‌ صوفیه‌ است که‌ در آسیای‌ صغیر و منطقه بالکان‌ پیروان‌ بسیار دارد. تاریخ پیدایش این فرقه به قرن هفتم هجرى و خاستگاه آن کشور عثمانى (ترکیه فعلی) بوده است. بکتاشیان‌ خود را مسلمان‌ و شیعه‌ می‌دانند، اما غالب‌ منابع‌، به‌ عدم‌ التزام‌ آنان‌ به‌ احکام‌ شریعت‌ اشاره‌ کرده‌اند.

تاریخچه بکتاشیه

«حاجی بکتاش» رهبر این فرقه، زادگاهش نیشابور بوده و در سال ۷۲۸ هجرى درگذشته و دو کتاب «مقالات» و «ولایت نامه» بر جاى گذاشته است. وی‌ ظاهراً از جمله صوفیان‌ ترکمن‌ خراسانی‌ معروف‌ به «بابا» بود که‌ از پیروان‌ احمد یسوی‌ بودند و در سدۀ ۶ ق‌. همراه‌ با موج‌ مهاجران‌ ترکمنی‌ از شرق‌ به‌ آسیای‌ صغیر آمدند. بکتاشیه از مذهب اهل حق ناشى شده است. سلطان صحاک (سهاک) پس از صد سال که دین اهل حق را آشکار کرد، در پیکر «بکتاش» جاى گرفت.

چنین‌ به‌ نظر می‌رسد که‌ حاجی‌ بکتاش‌ پس‌ از مسافرتهایی‌ به‌ نقاط مختلف‌ این‌ سرزمین‌، سرانجام‌ در روستایی‌ در نزدیکی‌ قیرشهر ساکن‌ شد و به‌ تدریج‌ در میان‌ قبایل‌ ترکمن‌ اطراف‌ پیروانی‌ یافت‌. وی‌ با افزوده‌ شدن‌ بر شمار مریدانش‌ اندک‌ اندک‌ طریقه‌ای‌ با اعتقادات‌ ویژه‌ بنیاد نهاد که‌ در ابتدا دارای‌ آیینهای‌ ساده‌ای‌ بود، اما در سده‌های‌ بعد این آیینها صورت‌ منسجم‌تر و مفصل‌تری‌ یافت‌.

خانقاه بکتاشیه در آناتولى پایگاه تبلیغاتى یکى از سران نهضت حروفیه بود که پس از قتل فضل الله استرآبادى به عثمانى شتافت. برخى عقاید حروفیه در میان این فرقه بیادگار مانده است. در سال ۱۲۴۱ قمرى سلطان محمود خان دوم خلیفه عثمانى عده اى از مشایخ بکتاشیه را کشت و خانقاه هاى آنان را تعطیل نمود و افراد این فرقه را پراکنده ساخت.

در ۱۳۰۴ ش‌. طریقۀ بکتاشیه‌ همچون‌ دیگر طریقه‌ها در کشور ترکیه‌ منحل‌ اعلام‌ شد و از آن‌ پس‌ رهبری‌ این‌ طریقه‌ به‌ آلبانی‌ انتقال‌ یافت‌. به‌طورکلی‌ طریقه بکتاشیه‌ در خارج‌ از سرزمین‌ آناتولی‌ تنها در میان‌ جماعات‌ ترک‌ پذیرفته‌ شده‌ بود و در آلبانی‌ بیش‌ از هر جای‌ دیگر پیرو داشت‌. پیروان‌ طریقۀ بکتاشیه‌ در سایر مناطق‌ بالکان‌ همچون‌ مقدونیه‌، کوزوو، و نیز بلغارستان‌ فعالیت‌ داشتند، اما همه آنان‌ با سخت‌گیریهای‌ نظام‌ کمونیستی‌ در این‌ سرزمینها به‌ تدریج‌ از فعالیت‌ افتادند.

طریقۀ بکتاشیه‌ در مصر نیز پیروانی‌ در میان‌ جماعت‌ ترک‌ و آلبانی‌تبار ساکن‌ قاهره‌ داشت‌. این‌ جماعت‌ در سده‌های‌ ۹-۱۲ ق‌. تکیه‌هایی‌ مخصوص‌ به‌ خود داشتند؛ اما با آغاز سدۀ ۱۳ ق‌. تنها تکیه قصرالعین‌ در قاهره‌ فعالیت‌ داشته‌ است‌. بکتاشیان‌ در کربلا نیز تکیه‌ای‌ به‌ نام «عبدالمؤمن‌ بابا» داشتند.

عقاید و رفتار بکتاشیه

محققان عقاید فرقه بکتاشیه را شبیه عقاید قزلباشیه و على اللهیان دانسته اند. عقاید این فرقه ترکیبى است از اصول مسیحیت و عقاید صوفیه و معتقدات شیعه و در اصول تابع اهل سنت هستند. به ائمه اطهار اعتقاد داشته و نسبت به امام صادق (علیه السلام) احترام بسیارى قائل مى باشند.

بکتاشیه در رفتار شبیه غلاة شیعه هستند. سران سقیفه را لعن مى کنند و به امامت دوازده امام شیعه مخصوصا امام صادق اعتقاد و احترام زیاد دارند. در عین حال شعائر مسیحی در میان عقایدشان بسیار است. مهم ترین مشخصه مسیحیان اعتقاد به تثلیث است که این فرقه نیز به آن روى آورده است: الله، محمد و على، تثلیث این فرقه است.

این فرقه به پیروى از عیسویان، عشاى ربانى را انجام مى دهند و بر سر سفره شراب و نان و پنیر مى گذارند و در خدمت شیخ خود که او را «بابا» مى گویند، به گناهان اعتراف و اقرار مى کنند و از او طلب آمرزش مى نمایند. شُرب خمر نزد ایشان حرمتى ندارد و به اسرار اعداد و حروف عقیده دارند.

این فرقه، «بکتاش» را «پیر اول» خوانند و فضل الله استرآبادى را گرامى مى دارند و کتاب «جاویدان نامه» وى را محترم مى شمرند. این کتاب را به فارسى «عشق نامه» و به ترکى «فرشته اوغلى» گویند.

پیروان این فرقه عبایى سفید و کلاه سیاه چند گوش مثلث شکل که گاهى عدد اضلاع آن به احترام ائمه اثنى عشر به دوازده ضلع (: ترک) مى رسد (: قزلباش)، مى پوشند و شیخ ایشان داراى عمامه اى سبز است. فرقه بکتاشیه گردبندى از سنگ مهره بر گردن خود دارند که آن را «قیلتماش» گویند (: سنگ تسلیم) و تبرزینى دو دم و عصائى دراز دارند. جوانان بى زن ایشان گوشواره هائى به گوش مى آویزند تا از زن داران تمیز داده شوند.

منابع