انجیل متی

«انجیل متّی» ظاهرا نخستین انجیلی است که توسط یک فلسطینی به نام «مَتّی»، بعد از حضرت مسیح (علیه‌السلام) حدود سال ۷۰ میلادى نگاشته شده است. این انجیل، حضرت عیسی را به عنوان صاحب شریعت جدید معرفی نموده و گفتارها و کارهای آن حضرت را بر اساس ترتیب اهمیت موضوعی -و نه ترتیب تاریخی- گردآوری کرده است.

معرفی اجمالی

«مَتّی» -به معنی بخشش خدا-، اهل فلسطین، یکی از دوازده حواری و رسول حضرت عیسی علیه‌السلام بوده که نامش در اناجیل مرقس، لوقا و اعمال رسولان آمده است. «انجیل متّی» قدیمى ‌ترین انجیل‌ها است و به طورى که بعضى از مسیحیان گفته‌اند، تصنیف این کتاب و انتشارش در سال ۳۸ میلادى بوده، بعضى دیگر آن را بین ۵۰ تا ۶۰ دانسته‌اند. پس این انجیل (که از بقیه انجیل‌ها قدیمى‌تر است)، به اعتراف خود مسیحیان بعد از حضرت مسیح نوشته شده است.

«انجیل متی» از همه «اناجیل» مفصل‌تر بوده و زندگی حضرت عیسی علیه السلام را با جزئیات بیشتری بیان کرده است. این کتاب در ۲۷ باب به اتمام می‌رسد.

محققین برآنند که این کتاب در اصل به زبان عبرانى نوشته شد و سپس به زبان یونانى و سایر زبان‌ها ترجمه شده است و تازه نسخه اصلى و عبرانى آن هم مفقود شده، پس آنچه ترجمه از آن به جاى مانده مجهول الحال است و معلوم نیست مترجم آن کیست، مدرک ما در این ادعا، کتاب "میزان الحق" و "قاموس الکتاب المقدس" است.

زمان و مکان نگارش کتاب

در مورد زمان و مکان نگارش انجیل متی نیز نظرات مختلف وجود دارد؛ به طوری که مستر هاکس آورده است: «زمان تصنیف آن انجیل معلوم نیست؛ ولی به هر صورت این مسلّم است که پیش از اناجیل دیگر انتشار یافته است. برخی برآنند که در سال ۳۸ و بعضی هم مابین سال ۵۰ و ۶۰ میلادی، نوشته شده است».

برخی هم می‌گویند این انجیل را دیرتر، یعنی پس از این که انجیل مرقس مدت زیادی در دسترس مردم بوده است یا پس از ویرانی اورشلیم، تاریخ‌گذاری کرده‌اند. این عده، زمان نگارش آن را در دهه ۷۰ یا حتی دیرتر قرار می‌دهند.

در محل نوشتن این کتاب برخی می‌گویند برای اهالی فلسطین نگاشته شده است؛ ولی بیش‌تر مکان نوشتن این انجیل را انطاکیه و برای اهالی آن دیار می‌دانند».

محتوای انجیل متی

این انجیل، عیسی مسیح علیه السلام را به عنوان موسای جدید و صاحب شریعت معرفی می کند. شیوه نویسنده بر گردآوری گفتارها و کارهای عیسی (ع)، و بر اساس ترتیب اهمیت موضوعی -و نه ترتیب تاریخی- است. دانشمندان کتاب مقدس معتقدند انجیل متّی با هدف گفتگو و جدل با بعضی از بزرگان یهود، نگارش یافته و در صدد اثبات این موضوع است که با انکار عیسی(ع) از سوی یهودیان، ملکوت خدا از آنان به امتهای غیر یهود منتقل شده است. از دیدگاه متّی این ملکوت همان کلیسا است.

انجیل متی با برشماری اجداد عیسی مسیح (ع) و بیان تولد آن حضرت آغاز می‌شود: «اما ولادت عیسی مسیح چنین بود که چون مادرش مریم به یوسف نامزد شده بود، قبل از آنکه با هم آیند، او را از روح‌القدس حامله یافتند و شوهرش یوسف چونکه مرد صالح بود و نخواست او را عبرت نماید، پس اراده نمود او را به پنهانی رها کند». بعد از آن، جریان فرار عیسی و خانواده‌اش به مصر را می‌آورد. تا این که یحیای تعمیددهنده راه را برای عیسی آماده می‌کند و خبر از نزدیکی ملکوت آسمان که آن را اشعیای نبی خبر داده بود، می‌دهد. بعد از آن یحیای معمدان او را تعمید می‌دهد.

در باب چهارم، عیسی علیه السلام در بیابان امتحان می‌شود، تا در شهر جلیل با موعظه و پند، خدمات خود را آغاز نماید. بعد از آن، موعظه معروف بالای کوه را بیان می‌دارد که در آن درباره تورات هم سخن به میان آمده است: «گمان مبرید که من آمده‌ام تا تورات یا صحف انبیاء را باطل سازم؛ نیامده‌ام تا باطل کنم، بلکه تا تمام کنم».

در باب‌های هشتم تا نهم، مجموعه‌ای از معجزات حضرت عیسی علیه السلام را آورده و سپس مأموریت دوازده حواری را می‌گوید. در باب ۱۶، عیسی علیه السلام نخستین‌بار پیشگویی مرگ خود را می‌کند. در باب بعدی دوباره این امر تکرار می‌شود: «و او را خواهد کشت و در روز سوم خواهد برخاست». عیسی علیه السلام در ادامه خدمات خودش در شهر اریحا، دو کور را شفا داد.

تا این که برای بار آخر، ورود به اورشلیم را نموده و معبد را پاکسازی می‌کند. در آنجا عیسی داخل هیکل خدا گشته، جمیع کسانی را که در هیکل خرید و فروش می‌کردند، بیرون نمود و به آنها گفت: «مکتوب است که خانه من خانه دعا نامیده می‌شود لیکن شما مغازه دزدانش نموده‌اید»؛ بعد از آن عیسی علیه السلام آخرین مشاجره‌اش را با رهبران یهود کرده و آنها را به خاطر کارهایشان محکوم می‌نماید.

در باب ۲۶ جریان تدهین عیسی علیه السلام، توسط زنی با عطر گران‌بها را آورده است که در این جریان، شاگردان از دست عیسی علیه السلام بسیار ناراحت بوده و بر این کار غضبناک بودند؛ که در این کار اسراف گردیده و می‌توانستیم پول این عطر را به فقرا بدهیم. در ادامه، جریان یهودا اسخریوطی که به عیسی علیه السلام خیانت کرده و در شام آخر او را لو می‌دهد، سپس دستگیری، محاکمات و مرگ عیسی علیه السلام را بیان می دارد.

منابع

• "انجیل متی"، دانشنامه پژوهه، هادی جهانگشای، بازیابی: ۱۹ فروردین ۱۳۹۳.
• "انجیل متی"، آیین رحمت - سایت دفتر آیت‌الله مکارم شیرازی.
• ترجمه تفسیر المیزان، دفتر انتشارات اسلامى‌، قم‌، ۱۳۷۴، ج‌۳، ص۴۸۷.