|
|
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده) |
| سطر ۱: |
سطر ۱: |
| − | كاملان مشرف بر خلايق يا انسان‌هاى متوسط در ايمان.
| + | #تغییرمسیر[[اصحاب اعراف]] |
| − | | |
| − | اَعراف جمع عُرْف، مكان‌هاى بلند و مرتفع را گويند،<ref> لسان‌العرب، ج 9، ص 156، «عرف».</ref>، از آن جهت كه آشكار و به راحتى قابل رؤيت است، برخلاف مكان پست.<ref> التبيان، ج 4، ص 410.</ref> به يال اسب و تاج خروس نيز عرف گفته مى‌شود زيرا در قسمت مرتفع بدن آنان قرار دارد.<ref> مجمع البيان، ج 4، ص 651؛ مفردات، ص 561، «عرف».</ref>
| |
| − | | |
| − | اعراف السحاب نيز به بخش‌هاى بالايى ابر اطلاق مى‌گردد.<ref> لسان العرب، ج 9، ص 157، «عرف».</ref> آيات 46ـ49 [[سوره اعراف]]/7 درباره اعراف و اصحاب آن سخن گفته است. به همين مناسبت سوره هفتم قرآن «اعراف» نام گرفته و آيات 13ـ15 [[سوره حديد]]/57 نيز به آن تفسير شده است.
| |
| − | | |
| − | در چيستى اعراف و هويت اصحاب اعراف، بين مفسران اختلاف نظر وجود دارد، هر چند قدر مسلم آن است كه مسئله اعراف و اصحاب اعراف به [[قيامت]] مربوط مى‌شود. برخى گفته‌اند: در آيه 46 [[سوره اعراف]]/ 7 چون ابتدا تعبير «حجاب» آمده و سپس اعراف و صفات اصحاب اعراف نام برده شده، معلوم مى‌شود اعراف بلندي‌هاى ديوار يا حجابى است كه بين [[بهشت]] و [[دوزخ]] قرار دارد و بر هر دو طرف مشرف است: «وبَينَهُما حِجابٌ و عَلَى الاَعرافِ رِجالٌ يَعرِفونَ كُلاًّ بِسيمَهُم...»؛<ref> الميزان، ج 8، ص 121.</ref> همچنين در آيه 13 سوره حديد/57 سخن از ديوارى به ميان آمده كه در قيامت بين مؤمنان و منافقان زده مى‌شود كه درونش رحمت و برونش عذاب است: «...فَضُرِبَ بَينَهُم بِسور لَهُ بابٌ باطِنُهُ فيهِ الرَّحمَةُ وظهِرُهُ مِن قِبَلِهِ‌العَذاب».
| |
| − | | |
| − | گفته شده كه اعراف يكى از مقام‌هاى عالى روحانى است كه از [[بهشت]] و [[دوزخ]] خارج بوده و بر آن دو احاطه دارد.<ref> التحقيق، ج 8، ص 99، «عرف»؛ الميزان، ج 8، ص 132ـ133.</ref> در برخى تفاسير، كوه‌ها يا تپه‌هاى فاصل بين بهشت و جهنم است<ref> الدرالمنثور، ج 3، ص 461.</ref> و در روايتى از رسول اكرم صلى الله عليه و آله اعراف، كوه اُحد دانسته شده كه بر اثر علاقه پيامبر به آن در قيامت بين بهشت و جهنم تجسم مى‌يابد.<ref> تفسير قرطبى، ج 7، ص 136.</ref>
| |
| − | | |
| − | از ابن‌عباس، تفسير اعراف به محل مشرف بر صراط نقل شده است<ref> التفسير الكبير، ج 14، ص 87.</ref> و حسن و زجاج بدون توضيحى روشن اعراف را از ريشه معرفت و شناخت دانسته‌اند.<ref> التفسير الكبير، ج 14، ص 87.</ref> برخى نيز افزوده‌اند كه اهل اعراف، كاملان در علم و معرفت‌اند و طوايف مردم را مى‌شناسند و بهشتيان و دوزخيان را از يكديگر تشخيص مى‌دهند؛<ref> العرشيه، ص 90.</ref> نيز گفته شده كه اعراف و اصحاب اعراف به يك معناست.<ref> اسفار، ج 9، ص 318.</ref>
| |
| − | | |
| − | در روايتى آمده است كه اعراف بزرگوارترين آفريدگان نزد خداوندند.<ref> الميزان، ج 8، ص 144.</ref> از آيات 46ـ51 [[سوره اعراف]]/ 7 و 13ـ15 [[سوره حديد]]/ 57 برمى‌آيد كه اعراف، حد فاصل ميان [[بهشت]] و [[دوزخ]] است، به گونه‌اى كه مانعى ميان آن دو محسوب نمى‌شود و بهشتيان و دوزخيان صداى هم را مى‌شنوند و با يكديگر گفتگو مى‌كنند: «يُنادونَهُم...» ([[سوره حديد]]/57،14) و اصحاب اعراف هر دو گروه را مشاهده و با آنان گفتگو مى‌كنند.(سوره اعراف/7،46)
| |
| − | | |
| − | '''اصحاب اعراف و ويژگي‌هاى آنان:'''
| |
| − | | |
| − | درباره هويت اصحاب اعراف 12 قول وجود دارد كه اساس همه آن‌ها به سه قول باز‌مى‌گردد:<ref> همان، ص 129.</ref>
| |
| − | | |
| − | # انسان‌هاى بزرگ و باشخصيت كه بر همه آفريدگان اشراف دارند و اولين و آخرين را مى‌شناسند: «...يَعرِفونَ كُلاًّ بِسيمَهُم...»، چنان‌كه در دنيا اهل خير و ايمان و اهل شر و طغيان را مى‌شناختند.<ref> اسفار، ج 9، ص 317.</ref> | |
| − | | |
| − | آنان بر بهشتيان درود مى‌فرستند: «...و نَادَوا اَصحبَ الجَنَّةِ اَن سَلمٌ عَلَيكُم...» و در قيامت كه بسيارى در وحشت و اضطراب بسر مى‌برند، تسلى دهنده ديگران هستند: «...لاخَوفٌ عَلَيكُم و لاَاَنتُم تَحزَنون» ([[سوره اعراف]]/ 7، 49) و روزى كه فرمان و قدرت خدا نافذ است اصحاب اعراف هم به اذن خداوند داراى نفوذ و قدرت هستند، از اين‌رو براى ورود به بهشت فرمان مى‌دهند: «...ادخُلوا الجَنَّةَ...».
| |
| − | | |
| − | آنان دوزخيان را سرزنش مى‌كنند: «ونادَى اَصحبُ الاَعرافِ رِجالاً يَعرِفونَهُم بِسيمهُم قالوا ما‌اَغنى عَنكُم جَمعُكُم و ما كُنتُم تَستَكبِرون».(سوره اعراف/7،48) اين قراين نشان مى‌دهد كه اصحاب اعراف، بندگان ويژه الهى‌اند كه از ميان مردم برگزيده شده و از اهوال و مراحل مختلف حسابرسى قيامت مستثنا هستند: «فَاِنَّهُم لَمُحضَرون × اِلاّ عِبادَاللّهِ المُخلَصين» (صافات/37،127ـ128) و در گفتگوى آن‌ها هيچ‌گونه ترس و اضطرابى مشاهده نمى‌شود.
| |
| − | | |
| − | تعبير به «رجال» نيز نشان دهنده آن است كه اصحاب اعراف در مراحل كمال انسانيت بسر مى‌برند زيرا در آيات قرآن تعبير «رجال» غالباً درباره افراد با شخصيت آمده است.<ref> الميزان، ج 8، ص 123ـ125.</ref> ([[سوره نور]]/24،37؛ [[سوره توبه]]/9،108؛ [[سوره احزاب]]/33،23؛ [[سوره يوسف]]/12،109)
| |
| − | | |
| − | اشكال شده است كه اين نظر، با جمله «...لَم يَدخُلوها و هُم يَطمَعون» (سوره اعراف/7،46) و «و اِذا صُرِفَت اَبصرُهُم تِلقاءَ اَصحبِ النّارِ قالوا رَبَّنا لاتَجعَلنا مَعَ القَومِ الظّلِمين» (اعراف/7،47) سازگارى ندارد زيرا چگونه كسانى كه از همه آفريدگان برترند، وارد بهشت نشده در آرزوى آن بسر مى‌برند و زمانى كه اهل جهنم را مى‌بينند با تضرع و دعا از خداوند مى‌خواهند كه آنان را در زمره ستمكاران قرار ندهد.
| |
| − | | |
| − | پاسخ اين است كه اولاً به نظر مى‌رسد اين دو عبارت مربوط به اهل [[بهشت]] باشد و اصحاب اعراف هنگامى بر آنان سلام مى‌كنند كه هنوز وارد بهشت نشده باشند<ref> تفسير قرطبى، ج 7، ص 137؛ الميزان، ج 8، ص 129ـ130.</ref> و براى نجات خود از آتش [[دوزخ]] دعا مى‌كنند.<ref> الميزان، ج 8، ص 131.</ref> ثانياً اگر اين دو جمله مربوط به اصحاب اعراف باشد، بدين معناست كه اهل بهشت وارد بهشت شده‌اند ولى اصحاب اعراف با اين كه از آنان برترند، هنوز وارد نشده‌اند و آنان مى‌دانند كه سرانجام وارد خواهند شد زيرا «طمع» در اينجا به معناى علم<ref> تفسير قرطبى، ج 7، ص 137.</ref> و يقين<ref> اسفار، ج 9، ص 317.</ref> است و اشكالى ندارد كه انسان‌هاى با شرافت و برتر ديرتر از ديگران وارد بهشت شوند.<ref> همان، ص 317ـ318.</ref> دعاى مزبور نيز هيچ‌گونه دلالتى بر پايين بودن منزلت آنان ندارد زيرا [[پيامبران]] الهى و بندگان صالح او و فرشتگان مقرب نيز چنين دعايى دارند.<ref> الميزان، ج 8، ص 131.</ref>
| |
| − | | |
| − | برخى اين انسان‌هاى بزرگ را انبيا مى‌دانند.<ref> التفسير الكبير، ج 14، ص 87.</ref> رواياتى نيز وارد شده است كه اصحاب اعراف، امامان عليهم‌السلام هستند،<ref> تفسير عياشى، ج 2، ص 18؛ نورالثقلين، ج 2، ص 32ـ33.</ref> چنان كه در روايتى از اميرالمؤمنين، [[امام على]] عليه‌السلام آمده است: ما اعراف هستيم و در روز [[قيامت]]، بين [[بهشت]] و [[جهنم]] قرار مى‌گيريم، پس هيچ كس وارد بهشت نمى‌شود جز اين كه ما را (به ولايت) بشناسد و ما او را (به اطاعت) بشناسيم و هيچ كس وارد آتش نمى‌شود، مگر اينكه او (ولايت) ما و ما (اطاعت) او را انكار كنيم.<ref> الميزان، ج 8، ص 145.</ref>
| |
| − | | |
| − | ابوعلى جبائى مى‌گويد: آنان انسان‌هاى عادلى هستند كه بر امت‌ها گواهى مى‌دهند. نظر ديگر آن است كه اصحاب اعراف، فقيهان و عالمان‌اند.<ref> تفسير ماوردى، ج 2، ص 225؛ تفسير قرطبى، ج 7، ص 135.</ref> آلوسى<ref> روح المعانى، مج 5، ج 8، ص 184.</ref> و حسكانى<ref> شواهد التنزيل، ج 1، ص 264.</ref> و ديگران از ابن‌عباس نقل كرده‌اند كه اصحاب اعراف، عباس، حمزه، على عليه‌السلام و جعفر هستند.
| |
| − | | |
| − | # اشخاص متوسطى كه از كافران و منافقان برترند و در نهايت وارد بهشت خواهند شد. آنان كسانى هستند كه آرزوى ورود به بهشت را دارند ولى هنوز به آن وارد نشده‌اند. ([[سوره اعراف]]، 7/46) در آيه 47 اعراف با بيان اين كه صورت‌هاى آنان به سمت جهنميان برگردانده مى‌شود، وحشت آنان از سرنوشتشان هنگامى كه چشمانشان به دوزخيان مى‌افتد، ترسيم شده. از اين‌رو به خدا پناه مى‌برند.
| |
| − | | |
| − | بنابراين قول گفته شده كه اصحاب اعراف گروهى هستند كه حسنات و سيئاتشان مساوى است و هيچ يك بر ديگرى ترجيحى ندارد تا استحقاق بهشت يا جهنم را داشته باشند، بدين جهت بر اعراف متوقف مى‌شوند.<ref> التبيان، ج 4، ص 411.</ref> آراى ديگر در اين باره عبارت است از: فرزندان كافران كه در طفوليت مرده باشند،<ref> روح المعانى، مج 5، ج 8، ص 184.</ref> مردم زمان فترت،<ref> روح المعانى، مج 5، ج 8، ص 184.</ref> جنيان با [[ايمان]]،<ref> الميزان، ج 8، ص 126.</ref> فرزندان زنا،<ref> تفسير قرطبى، ج 7، ص 136.</ref> كسانى كه در عبادت دچار خود بزرگ بينى مى‌شوند،<ref> الميزان، ج 8، ص 126؛ روض‌الجنان، ج 8، ص 204.</ref> كسانى كه ارتكاب صغاير، آنان را در آخرين رتبه انسان‌ها قرار مى‌دهد و كفاره آن، مشكلات و نابساماني‌هايى است كه در دنيا مى‌بينند،<ref> تفسير قرطبى، ج 7، ص 136.</ref> كسانى كه تنها پدر يا مادر آن‌ها از آنان خشنود باشد<ref> روض الجنان، ج 8، ص 203.</ref> و كسانى كه بدون اجازه پدر به جهاد رفته‌اند.<ref> مبهمات القرآن، ج 1، ص 476.</ref>
| |
| − | | |
| − | # فرشتگان كه به‌صورت مردانى بر اعراف آشكار مى‌شوند و مأمور تشخيص مؤمن از كافر هستند؛<ref> مجمع‌البيان، ج 4، ص 652؛ تفسير قرطبى، ج 7، ص 136؛ الميزان، ج 8، ص 126.</ref> ولى اين رأى درست نيست زيرا لفظ «رجال» بر فرشتگان اطلاق نمى‌شود، چون فرشتگان به مذكر يا مؤنث بودن متصف نمى‌گردند.<ref> الميزان، ج 8، ص 122؛ اسفار، ج 9، ص 317.</ref>
| |
| − | | |
| − | اين اختلاف در معرفى اصحاب اعراف در روايات فريقين<ref> الدرالمنثور، ج 3، ص 460ـ467؛ البرهان، ج 2، ص 546ـ557.</ref> نيز به چشم مى‌خورد. طبق برخى روايات، اعراف جايگاهى است كه انسان‌هاى باايمان و قوى از آن مى‌گذرند ولى افراد متوسط در آن باز مى‌مانند و از سويى، سرپرستان و پيشوايان الهى نيز در آنجا توقف مى‌كنند تا هم ضعيفان را يارى رسانند و هم شاهد حال اهل بهشت و جهنم در دو طرف باشند و با آنان گفتگو كنند، چنان كه در روايتى از [[امام صادق]] عليه‌السلام به اين مطلب اشاره شده است.<ref> تفسير قمى، ج 1، ص 259.</ref>
| |
| − | | |
| − | ==پانویس ==
| |
| − | <references />
| |
| − | ===منابع===
| |
| − | | |
| − | سيد مصطفى اسدی، دائرة المعارف قرآن کریم، جلد 3، صفحه 382-385
| |
| − | | |
| − | [[رده: واژگان قرآنی]]
| |
