حبشه: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز
 
(۴ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
حبشه نام کشور اتیوپی در نزد مسلمانان است. مهاجرت مسلمانان به [[حبشه]] و نامه پیامبر به پادشاه حبشه از جمله وقایع تاریخ [[اسلام]] مربوط با حبشه است.
+
«حبشه» نام تاریخی کشور [[اتیوپی]] در نزد مسلمانان است. [[هجرت مسلمانان به حبشه|مهاجرت مسلمانان به حبشه]] و نامه [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] (صلی الله علیه وآله) به پادشاه حبشه، از جمله وقایع [[تاریخ اسلام]] مربوط با حبشه است.
  
==موقعیت و حدود جغرافیائی==
+
==موقعیت جغرافیائی==
  
این کشور سرزمینى کهن در مشرق قاره افریقا است از طرف باختر محدود است به سودان و از جنوب به کنیا و از خاور به اریتره ایتالیائی و جیبوتی و سومالی که در کنار دریای سرخ و خلیج عدن امتداد یافته اند.<ref>لغت نامه دهخدا، ذیل واژه حبشه قابل دسترس در [http://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D8%AD%D8%A8%D8%B4%D9%87-1 سایت واژه یاب]، بازیابی: 28 فروردین 1392.</ref>  
+
این کشور سرزمینى کهن در مشرق قاره افریقا است که از طرف باختر محدود است به [[سودان]] و از جنوب به کنیا و از خاور به اریتره ایتالیائی و [[جیبوتی]] و [[سومالی]] که در کنار دریای سرخ و خلیج عدن امتداد یافته اند.<ref>لغت نامه دهخدا، ذیل واژه حبشه قابل دسترس در [http://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D8%AD%D8%A8%D8%B4%D9%87-1 سایت واژه یاب]، بازیابی: ۲۸ فروردین ۱۳۹۲.</ref>  
  
این کشور سابقه هزاران ساله دارد. یونانیان از همان زمان‌ها آن را اتیوپی می نامیدند و در نزد مسلمانان حبشه نام داشت<ref> [http://www.daneshonline.ir/News/1449/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%BE%DB%8C--%D8%AD%D8%A8%D8%B4%D9%87- آشنایی با کشور اتیوپی (حبشه)، سایت دانش آن لاین]،بازیابی: 28 فروردین 1392.</ref>
+
این کشور سابقه هزاران ساله دارد. یونانیان از همان زمان‌ها آن را اتیوپی می نامیدند و در نزد مسلمانان حبشه نام داشت.<ref> [http://www.daneshonline.ir/News/1449/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%BE%DB%8C--%D8%AD%D8%A8%D8%B4%D9%87- آشنایی با کشور اتیوپی (حبشه)، سایت دانش آن لاین]، بازیابی: ۲۸ فروردین ۱۳۹۲.</ref>
  
 
==تاریخچه==
 
==تاریخچه==
  
ظاهراً نام حبش بر قومى در جنوب سرزمین اعراب اطلاق می‌شد كه به قسمت غربى یمن (تهامه) و از آنجا به افریقا رفتند و با كوشیهاى جنوب افریقا ــ كه در هزاره دوم قبل از میلاد از طریق حبشه به قسمت هایى كه امروزه كنیا و تانزانیا خوانده می‌شود وارد شده بودند ــ درآمیختند.<ref>  دانشنامه جهان اسلام، مدخل حبشه از بهزاد لاهوتی.</ref> آداب و اساطیر آنها نشان می دهد که تأسیس امپراطوری حبشه در زمان منلیک اول پسر سالومون (سلیمان) و ملکه سبا است.<ref>لغت نامه دهخدا، ذیل واژه حبشه قابل دسترس در [http://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D8%AD%D8%A8%D8%B4%D9%87-1 سایت واژه یاب]، بازیابی: 27 فروردین 1391.</ref>
+
ظاهراً نام حبش بر قومى در جنوب سرزمین اعراب اطلاق می‌شد که به قسمت غربى [[یمن]] ([[تهامه]]) و از آنجا به افریقا رفتند و با کوشیهاى جنوب افریقا ـ که در هزاره دوم قبل از میلاد از طریق حبشه به قسمت هایى که امروزه کنیا و [[تانزانیا]] خوانده می‌شود وارد شده بودند ـ درآمیختند.<ref>  دانشنامه جهان اسلام، مدخل حبشه از بهزاد لاهوتی.</ref> آداب و اساطیر آنها نشان می دهد که تأسیس امپراطوری حبشه در زمان منلیک اول پسر سالومون (سلیمان) و ملکه [[قوم سبأ|سبا]] است.<ref>لغت نامه دهخدا، ذیل واژه حبشه قابل دسترس در [http://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D8%AD%D8%A8%D8%B4%D9%87-1 سایت واژه یاب]، بازیابی: ۲۷ فروردین ۱۳۹۱.</ref>
  
در 341 میلادى عزانا یا عیزنا، از پادشاهان معروف اكسوم، پس از آن كه مسیحى شد، دین مسیحیت را در مملكت خود رسمى كرد. می‌توان گفت: حبشه اولین كشور افریقایى بود كه در آن مسیحیت دین رسمى شد؛ سكه‌هاى یافته شده در حبشه نیز حاكى از رواج مسیحیت در نیمه اول قرن چهارم است..<ref>  دانشنامه جهان اسلام، مدخل حبشه از بهزاد لاهوتی.</ref>
+
در ۳۴۱ میلادى عزانا یا عیزنا، از پادشاهان معروف اکسوم، پس از آن که مسیحى شد، دین [[مسیحیت]] را در مملکت خود رسمى کرد. می‌توان گفت: حبشه اولین کشور افریقایى بود که در آن مسیحیت [[دین]] رسمى شد؛ سکه‌هاى یافته شده در حبشه نیز حاکى از رواج مسیحیت در نیمه اول قرن چهارم میلادی است.<ref>  دانشنامه جهان اسلام، مدخل حبشه از بهزاد لاهوتی.</ref>
  
==سلطه حبشی ها بر یمن==
+
'''سلطه حبشی‌ها بر یمن:'''
  
به دستور "كنستانتين دوم"، ‌"نجاشي عيزان" در سال 378م. ‌به يمن حمله برد و توانست به سرعت آن را تصرف كرده، ‌خود را شاه «اكسوم»، «حمير»، «ريدان»، «سبأ» و «سلحن» بنامد؛ اما اين پيروزي چندان طول نكشيد و يمني‌ها توانستند، در سال 387م. به رهبري "تبع كرب" و "يهأمن" حبشي‌ها را شكست داده و از يمن بيرون كنند.
+
به دستور "کنستانتین دوم"، ‌"نجاشی عیزان" در سال ۳۷۸ میلادی ‌به [[یمن|یمن]] حمله برد و توانست به سرعت آن را تصرف کرده، ‌خود را شاه «اکسوم»، «حمیر»، «ریدان»، «سبأ» و «سلحن» بنامد؛ اما این پیروزی چندان طول نکشید و یمنی‌ها توانستند، در سال ۳۸۷م. به رهبری "تبع کرب" و "یهأمن" حبشی‌ها را شکست داده و از یمن بیرون کنند.
  
در سال 523م. نيز، ‌يمن صحنه جنگ ديگري بين حبشيان و يمني‌ها بود. در اين سال "نجاشي كالب"(كلب) در پي واقعه «اخدود» به دستور "يوستينيوس اول"، امپراطور روم ‌كه به شدت از عمل "ذونواس" ‌حاكم يهودي يمن در كشتار مسيحيان نجران به خشم آمده بود، ‌بار ديگر به يمن حمله برد و آنجا را به تصرف خود درآورد. سلطه حبشي‌ها بر يمن، هفتاد و دو سال به درازا كشيد.<ref>[http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=35775 حبشه، سيد علي اكبر حسيني، سایت پژوهه].</ref>
+
در سال ۵۲۳م. نیز، ‌یمن صحنه جنگ دیگری بین حبشیان و یمنی‌ها بود. در این سال "نجاشی کالب"(کلب) در پی واقعه «[[اصحاب اخدود|اخدود]]» به دستور "یوستینیوس اول"، امپراطور روم ‌که به شدت از عمل "ذونواس" ‌حاکم [[یهود|یهودی]] یمن در کشتار مسیحیان [[نجران]] به خشم آمده بود، ‌بار دیگر به یمن حمله برد و آنجا را به تصرف خود درآورد. سلطه حبشی‌ها بر یمن، ۷۲ سال به درازا کشید.<ref> سید علی اکبر حسینی، حبشه، [http://www.pajoohe.ir دانشنامه پژوهه]، بازیابی: بازیابی ۲۸ فروردین ۱۳۹۲.</ref>
  
 
==روابط اسلام با حبشه==
 
==روابط اسلام با حبشه==
  
نفوذ مسیحیت در حبشه نظر دولت حبشه را به جنبش اسلام مساعد کرده بود. پادشاه مسیحی حبشه به نهضت خداپرستی در میان عربان وحشی و بت پرست جزیرةالعرب به نظر احترام می نگریست مخصوصاً در آغاز امر که اسلام فقط در مقابل بت پرستی قیام کرده و جنبه مخالفتی با ادیان دیگر نداشت.<ref>لغت نامه دخدا، ذیل واژه حبشه.</ref>  
+
نفوذ [[مسیحیت]] در حبشه نظر دولت حبشه را به جنبش [[اسلام]] مساعد کرده بود. پادشاه مسیحی حبشه به نهضت خداپرستی در میان عربان وحشی و بت پرست [[جزیرة العرب|جزیرةالعرب]] به نظر احترام می نگریست، مخصوصاً در آغاز امر که اسلام فقط در مقابل [[بت پرستی]] قیام کرده و جنبه مخالفتی با ادیان دیگر نداشت.<ref>لغت نامه دهخدا، ذیل واژه حبشه.</ref>  
  
در سال پنجم بعثت، زمانى كه آزار و اذیت به اصحاب پیامبر شدت گرفت، آن حضرت گروهى از آنان را به‌ همراه پسرعموى خود، جعفر بن ابی‌طالب، به حبشه فرستاد. این واقعه به «مهاجرت نخست مسلمانان» معروف است. مهاجرت دوم نیز پیش از هجرت به [[مدینه]] به‌ وقوع پیوست؛ تعداد مسلمانان در هجرت نخست يازده مرد و چهار زن‌ و در نوبت ديگر 82 و به قولى 83 مرد بود كه عمار نيز با آنان به حبشه رفت.<ref>تاريخ توصيفى - تحليلى صدر اسلام‌، ابراهيم‌ سيد علوى، ص 122.</ref>
+
در سال پنجم [[مبعث حضرت محمد صلی الله علیه و آله|بعثت]]، زمانى که آزار و اذیت به اصحاب [[پیامبر اسلام|پیامبر]] شدت گرفت، آن حضرت گروهى از آنان را به‌ همراه پسرعموى خود، [[جعفر طیار|جعفر بن ابی‌طالب]]، به حبشه فرستاد. این واقعه به «[[هجرت مسلمانان به حبشه|مهاجرت نخست مسلمانان]]» معروف است. مهاجرت دوم نیز پیش از هجرت به [[مدینه]] به‌ وقوع پیوست؛ تعداد مسلمانان در هجرت نخست یازده مرد و چهار زن‌ و در نوبت دیگر ۸۲ و به قولى ۸۳ مرد بود که [[عمار یاسر|عمار]] نیز با آنان به حبشه رفت.<ref>تاریخ توصیفى - تحلیلى صدر اسلام‌، ابراهیم‌ سید علوى، ص ۱۲۲.</ref>
  
در سال ششم هجری پیامبر نامه ای براى اصحم نجاشی ملک حبشه نوشت و او را به آئیین پاک خود دعوت نمود. محتواى نامه پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله به پادشاه حبشه چنين بود:
+
در سال ششم هجری پیامبر نامه ای براى اصحم نجاشی ملک حبشه نوشت و او را به آئین پاک خود دعوت نمود. محتواى نامه [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] صلی الله علیه و آله به پادشاه حبشه چنین بود:
  
به نام خداوند بخشايشگر مهربان از محمد رسول خدا به نجاشى بزرگ حبشه، درود بر هر كسى كه از هدايت پيروى كند من براى تو نخست خداوندى را ستايش مى‌كنم كه خدايى جز او نيست، پادشاه پاك و منزه و امان‌دهنده و نگهبان و گواهى مى‌دهم كه عيسى بن مريم روح و كلمه خداست كه آن را به مريم باكره پاك‌دامن القاء فرموده است، مريم از روح و نفخه الهى به او باردار شد همچنان كه خداوند آدم را به قدرت خويش آفريد.
+
«به نام خداوند بخشایشگر مهربان، از محمد رسول خدا به نجاشى بزرگ حبشه، درود بر هر کسى که از هدایت پیروى کند، من براى تو نخست خداوندى را ستایش مى‌کنم که خدایى جز او نیست، پادشاه پاک و منزه و امان‌دهنده و نگهبان، و گواهى مى‌دهم که [[حضرت عیسی علیه السلام|عیسى بن مریم]] روح و کلمه خداست که آن را به [[حضرت مریم|مریم]] باکره پاک‌دامن القاء فرموده است، مریم از روح و نفخه الهى به او باردار شد همچنان که خداوند [[حضرت آدم علیه السلام|آدم]] را به قدرت خویش آفرید. و سپس تو را به سوى خداوند یکتا که شریکى ندارد و به فرمانبرى او فرامى‌خوانم و از تو دعوت مى‌کنم که از من پیروى کنى و به آنچه به من [[وحى]] شده است یقین پیدا کنى که من رسول خدایم، و تو و سپاهیانت را به خداى عزوجل فرامى‌خوانم، همانا تبلیغ و خیرخواهى کردم، اندرزم را بپذیر. درود بر هر کس که هدایت را پیروى کند. محمد رسول الله».
  
و سپس تو را به سوى خداوند يكتا كه شريكى ندارد و به فرمانبرى او فرامى‌خوانم و از تو دعوت مى‌كنم كه از من پيروى كنى و به آنچه به من [[وحى]] شده است، يقين پيدا كنى كه من رسول خدايم و تو و سپاهيانت را به خداى عزوجل فرامى‌خوانم، همانا تبليغ و خيرخواهى كردم. اندرزم را بپذير. درود بر هر كس كه هدايت را پيروى كند. محمد رسول الله
+
نجاشی نامه پیامبر را بوسید و بر سر و چشم گذاشت و به نشانه تواضع از تخت پایین آمد و به یگانگى خدا و [[رسالت]] پیامبر صلی الله علیه و آله شهادت داد.<ref>باستانشناسى و جغرافیاى تاریخى قصص قرآن‌، عبدالکریم‌ بى‌آزار شیرازى، دفتر نشر فرهنگ اسلامى‌، تهران، ۱۳۸۰، ص۴۷۴.</ref>
  
نجاشی نامه پیامبر را بوسيد و بر سر و چشم گذاشت و به نشانه تواضع از تخت پايين آمد و به يگانگى خدا و [[رسالت]] پيامبر صلی الله علیه و آله شهادت داد.<ref>باستان شناسى و جغرافياى تاريخى قصص قرآن‌، عبدالكريم‌ بى آزار شيرازى، دفتر نشر فرهنگ اسلامى‌، تهران، 1380، ص 474.</ref>
+
مستوفی گوید: به سال هشتم نجاشی پادشاه حبشه درگذشت. پیغمبر صلی الله علیه و آله در [[مدینه]] برو [[نماز میت|نماز]] غایب کرد و حق تعالی حجاب از پیش برداشت تا [[صحابی|صحابه]] در [[مدینه]] او را در حبشه خفته دیدند.<ref>لغت نامه دهخدا ذیل واژه حبشه به نقل از تاریخ گزیده.</ref>
 
 
مستوفی گوید: به سال هشتم نجاشی پادشاه حبشه درگذشت. پیغمبر صلی الله علیه و آله در [[مدینه]] برو [[نماز]] غایب کرد و حق تعالی حجاب از پیش برداشت تا صحابه در مدینه او را در حبشه خفته دیدند.<ref>لغت نامه دهخدا ذیل واژه حبشه به نقل از تاریخ گزیده.</ref>
 
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
سطر ۳۹: سطر ۳۷:
  
 
[[رده:اماکن مربوط به تاریخ پیامبر اسلام]]
 
[[رده:اماکن مربوط به تاریخ پیامبر اسلام]]
 +
<references />
 +
 +
== مطالب مرتبط ==
 +
 +
* [[اتیوپی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ اکتبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۲۱

«حبشه» نام تاریخی کشور اتیوپی در نزد مسلمانان است. مهاجرت مسلمانان به حبشه و نامه پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) به پادشاه حبشه، از جمله وقایع تاریخ اسلام مربوط با حبشه است.

موقعیت جغرافیائی

این کشور سرزمینى کهن در مشرق قاره افریقا است که از طرف باختر محدود است به سودان و از جنوب به کنیا و از خاور به اریتره ایتالیائی و جیبوتی و سومالی که در کنار دریای سرخ و خلیج عدن امتداد یافته اند.[۱]

این کشور سابقه هزاران ساله دارد. یونانیان از همان زمان‌ها آن را اتیوپی می نامیدند و در نزد مسلمانان حبشه نام داشت.[۲]

تاریخچه

ظاهراً نام حبش بر قومى در جنوب سرزمین اعراب اطلاق می‌شد که به قسمت غربى یمن (تهامه) و از آنجا به افریقا رفتند و با کوشیهاى جنوب افریقا ـ که در هزاره دوم قبل از میلاد از طریق حبشه به قسمت هایى که امروزه کنیا و تانزانیا خوانده می‌شود وارد شده بودند ـ درآمیختند.[۳] آداب و اساطیر آنها نشان می دهد که تأسیس امپراطوری حبشه در زمان منلیک اول پسر سالومون (سلیمان) و ملکه سبا است.[۴]

در ۳۴۱ میلادى عزانا یا عیزنا، از پادشاهان معروف اکسوم، پس از آن که مسیحى شد، دین مسیحیت را در مملکت خود رسمى کرد. می‌توان گفت: حبشه اولین کشور افریقایى بود که در آن مسیحیت دین رسمى شد؛ سکه‌هاى یافته شده در حبشه نیز حاکى از رواج مسیحیت در نیمه اول قرن چهارم میلادی است.[۵]

سلطه حبشی‌ها بر یمن:

به دستور "کنستانتین دوم"، ‌"نجاشی عیزان" در سال ۳۷۸ میلادی ‌به یمن حمله برد و توانست به سرعت آن را تصرف کرده، ‌خود را شاه «اکسوم»، «حمیر»، «ریدان»، «سبأ» و «سلحن» بنامد؛ اما این پیروزی چندان طول نکشید و یمنی‌ها توانستند، در سال ۳۸۷م. به رهبری "تبع کرب" و "یهأمن" حبشی‌ها را شکست داده و از یمن بیرون کنند.

در سال ۵۲۳م. نیز، ‌یمن صحنه جنگ دیگری بین حبشیان و یمنی‌ها بود. در این سال "نجاشی کالب"(کلب) در پی واقعه «اخدود» به دستور "یوستینیوس اول"، امپراطور روم ‌که به شدت از عمل "ذونواس" ‌حاکم یهودی یمن در کشتار مسیحیان نجران به خشم آمده بود، ‌بار دیگر به یمن حمله برد و آنجا را به تصرف خود درآورد. سلطه حبشی‌ها بر یمن، ۷۲ سال به درازا کشید.[۶]

روابط اسلام با حبشه

نفوذ مسیحیت در حبشه نظر دولت حبشه را به جنبش اسلام مساعد کرده بود. پادشاه مسیحی حبشه به نهضت خداپرستی در میان عربان وحشی و بت پرست جزیرةالعرب به نظر احترام می نگریست، مخصوصاً در آغاز امر که اسلام فقط در مقابل بت پرستی قیام کرده و جنبه مخالفتی با ادیان دیگر نداشت.[۷]

در سال پنجم بعثت، زمانى که آزار و اذیت به اصحاب پیامبر شدت گرفت، آن حضرت گروهى از آنان را به‌ همراه پسرعموى خود، جعفر بن ابی‌طالب، به حبشه فرستاد. این واقعه به «مهاجرت نخست مسلمانان» معروف است. مهاجرت دوم نیز پیش از هجرت به مدینه به‌ وقوع پیوست؛ تعداد مسلمانان در هجرت نخست یازده مرد و چهار زن‌ و در نوبت دیگر ۸۲ و به قولى ۸۳ مرد بود که عمار نیز با آنان به حبشه رفت.[۸]

در سال ششم هجری پیامبر نامه ای براى اصحم نجاشی ملک حبشه نوشت و او را به آئین پاک خود دعوت نمود. محتواى نامه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به پادشاه حبشه چنین بود:

«به نام خداوند بخشایشگر مهربان، از محمد رسول خدا به نجاشى بزرگ حبشه، درود بر هر کسى که از هدایت پیروى کند، من براى تو نخست خداوندى را ستایش مى‌کنم که خدایى جز او نیست، پادشاه پاک و منزه و امان‌دهنده و نگهبان، و گواهى مى‌دهم که عیسى بن مریم روح و کلمه خداست که آن را به مریم باکره پاک‌دامن القاء فرموده است، مریم از روح و نفخه الهى به او باردار شد همچنان که خداوند آدم را به قدرت خویش آفرید. و سپس تو را به سوى خداوند یکتا که شریکى ندارد و به فرمانبرى او فرامى‌خوانم و از تو دعوت مى‌کنم که از من پیروى کنى و به آنچه به من وحى شده است یقین پیدا کنى که من رسول خدایم، و تو و سپاهیانت را به خداى عزوجل فرامى‌خوانم، همانا تبلیغ و خیرخواهى کردم، اندرزم را بپذیر. درود بر هر کس که هدایت را پیروى کند. محمد رسول الله».

نجاشی نامه پیامبر را بوسید و بر سر و چشم گذاشت و به نشانه تواضع از تخت پایین آمد و به یگانگى خدا و رسالت پیامبر صلی الله علیه و آله شهادت داد.[۹]

مستوفی گوید: به سال هشتم نجاشی پادشاه حبشه درگذشت. پیغمبر صلی الله علیه و آله در مدینه برو نماز غایب کرد و حق تعالی حجاب از پیش برداشت تا صحابه در مدینه او را در حبشه خفته دیدند.[۱۰]

پانویس

  1. لغت نامه دهخدا، ذیل واژه حبشه قابل دسترس در سایت واژه یاب، بازیابی: ۲۸ فروردین ۱۳۹۲.
  2. آشنایی با کشور اتیوپی (حبشه)، سایت دانش آن لاین، بازیابی: ۲۸ فروردین ۱۳۹۲.
  3. دانشنامه جهان اسلام، مدخل حبشه از بهزاد لاهوتی.
  4. لغت نامه دهخدا، ذیل واژه حبشه قابل دسترس در سایت واژه یاب، بازیابی: ۲۷ فروردین ۱۳۹۱.
  5. دانشنامه جهان اسلام، مدخل حبشه از بهزاد لاهوتی.
  6. سید علی اکبر حسینی، حبشه، دانشنامه پژوهه، بازیابی: بازیابی ۲۸ فروردین ۱۳۹۲.
  7. لغت نامه دهخدا، ذیل واژه حبشه.
  8. تاریخ توصیفى - تحلیلى صدر اسلام‌، ابراهیم‌ سید علوى، ص ۱۲۲.
  9. باستانشناسى و جغرافیاى تاریخى قصص قرآن‌، عبدالکریم‌ بى‌آزار شیرازى، دفتر نشر فرهنگ اسلامى‌، تهران، ۱۳۸۰، ص۴۷۴.
  10. لغت نامه دهخدا ذیل واژه حبشه به نقل از تاریخ گزیده.


مطالب مرتبط