ابوعلی بلعمی: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
Saeed zamani (بحث | مشارکتها) (ایجاد) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | {{ | + | {{خوب}} |
| − | + | '''«ابوعلی محمد بلعمی»''' (متوفی حدود ۳۸۳ ق) فرزند [[ابوالفضل بلعمی]]، مورخ و ادیب [[ایران|ایرانی]] و از وزرای دانشمند دربار سامانی است. او به دستور منصور بن نوح سامانی کتاب «[[تاریخ طبرى]]» را از عربى به فارسى ترجمه کرد که به «[[تاریخ بلعمی (کتاب)|تاریخ بلعمی]]» معروف است. | |
==ولادت== | ==ولادت== | ||
| − | محمد بن محمد بن | + | |
| − | + | محمد بن محمد بن عبیدالله التمیمی البلعمی معروف به ابوعلی بلعمی در بخارا تولد یافت. در ارتباط با دوران کودکی و ایام ابتدایی زندگی اش اطلاع چندانی در دست نیست. وی فرزند بلعمی بزرگ، [[ابوالفضل بلعمی|ابوالفضل محمد بن عبیدالله بلعمی]] (م، ۳۲۹ ق) از وزیران سامانیان است.<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ج۳، ص۲۲۲؛ ذبیح الله صفا، تاریخ ادبیات ایران، ج۱، ص ۶۱۹.</ref> | |
| + | |||
| + | علت شهرت او به بلعمى به خاطر انتساب او و نیاکان وى به بلعمان از قراء مرو بود. | ||
| + | |||
==دوران وزارت== | ==دوران وزارت== | ||
| − | + | ابوعلی بلعمی نخستین بار در سال ۳۴۹ هجری به جای ابومنصور یوسف بن اسحاق به وزارت عبدالملک بن نوح رسید. برکناری ابومنصور و سپرده شدن وزارت به ابوعلی با پشتیبانی آلپ تَکین (متوفی حدود ۳۵۹) که فرمانده [[خراسان]] بود صورت گرفت و همین کار اتحاد و دوستی بیشتری بین ابوعلی و آلپ تکین برقرار کرد، و او حامی ابوعلی شد و این دو بر آن شدند که هیچ کاری بی رایزنی یکدیگر انجام ندهند.<ref name="jahane islam">دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، مدخل "بلعمی".</ref> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | ابوعلی پس از عبدالملک بن نوح، وزیر منصور بن نوح سامانی شد، اما مدت وزارت او در دربار منصور روشن نیست. در این دوره، وزارت، گاه از آنِ ابوعلی و زمانی در دست ابوجعفر عتبی بوده است.<ref name="jahane islam" /> | |
| − | + | ابوعلی بلعمی همانند پدرش [[ابوالفضل بلعمی]]، در نشر زبان فارسی تأثیر بسیار گذاشت و با ادیبان آن دوره از جمله ابوبکر خوارزمی (م، ۳۸۳ یا ۳۹۰ ق) دوستی و مکاتبه داشت.<ref name="jahane islam" /> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | یکی از کارهای باارزش و ماندگار ابوعلی بلعمی، ترجمه و تلخیص «تاریخ الرسل والملوک» یا [[تاریخ طبری]] به دستور منصور بن نوح سامانی بود. او این کار را در سال ۳۵۲ ق. انجام داد که هنوز نیم قرن از وفات [[محمد بن جریر طبری|طبری]] نگذشته بود.<ref>آقا بزرگ تهرانی، پیشین، ج۳، ص ۲۲۲.</ref> می توان این ترجمه را که به «[[تاریخ بلعمی (کتاب)|تاریخ بلعمی]]» معروف است، کتاب تاریخ مستقلی به شمار آورد و قدیمیترین تاریخ عمومی فارسی دانست. | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
| − | وفات | + | تاریخ وفات ابوعلی بلعمی چندان روشن نیست. گردیزی در کتاب «زین الاخبار» آن را در ۳۶۳ ق. ضبط کرده است که ظاهراً درست نیست، چون عتبی در «تاریخ یمینی» ذیل رویدادهای ۳۸۳ ق. از ابوعلی یاد کرده است. بنابراین، مرگ بلعمی باید در این سال یا پس از آن روی داده باشد.<ref name="jahane islam" /> |
| − | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| − | + | {{پانویس}} | |
| − | + | ==منابع== | |
| − | [ | + | *"خاندان بلعمی"، یدالله حاجی زاده، [http://www.pajoohe.ir دانشنامه پژوهه]، بازیابی: ۴ بهمن ۱۳۹۱. |
| − | + | *انجمن مفاخر فرهنگی، [[اثر آفرینان]]، ج ۲، ص ۶۹. | |
| − | + | *دانشنامه جهان اسلام، مدخل "بلعمی"، تهران، بنیاد دایرة المعارف اسلامی. | |
| − | + | {{سنجش کیفی | |
| − | + | |سنجش=شده | |
| − | + | |شناسه= خوب | |
| − | + | |عنوان بندی مناسب= خوب | |
| − | [ | + | |کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب |
| − | [ | + | |رعایت سطح مخاطب عام= خوب |
| − | + | |رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب | |
| − | + | |جامعیت= خوب | |
| − | + | |رعایت اختصار= خوب | |
| − | + | |سیر منطقی= خوب | |
| − | + | |کیفیت پژوهش= خوب | |
| − | + | |رده=دارد | |
| − | + | }} | |
| − | + | [[رده:علمای قرن چهارم]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | == | ||
| − | [ | ||
| − | |||
[[رده:دولتمردان]] | [[رده:دولتمردان]] | ||
[[رده:تاریخ نویسان]] | [[رده:تاریخ نویسان]] | ||
| − | [[رده: | + | [[رده:ادیبان]] |
نسخهٔ کنونی تا ۱ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۰۹
«ابوعلی محمد بلعمی» (متوفی حدود ۳۸۳ ق) فرزند ابوالفضل بلعمی، مورخ و ادیب ایرانی و از وزرای دانشمند دربار سامانی است. او به دستور منصور بن نوح سامانی کتاب «تاریخ طبرى» را از عربى به فارسى ترجمه کرد که به «تاریخ بلعمی» معروف است.
محتویات
ولادت
محمد بن محمد بن عبیدالله التمیمی البلعمی معروف به ابوعلی بلعمی در بخارا تولد یافت. در ارتباط با دوران کودکی و ایام ابتدایی زندگی اش اطلاع چندانی در دست نیست. وی فرزند بلعمی بزرگ، ابوالفضل محمد بن عبیدالله بلعمی (م، ۳۲۹ ق) از وزیران سامانیان است.[۱]
علت شهرت او به بلعمى به خاطر انتساب او و نیاکان وى به بلعمان از قراء مرو بود.
دوران وزارت
ابوعلی بلعمی نخستین بار در سال ۳۴۹ هجری به جای ابومنصور یوسف بن اسحاق به وزارت عبدالملک بن نوح رسید. برکناری ابومنصور و سپرده شدن وزارت به ابوعلی با پشتیبانی آلپ تَکین (متوفی حدود ۳۵۹) که فرمانده خراسان بود صورت گرفت و همین کار اتحاد و دوستی بیشتری بین ابوعلی و آلپ تکین برقرار کرد، و او حامی ابوعلی شد و این دو بر آن شدند که هیچ کاری بی رایزنی یکدیگر انجام ندهند.[۲]
ابوعلی پس از عبدالملک بن نوح، وزیر منصور بن نوح سامانی شد، اما مدت وزارت او در دربار منصور روشن نیست. در این دوره، وزارت، گاه از آنِ ابوعلی و زمانی در دست ابوجعفر عتبی بوده است.[۲]
ابوعلی بلعمی همانند پدرش ابوالفضل بلعمی، در نشر زبان فارسی تأثیر بسیار گذاشت و با ادیبان آن دوره از جمله ابوبکر خوارزمی (م، ۳۸۳ یا ۳۹۰ ق) دوستی و مکاتبه داشت.[۲]
یکی از کارهای باارزش و ماندگار ابوعلی بلعمی، ترجمه و تلخیص «تاریخ الرسل والملوک» یا تاریخ طبری به دستور منصور بن نوح سامانی بود. او این کار را در سال ۳۵۲ ق. انجام داد که هنوز نیم قرن از وفات طبری نگذشته بود.[۳] می توان این ترجمه را که به «تاریخ بلعمی» معروف است، کتاب تاریخ مستقلی به شمار آورد و قدیمیترین تاریخ عمومی فارسی دانست.
وفات
تاریخ وفات ابوعلی بلعمی چندان روشن نیست. گردیزی در کتاب «زین الاخبار» آن را در ۳۶۳ ق. ضبط کرده است که ظاهراً درست نیست، چون عتبی در «تاریخ یمینی» ذیل رویدادهای ۳۸۳ ق. از ابوعلی یاد کرده است. بنابراین، مرگ بلعمی باید در این سال یا پس از آن روی داده باشد.[۲]
پانویس
منابع
- "خاندان بلعمی"، یدالله حاجی زاده، دانشنامه پژوهه، بازیابی: ۴ بهمن ۱۳۹۱.
- انجمن مفاخر فرهنگی، اثر آفرینان، ج ۲، ص ۶۹.
- دانشنامه جهان اسلام، مدخل "بلعمی"، تهران، بنیاد دایرة المعارف اسلامی.
