اسماعیل بن سعد اشعری قمی: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
(تلخیص مقاله و دانشنامه ای نمودن لحن آن) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | {{ | + | '''«اسماعیل بن سعد اشعری قمی»'''، از محدثان [[شیعه]] در قرن سوم هجری و از یاران و راویان [[امام موسی کاظم علیه السلام|امام کاظم]] و [[امام رضا علیه السلام|امام رضا]] علیهماالسلام است. اسماعیل بن سعد قمى از نظر بیشتر عالمان [[رجال]]، محدثى موجه است.<ref> رجال شیخ طوسى، ص ۳۶۷؛ معجم الرجال، ج ۳، ص ۱۳۷؛ جامع الروات، ج ۱، ص ۹۶؛ نقدالرجال، تفرشى، ص ۴۴. </ref> |
| + | {{شناسنامه عالم | ||
| + | ||نام کامل = اسماعیل بن سعد اشعری قمی | ||
| + | ||تصویر= | ||
| + | ||زادروز = قرن دوم هجرى | ||
| + | |زادگاه = [[قم]] | ||
| + | |وفات = قرن سوم هجرى | ||
| + | |مدفن = | ||
| + | |اساتید = [[محمد بن خالد برقی|محمد بن خالد برقى]]، [[احمد بن محمد بن خالد برقى]]، [[احمد بن محمد بن عیسی اشعری]]، [[یونس بن عبدالرحمن|یونس بن عبدالرحمن]]،... | ||
| + | |شاگردان = سعد بن اسماعیل اشعری،... | ||
| + | |آثار = | ||
| + | }} | ||
| + | ==زندگی‌نامه== | ||
| + | اسماعیل بن سعد اشعری قمی، یکی از عالمان خاندان اشعرى، از خاندان هاى معروف [[شیعه|شیعى]] در [[قم]] است. تاریخ ولادت و وفات او دقیقا مشخص نیست، اما از بررسى هاى انجام شده، مى توان حدس زد که او در نیمه دوم از سده دوم هجرى، در قم به دنیا آمده و تقریباً در نیمه اول سده سوم هجرى رحلت نموده است. | ||
| + | پدر او با نام سعد الاحوص نیز به گفته رجالیون، یکى از راویان [[حدیث]] بوده است. بعضى از محققان احتمال داده اند که اسماعیل، برادرى به نام [[سعد بن سعد اشعری قمی|سعد بن سعد الاحوص]] داشته،<ref> حاشیه مجمع الرجال، قهپایى، ج ۱، ص ۲۱۲. </ref> که در این صورت او هم مانند پدر و برادرش اسماعیل، یکى از محدثان نخبه شیعه و از یاران مورد اعتماد [[امام رضا]] علیه‌السلام بوده است.<ref> ر.ک. ستارگان حرم، ج ۵، ص ۲۰۷. </ref> | ||
| + | در منابع معتبر از شاگردان اسماعیل بن سعد نامى ذکر نشده است. با این حال، اسماعیل فرزندى به نام سعد داشت که روایاتى را از پدر بزرگوار خویش نقل مى کند.<ref> ر.ک: تهذیب الاحکام، ج ۲، ص ۳۹۸، حدیث ۷۲ و ص ۳، کتاب الصلوه، حدیث ۱. </ref> | ||
| + | == تحصیل و استادان == | ||
| + | اسماعیل بن سعد قمى، از همان اوان کودکى با مهر و محبت [[ائمه اطهار|امامان]] شیعه بزرگ شد و پیوند عمیق و ناگسستنى با خاندان پیامبر داشت. از این رو از زادگاه خویش، براى طلب حدیث به [[حجاز]] هجرت مى کند و رحل اقامت، در [[مدینه]] مى افکند تا خود را از سرچشمه هاى زلال علوم امامان شیعه سیراب سازد. | ||
| − | اسماعیل بن | + | محدث برجسته شیعه، [[احمد بن محمد بن خالد برقى]]، نقل کرده است: اسماعیل بن سعد، یکى از اصحاب [[امام موسی کاظم علیه السلام|امام موسى بن جعفر]] علیه‌السلام است.<ref> معجم الرجال، ج ۳، ص ۱۳۷. </ref> با کاوش در منابع فراوان علم [[رجال]]، اسماعیل علاوه بر این که از محضر امام کاظم علیه‌السلام بهره برده، یکى از یاران معروف [[امام رضا]] علیه‌السلام به شمار مى آید؛<ref> رجال شیخ طوسى، ص ۳۶۷ و منتهى المقال، ابوعلى، ج ۲، ص ۶۱. </ref> چنانکه تمامى رجال‌نویسان به این حقیقت اشاره کرده اند که: «انّه کان منْ اصحاب الرضا». به همین دلیل است که در بیشتر روایاتى که اسماعیل بن سعد نقل نموده، مى گوید: «سألتُ عن الرضا؛ از حضرت رضا سؤال کردم و امام چنین پاسخ داد».<ref> تهذیب الاحکام، ج ۲، ص ۳۹۸، حدیث ۷۲؛ من لایحضره الفقیه، ج ۳، ص ۳۷۱. </ref> |
| − | + | برخی استادان روایتی اسماعیل بن سعد عبارتند از: | |
| − | + | * [[محمد بن خالد برقی|محمد بن خالد برقى]]؛<ref> فروع کافى، ج ۳، ص ۴۰۰ و معجم الرجال، ج ۳، ص ۱۳۷. </ref> از عالمان بزرگ شیعه و از یاران حضرت رضا علیه‌السلام به شمار مى رفت. | |
| − | + | * [[احمد بن محمد بن خالد برقى]]؛ فرزند بزرگتر محمد بن خالد و صاحب کتاب ارزشمند «[[المحاسن]]» است و مورد عنایت و اعتماد تمام عالمان [[شیعه]] و [[اهل سنت|سنى]] است.<ref> معجم الرجال، ج ۳، ص ۱۳۷ و جامع الروات، ج ۱، ص ۹۶. </ref> | |
| − | + | * [[احمد بن محمد بن عیسی اشعری|احمد بن محمد بن عیسى اشعرى قمى]]؛<ref> تهذیب الاحکام، ج ۹، ص ۲۷۷. </ref> از نام‌آورترین عالمان شیعه و از شاگردان و یاران [[امام رضا]] و [[امام جواد]] و [[امام هادى]] علیهم‌السلام بوده است. | |
| − | + | * [[یونس بن عبدالرحمن|یونس بن عبدالرحمن]]؛<ref> فروع کافى، ج ۲، ص ۳، کتاب الصلوه، حدیث ۱ و تهذیب الاحکام، ج ۲، ص ۳. </ref> از یاران حضرت رضا علیه‌السلام و از «[[اصحاب اجماع]]» بوده است. | |
| − | |||
| − | + | ==آثار و روایات== | |
| + | با وجود آن که اسماعیل بن سعد روایات فراوانى را نقل کرده، اما اثر مکتوبى از خود بر جاى نگذاشته است. برخی از روایات نقل شده توسط او چنین است: | ||
| − | + | '''سوگند بدون قصد''' | |
| − | + | اسماعیل بن سعد قمى از [[امام رضا]] علیه‌السلام مى پرسد: مردى [[قسم خوردن|قسم]] مى خورد، در صورتى که در دلش چنین قصدى را ندارد؛ آیا این سوگند ارزش و اثر دارد؟ امام فرمود: اساس سوگند بر [[نیت]] و قصد است.<ref> من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج ۳، ص ۳۷۱. </ref> | |
| − | + | '''تجارت با مال یتیم ''' | |
| − | + | اسماعیل مى گوید: از حضرت رضا علیه‌السلام پرسیدم: آیا کسى که از طرف پدر بچه یتیم، به عنوان وصى کارهاى مربوط به او را انجام مى دهد، آیا حق دارد مال آن یتیم را [[قرض]] بدهد یا با مال او تجارت و معامله کند؟ امام در پاسخ فرمود: اگر این کار را انجام دهد و مال او تلف شود، این وصى، ضامن مال آن یتیم است.<ref> تهذیب الاحکام، ج ۹، ص ۲۸۰. </ref> | |
| − | + | '''لباس نمازگزار''' | |
| − | + | اسماعیل بن سعد مى گوید: از [[امام رضا]] علیه‌السلام پرسیدم: آیا مى شود در لباسى که از پوست جانوران درنده ساخته شده، [[نماز]] خواند؟ فرمود: در آن لباس ها نماز نخوانید. باز پرسیدم: آیا مرد مى تواند در لباسى که از ابریشم بافته شده، نماز بخواند؟ فرمود: نه.<ref> فروع کافى، ج ۳، ص ۴۰۰؛ وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۷، باب ۶، حدیث ۱ و ص ۲۶۷، باب ۱۱، حدیث ۱. </ref> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
'''نمازهاى واجب و مستحب''' | '''نمازهاى واجب و مستحب''' | ||
| − | از | + | اسماعیل بن سعد مى گوید: از امام رضا علیه‌السلام پرسیدم: که در شبانه روز، نمازها چند [[رکعت]] است؟ امام فرمود: پنجاه و یک رکعت (۱۷ رکعت نمازهاى [[واجب]] و ۳۴ رکعت نمازهاى [[مستحب]] در شبانه روز).<ref> فروع کافى، ج ۳، ص ۴۴۶، حدیث ۱۶، باب صلوة النوافل و تهذیب الاحکام، ج ۲، ص ۳، کتاب الصلوة، حدیث ۱. </ref> |
'''نماز بر جنازه مؤمن و منافق''' | '''نماز بر جنازه مؤمن و منافق''' | ||
| − | + | اسماعیل بن سعد مى گوید: از امام رضا علیه‌السلام درباره [[نماز میت|نماز]] خواندن بر میت پرسیدم. فرمود: چنانچه میت، مؤمن بوده است، نماز او پنج تکبیر دارد؛ ولى چنانچه میت، [[نفاق|منافق]] بوده است، چهار تکبیر بگو و البته [[نماز میت|نماز میت]] «سلام» ندارد.<ref> تهذیب الاحکام، ج ۳، ص ۲۱۲، باب صلوة الاموات، ص ۱. </ref> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| − | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | ستارگان | + | * [[ستارگان حرم (کتاب)|ستارگان حرم]]، جلد ۱۰، معرفی "اسماعیل بن سعد اشعری قمی"، ابوالحسن ربانى سبزوارى. |
| − | |||
[[رده:علمای قرن سوم]] | [[رده:علمای قرن سوم]] | ||
[[رده:راویان حدیث]] | [[رده:راویان حدیث]] | ||
[[رده:اصحاب امام کاظم علیه السلام]] | [[رده:اصحاب امام کاظم علیه السلام]] | ||
[[رده:اصحاب امام رضا علیه السلام]] | [[رده:اصحاب امام رضا علیه السلام]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۱ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۵:۲۹
«اسماعیل بن سعد اشعری قمی»، از محدثان شیعه در قرن سوم هجری و از یاران و راویان امام کاظم و امام رضا علیهماالسلام است. اسماعیل بن سعد قمى از نظر بیشتر عالمان رجال، محدثى موجه است.[۱]
| نام کامل | اسماعیل بن سعد اشعری قمی |
| زادروز | قرن دوم هجرى |
| زادگاه | قم |
| وفات | قرن سوم هجرى |
|
| |
| اساتید |
محمد بن خالد برقى، احمد بن محمد بن خالد برقى، احمد بن محمد بن عیسی اشعری، یونس بن عبدالرحمن،... |
| شاگردان |
سعد بن اسماعیل اشعری،... |
|
| |
زندگی‌نامه
اسماعیل بن سعد اشعری قمی، یکی از عالمان خاندان اشعرى، از خاندان هاى معروف شیعى در قم است. تاریخ ولادت و وفات او دقیقا مشخص نیست، اما از بررسى هاى انجام شده، مى توان حدس زد که او در نیمه دوم از سده دوم هجرى، در قم به دنیا آمده و تقریباً در نیمه اول سده سوم هجرى رحلت نموده است.
پدر او با نام سعد الاحوص نیز به گفته رجالیون، یکى از راویان حدیث بوده است. بعضى از محققان احتمال داده اند که اسماعیل، برادرى به نام سعد بن سعد الاحوص داشته،[۲] که در این صورت او هم مانند پدر و برادرش اسماعیل، یکى از محدثان نخبه شیعه و از یاران مورد اعتماد امام رضا علیه‌السلام بوده است.[۳]
در منابع معتبر از شاگردان اسماعیل بن سعد نامى ذکر نشده است. با این حال، اسماعیل فرزندى به نام سعد داشت که روایاتى را از پدر بزرگوار خویش نقل مى کند.[۴]
تحصیل و استادان
اسماعیل بن سعد قمى، از همان اوان کودکى با مهر و محبت امامان شیعه بزرگ شد و پیوند عمیق و ناگسستنى با خاندان پیامبر داشت. از این رو از زادگاه خویش، براى طلب حدیث به حجاز هجرت مى کند و رحل اقامت، در مدینه مى افکند تا خود را از سرچشمه هاى زلال علوم امامان شیعه سیراب سازد.
محدث برجسته شیعه، احمد بن محمد بن خالد برقى، نقل کرده است: اسماعیل بن سعد، یکى از اصحاب امام موسى بن جعفر علیه‌السلام است.[۵] با کاوش در منابع فراوان علم رجال، اسماعیل علاوه بر این که از محضر امام کاظم علیه‌السلام بهره برده، یکى از یاران معروف امام رضا علیه‌السلام به شمار مى آید؛[۶] چنانکه تمامى رجال‌نویسان به این حقیقت اشاره کرده اند که: «انّه کان منْ اصحاب الرضا». به همین دلیل است که در بیشتر روایاتى که اسماعیل بن سعد نقل نموده، مى گوید: «سألتُ عن الرضا؛ از حضرت رضا سؤال کردم و امام چنین پاسخ داد».[۷]
برخی استادان روایتی اسماعیل بن سعد عبارتند از:
- محمد بن خالد برقى؛[۸] از عالمان بزرگ شیعه و از یاران حضرت رضا علیه‌السلام به شمار مى رفت.
- احمد بن محمد بن خالد برقى؛ فرزند بزرگتر محمد بن خالد و صاحب کتاب ارزشمند «المحاسن» است و مورد عنایت و اعتماد تمام عالمان شیعه و سنى است.[۹]
- احمد بن محمد بن عیسى اشعرى قمى؛[۱۰] از نام‌آورترین عالمان شیعه و از شاگردان و یاران امام رضا و امام جواد و امام هادى علیهم‌السلام بوده است.
- یونس بن عبدالرحمن؛[۱۱] از یاران حضرت رضا علیه‌السلام و از «اصحاب اجماع» بوده است.
آثار و روایات
با وجود آن که اسماعیل بن سعد روایات فراوانى را نقل کرده، اما اثر مکتوبى از خود بر جاى نگذاشته است. برخی از روایات نقل شده توسط او چنین است:
سوگند بدون قصد
اسماعیل بن سعد قمى از امام رضا علیه‌السلام مى پرسد: مردى قسم مى خورد، در صورتى که در دلش چنین قصدى را ندارد؛ آیا این سوگند ارزش و اثر دارد؟ امام فرمود: اساس سوگند بر نیت و قصد است.[۱۲]
تجارت با مال یتیم
اسماعیل مى گوید: از حضرت رضا علیه‌السلام پرسیدم: آیا کسى که از طرف پدر بچه یتیم، به عنوان وصى کارهاى مربوط به او را انجام مى دهد، آیا حق دارد مال آن یتیم را قرض بدهد یا با مال او تجارت و معامله کند؟ امام در پاسخ فرمود: اگر این کار را انجام دهد و مال او تلف شود، این وصى، ضامن مال آن یتیم است.[۱۳]
لباس نمازگزار
اسماعیل بن سعد مى گوید: از امام رضا علیه‌السلام پرسیدم: آیا مى شود در لباسى که از پوست جانوران درنده ساخته شده، نماز خواند؟ فرمود: در آن لباس ها نماز نخوانید. باز پرسیدم: آیا مرد مى تواند در لباسى که از ابریشم بافته شده، نماز بخواند؟ فرمود: نه.[۱۴]
نمازهاى واجب و مستحب
اسماعیل بن سعد مى گوید: از امام رضا علیه‌السلام پرسیدم: که در شبانه روز، نمازها چند رکعت است؟ امام فرمود: پنجاه و یک رکعت (۱۷ رکعت نمازهاى واجب و ۳۴ رکعت نمازهاى مستحب در شبانه روز).[۱۵]
نماز بر جنازه مؤمن و منافق
اسماعیل بن سعد مى گوید: از امام رضا علیه‌السلام درباره نماز خواندن بر میت پرسیدم. فرمود: چنانچه میت، مؤمن بوده است، نماز او پنج تکبیر دارد؛ ولى چنانچه میت، منافق بوده است، چهار تکبیر بگو و البته نماز میت «سلام» ندارد.[۱۶]
پانویس
- ↑ رجال شیخ طوسى، ص ۳۶۷؛ معجم الرجال، ج ۳، ص ۱۳۷؛ جامع الروات، ج ۱، ص ۹۶؛ نقدالرجال، تفرشى، ص ۴۴.
- ↑ حاشیه مجمع الرجال، قهپایى، ج ۱، ص ۲۱۲.
- ↑ ر.ک. ستارگان حرم، ج ۵، ص ۲۰۷.
- ↑ ر.ک: تهذیب الاحکام، ج ۲، ص ۳۹۸، حدیث ۷۲ و ص ۳، کتاب الصلوه، حدیث ۱.
- ↑ معجم الرجال، ج ۳، ص ۱۳۷.
- ↑ رجال شیخ طوسى، ص ۳۶۷ و منتهى المقال، ابوعلى، ج ۲، ص ۶۱.
- ↑ تهذیب الاحکام، ج ۲، ص ۳۹۸، حدیث ۷۲؛ من لایحضره الفقیه، ج ۳، ص ۳۷۱.
- ↑ فروع کافى، ج ۳، ص ۴۰۰ و معجم الرجال، ج ۳، ص ۱۳۷.
- ↑ معجم الرجال، ج ۳، ص ۱۳۷ و جامع الروات، ج ۱، ص ۹۶.
- ↑ تهذیب الاحکام، ج ۹، ص ۲۷۷.
- ↑ فروع کافى، ج ۲، ص ۳، کتاب الصلوه، حدیث ۱ و تهذیب الاحکام، ج ۲، ص ۳.
- ↑ من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج ۳، ص ۳۷۱.
- ↑ تهذیب الاحکام، ج ۹، ص ۲۸۰.
- ↑ فروع کافى، ج ۳، ص ۴۰۰؛ وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۲۵۷، باب ۶، حدیث ۱ و ص ۲۶۷، باب ۱۱، حدیث ۱.
- ↑ فروع کافى، ج ۳، ص ۴۴۶، حدیث ۱۶، باب صلوة النوافل و تهذیب الاحکام، ج ۲، ص ۳، کتاب الصلوة، حدیث ۱.
- ↑ تهذیب الاحکام، ج ۳، ص ۲۱۲، باب صلوة الاموات، ص ۱.
منابع
- ستارگان حرم، جلد ۱۰، معرفی "اسماعیل بن سعد اشعری قمی"، ابوالحسن ربانى سبزوارى.
