سید محمدعلی انگجی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۳۰ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
 +
'''آیت الله سید محمدعلی انگجی تبریزی''' (۱۲۷۶-۱۳۶۲ ش)، از فقیهان و عالمان مبارز معاصر [[شیعه]] و از شاگردان [[سید محمد حجت کوه کمری|سید محمد حجت کو‌کمری]] بود. وی به سبب روحیه [[ظلم]] ستیزی، علیه تبعیض، بی عدالتی و فساد حکومت پهلوی به مبارزه برخاست و در مقاطع مختلف با انتشار بیانیه‌ها و اطلاعیه‌ها به وظیفه الهی خود عمل کرد. آیت اللّه انگجی پیش از انقلاب در دوره هفدهم مجلس شورای ملی و پس از انقلاب در مجلس خبرگان عضویت داشت. ایشان فرزند آیت اللّه [[سید ابوالحسن انگجی|میرزا ابوالحسن حسینی انگجی]] است.
 +
 
{{بخشی از یک کتاب}}
 
{{بخشی از یک کتاب}}
−
آموزگار غيرت
+
{{شناسنامه عالم
−
 
+
||نام کامل = سید محمدعلى حسینی انگجى
−
'''اشاره:'''
+
|تصویر=[[پرونده:Angaji.jpg|۲۲۰px|center]]
−
 
+
||زادروز =  ۱۲۷۶ شمسی
−
آيت الله انگجي از خيل عظيم عالمان مبارز و از تبار حماسه سازان تاريخ ايران است. او فقيهي است آگاه، مجاهدي بيدار و عالمي وارسته كه در مقاطع مختلف به پا خاست و وظيفه الهي و انساني خود را در جهت آگاهي بخشيدن به هم نوعان خويش انجام داد. او فعاليت و دخالت عملي در سياست را از دوره هفدهم مجلس شوراي ملي آغاز نمود و در عرصه‌هاي مختلف سياسي به خوبي درخشيد. اين نوشتار، به صورت اختصار، به گوشه‌هايي از ابعاد زندگي و شخصيت سياسي و مبارزاتي آن عالم رباني مي پردازد.
+
|زادگاه = [[تبریز]]
−
 
+
|وفات =  ۱۳۶۲ شمسی
−
'''ميلاد'''
+
|مدفن = [[قم]]، [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه]]  
−
 
+
|اساتید = [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی]]، [[سید محمد حجت کوه کمره ای]]،...
−
در سال 1315 ق (1276 ش)<ref> گنجينه دانشمندان، شيخ محمد شريف رازي، ج 3، ص 302.</ref>، خانه پرمهر و صفاي مرجع تقليد شيعيان، آيت الله انگجي، با تولد طفلي از تبار سالار شهيدان، نورباران گرديد. خداوند متعال فرزندي به ايشان عطا فرمود كه او را «سيد محمدعلي» ناميدند.
+
|شاگردان =
−
 
+
|آثار =
−
'''مهد پرورش'''
+
}}
−
 
 
−
سيد محمدعلي، در خانه‌اي پرورش يافت كه [[زهد]]، [[تقوا]] و فقاهت در آن موج مي زد و پدر و مادرش با كردار صالح، معنويات خاصي به فضاي خانه بخشيده بودند. پدر او بزرگ پرچمدار مبارزه عليه رضاخان قُلدر و يكي از پيشتازان نهضت روحانيت بود. مادرش حاجيه فاطمه خانم، دختر امام جمعه و زني پاكدامن و مؤمن بود. در بزرگي و نورانيت باطني اين بانو همين بس كه فرزندان مجتهدي پرورانيد.<ref> آشناي جانان، محمد الوانساز خويي، خطي.</ref>
 
−
 
 
−
'''آغاز تحصيلات'''
 
−
 
 
−
فكر و انديشه سيد محمدعلي در زمان حيات پدر شكوفا شد و [[روح]] و جان او در آن دوران با كلام الهي آشنا گشت و فراگيري نوشتن و قرائت قرآن را آغاز نمود. وي تحصيلات اوليه و علوم مقدماتي را از استادان آن سامان فراگرفت و در سطوح عالي، از حوزه بابركت پدرش آيت الله انگجي، بهره‌ها برد. او به سبب استعداد قوي و ذوق سرشار، دروس مختلف را در مدت كوتاهي آموخت و براي تكميل آموخته هاي خود رهسپار شهر قم گرديد.<ref> همان.</ref>
 
−
 
 
−
'''هجرت به قم'''
 
−
 
 
−
با ورود آيت الله حائري يزدي به [[قم]] و اقامت ايشان در آن شهر، حوزه عمليه قم جان تازه‌اي گرفت. شيفتگان مكتب فقه جعفري از هر سويي، به آن شهر روي مي آوردند و از حوزه علمي آيت الله حائري استفاده مي كردند. يكي از شخصیت هاي برجسته‌اي كه از حوزه علمي تازه تأسيس آيت الله حائري بهره برد، آيت الله انگجي است. او در شهر قم، از محفل درسي آيت الله حائري و آيت الله سيد محمد حجت استفاده نمود و به مدد توان و قوه استنباط و ذوق سرشار علمي و فقهي‌اش به قله رفيع فقاهت دست يافت و به درجه اجتهاد نايل آمد.
 
−
 
 
−
ايشان در كنار تحصيل علوم اسلامي، به فراگيري زبان فرانسه پرداخت و در اين زبان مهارت كامل يافت. وي به زبان هاي تركي، فارسي و عربي نيز تسلط داشت. سيد محمدعلي پس از آموختن دانش هاي گوناگون، به زادگاه خويش بازگشت و به تدريس، اقامه [[نماز جماعت]] و فعاليت در امور سياسي پرداخت.<ref> نامداران تاريخ، عمران عليزاده، ج 2، ص 356؛ گنجينه دانشمندان، ج 3، ص 302.</ref>
 
−
 
 
−
'''تدريس'''
 
−
 
 
−
سيد محمدعلي از اوايل طلبگي در تبريز، شروع به تدريس كرد و در [[قم]] نيز در كنار تحصيل به تدريس پرداخت. او بعد از انتقال به تبريز، به تدريس و تعليم در [[فقه]] و [[اصول]] و ديگر معارف ديني ادامه دارد. برخي از طلاب علوم اسلامي با ميل و رغبت بسيار در درسش حضور مي يافتند و از محضر علمي و عملي او بهره‌مند مي شدند.<ref> نامداران تاريخ، ج 2، ص 357.</ref>
 
−
 
 
−
'''فعاليت‌هاي سياسي اجتماعي'''
 
  
−
وي داراي روحيه اجتماعي و سياسي، و در ويژگي هاي فردي و خانوادگي، و كمك به قشرهاي نيازمند و كم درآمد جامعه، سرآمد هم نوعان خود بود. او در مسائل سياسي - اجتماعي جامعه كوشش و فعاليت فراواني داشت كه به گوشه‌هايي از آن اشاره مي گردد:
+
==ولادت==
  
−
'''<I>الف) دوره نمايندگي:</I>'''
+
سید محمدعلی انگجی تبریزی، فرزند آیت اللّه [[سید ابوالحسن انگجی|میرزا ابوالحسن حسینی انگجی]]، در سال ۱۳۱۵ قمری (برابر با سال ۱۲۷۶ شمسی)<ref> گنجینه دانشمندان، شیخ محمد شریف رازی، ج ۳، ص ۳۰۲.</ref>، متولد گردید.
  
−
آيت الله انگجي به درخواست برخي از قشرهاي مذهبي، در دوره هفدهم مجلس شوراي ملي، جزء نامزدهاي انتخاباتي مجلس گرديد. با تلاش هاي شهيد فضل الله محلاتي و برخي عالمان آذربايجان، شش نفر به مجلس راه يافتند كه سه نفر آن ها يعني آيات عظام: انگجي، ميلاني و شبستري، با بالاترين رأي، راهي مجلس شدند. وي در مجلس، از نمايندگان فعال و برجسته شمرده مي شد و از حقوق شرعي و قانوني مردم دفاع مي كرد. در پي استعفاي تعدادي از نمايندگان مجلس دوره هفدهم به منظور حفظ قانون اساسي و استقلال كشور به تقاضاي [[دكتر مصدق]]، بعد از كودتاي 28 مرداد عده‌اي از نمايندگان از جمله آيت الله انگجي و آيت الله ميلاني دستگير شدند، ليكن با وساطت آيات: سيد محمد بهبهاني و كاشاني نزد شاه، آزاد شدند. پس از آزادي آنان، زاهدي براي مراقبت از اعمال و رفتار آن ها در تبريز به سپهبد شاه بختي دستور داد: «مواظب باشيد، تحريكاتي نكنند».<ref> زندگي و مبارزات شهيد قاضي طباطبايي، رحيم نيكبخت، اسماعيل زاده، ص 321.</ref>
+
==فعالیت‌های علمی==
  
−
'''<I>ب) بازسازي مسجد آيت الله ميرزا ابوالحسن انگجي:</I>'''
+
سید محمدعلی انگجی تحصیلات اولیه و علوم مقدماتی را از استادان [[تبریز]] فراگرفت و برای تکمیل آموخته های خود رهسپار شهر [[قم]] گردید.<ref> همان.</ref>
  
−
اين مسجد، كه در مركز شهر (خيابان جمهوري اسلامي) قرار دارد، قدمتي چند صد ساله داشته و به جهت اقامه [[نماز جماعت]] به وسيله آيت الله انگجي در آن، به نام ايشان معروف شده است. بناي فعلي مسجد، با سرمايه شادروان دكتر محمدباقر صدقياني و با نظارت حضرات آيات: سيد محمدعلي انگجي و شيخ عبدالحسين غروي (داماد آيت الله حاج سيد حسن انگجي) به شكل باشكوهي، تجديد بنا و بازسازي گرديد و در سالروز ميلاد مسعود قائم آل محمد علیهم السلام و با حضور عالمان شهر در سال 1350 ش. افتتاح شد. اين مسجد، تا زمان وفات آيت الله انگجي تحت سرپرستي و توليت وي بود و زير نظر ايشان اداره مي شد.<ref> آشناي جانان.</ref>
+
او در [[حوزه علمیه قم]]، از محفل درسی آیت الله [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|حائری یزدی]] و آیت الله [[سید محمد حجت کوه کمری|سید محمد حجت]] استفاده نمود و به مدد توان و قوه استنباط و ذوق سرشار علمی و فقهی‌اش به درجه [[اجتهاد]] نایل آمد.
  
−
'''آغاز فعاليت هاي انقلابي'''
+
ایشان در کنار تحصیل [[علوم اسلامی|علوم اسلامی]]، به فراگیری زبان فرانسه پرداخت و در این زبان مهارت کامل یافت. وی به زبان های ترکی، فارسی و عربی نیز تسلط داشت. سید محمدعلی پس از آموختن دانش های گوناگون، به زادگاه خویش بازگشت.<ref>گنجینه دانشمندان، ج ۳، ص ۳۰۲</ref>
  
−
آيت الله سيد محمدعلي انگجي، داراي روحيه ظلم ستيزي و مبارزه با فساد و فحشا بود و در مواقع متعدد روحيه كفرستيزي خود را بروز مي داد. ايشان از همان دوران جواني كه 32 سال داشت، طعم تلخ تبعيد را چشيد و همراه پدرش، و ميرزا صادق آقا دينوري، سيد محمد مولانا، و برادر تني خود سيد حسن انگجي و ديگر برادران ناتني سيد مهدي انگجي، دكتر سيد محمود انگجي، دكتر سيد ابراهيم انگجي و دكتر اسماعيل انگجي، به كردستان تبعيد گرديد وي به سبب روحيه ظلم ستيزي، بيش از بيست سال عليه تبعيض، بي عدالتي، ظلم و فساد به مبارزه برخاست و هيچ گاه در انجام وظيفه شرعي خويش كوتاهي نكرد. اين فقيه خستگي ناپذير به همراه ديگر عالمان، در مقاطع مختلف با انتشار بيانيه‌ها، پيام‌ها و اطلاعيه‌ها به وظيفه الهي خود عمل كرد، كه در اين جا به بعضي از آن ها اشاره مي شود:
+
آیت الله سید محمدعلی انگجی بعد از انتقال به [[تبریز|تبریز]]، به تدریس و تعلیم در [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] و دیگر معارف دینی ادامه داد.  
  
−
'''<I>اعتراض به انجمن هاي ايالتي و ولايتي:</I>'''
+
==فعالیت‌های اجتماعی سیاسی==
  
−
با شروع نهضت بزرگ اسلامي، به رهبري حضرت [[امام خمینی]]، آيت الله انگجي رسماً وارد فعاليت‌هاي سياسي عليه حكومت پهلوي گرديد. وي در اولين اطلاعيه اي كه به همراه علما، در آبان 1341 ش. منتشر كرد، اعتراض و انزجار خود را از تصويب قوانين غيراسلامي انجمن هاي ايالتي و ولايتي اعلام داشت.<ref> اسناد انقلاب اسلامي، ج 3، ص 47 و 107.</ref>
+
آیت الله انگجی روحیه اجتماعی و سیاسی داشت و در کمک به قشرهای نیازمند و کم درآمد جامعه، سرآمد هم نوعان خود بود. ایشان با اقتدا به پدر مجاهدشان ([[سید ابوالحسن انگجی|میرزا ابوالحسن انگجی]])، فعالیت های اصلاحی خود را از دوران [[مشروطیت]] آغاز کرد و در دوران پهلوی و هم بعد از انقلاب نیز، در مسائل سیاسی - اجتماعی جامعه کوشش و فعالیت فراوانی داشت که به گوشه‌هایی از آن اشاره می گردد.
  
−
'''<I>قيام 29 بهمن:</I>'''
+
'''بازسازی مسجد:'''
  
−
يكي از حركت‌هاي مهم و حساس در پيروزي انقلاب اسلامي ايران، قيام خونين 29 بهمن تبريز است. اين خيزش، با مجلس گرامي داشت چهلم شهداي نوزده دي قم آغاز شد. به علت اعمال ضدانساني نيروهاي رژيم طاغوتي، به تظاهرات و قيام خونين كشيده شد. آيت الله انگجي در كنار روحانيان مبارز شهر، در برپايي اين حركت عظيم مردمي و حمايت از آن نقش مهمي ايفا كرد و با صدور اطلاعيه و اعلاميه، حمايت خود را از اين جنبش اسلامي ابراز داشت.<ref> ر.ك: حماسه 29 بهمن، به كوشش علي شيرخاني.</ref>
+
[[مسجد]] آیت الله [[سید ابوالحسن انگجی]]، که در مرکز شهر [[تبریز]] (خیابان جمهوری اسلامی) قرار دارد، قدمتی چند صد ساله دارد. بنای فعلی مسجد، با سرمایه شادروان دکتر محمدباقر صدقیانی و با نظارت حضرات آیات: سید محمدعلی انگجی و شیخ عبدالحسین غروی (داماد آیت الله [[سید حسن انگجی|سید حسن انگجی]]) به شکل باشکوهی، تجدید بنا و بازسازی گردید. این مسجد، تا زمان وفات آیت الله انگجی تحت سرپرستی و تولیت وی بود و زیر نظر ایشان اداره می شد.<ref> آشنای جانان.</ref>
  
−
'''<I>حمله به مدرسه حضرت ولي عصر علیه السلام:</I>'''
+
'''مبارزه و تبعید:'''
  
−
در بيست و پنجم خرداد 1357 ش. كماندوهاي مسلح و مأموران انتظامي و نظامي با حمله به مدرسه ديني حضرت ولي عصر علیه السلام<ref> مدرسه علوم ديني مذكور را برادران بنابي اداره مي كردند اين مدرسه در اوايل پيروزي انقلاب اسلامي تعطيل گرديد و به جاي آن در بلوار 29 بهمن مدرسه مجهزي ساخته شد.</ref> تبريز، به ضرب و شتم طلاب علوم ديني پرداختند. عالمان و روحانيان به اتفاق سران و رهبران سياسي و انقلابي شهر مانند حضرات آيات سيد حسن انگجي، قاضي طباطبايي، عبدالحسين غروي، سيد محمدعلي انگجي و... در واكنش به اين اقدام، اعلاميه اي صادر كردند. در بخشي از اين اعلاميه چنين آمده است.
+
آیت الله انگجی، دارای روحیه [[ظلم]] ستیزی و مبارزه با [[فساد]] و فحشا بود و در مواقع متعدد روحیه کفرستیزی خود را بروز می داد. ایشان از همان دوران جوانی که ۳۲ سال داشت، طعم تلخ تبعید را چشید و همراه پدرش، و [[میرزا صادق آقا تبریزی|میرزا صادق آقا تبریزی]]، [[سید محمد مولانا]]، و برادر تنی خود [[سید حسن انگجی]] و دیگر برادران ناتنی مانند [[سید مهدی حسینی انگجی|سید مهدی انگجی]]، به کردستان تبعید گردید.  
  
−
«روز پنجشنبه نهم ماه [[رجب]] 98، مطابق 25 خرداد 1357 ش. ساعت 3 بعد از ظهر، جمعي از كماندوهاي مسلح و دژخيمان، مسلسل به دست گرفته، با همراهي چند نفر پاسبان شهرباني، با استحضار كلانتري، به درب مدرسه علوم ديني، واقع در محله «ششگلان» تبريز رسيده، با اين كه درب مدرسه مثل اغلب اوقات بسته بوده، درب را مي زنند. پس از باز كردن درب به وسيله سرايدار مدرسه، با تمام بي پروايي و بدون درخواست اجازه و به طور وحشيانه و بي شرمي، سراسيمه وارد مدرسه شده و بناي كتك كاريِ طلاب مدرسه، كه موقع استراحت آن ها بوده، مي گذارند و با قنداقه مسلسل بناي ضرب و شتم گذاشته و با فحاشي و هرزه سرايي و ياوه گويي به طلاب حمله مي كنند، مسلسل را به سينه يكي گذاشته و تهديد به قتل مي نمايند و ديگري را لوله مسلسل به گوش گذاشته، و به آن يكي كه مشغول [[عبادت]] و [[نماز]] خواندن بوده، مسلسل به دهانش گذاشته و تهديد و توهين مي كنند...».<ref> اسناد انقلاب اسلامي، ج 3، ص 316 و 317.</ref>
+
'''دوره نمایندگی مجلس:'''
  
−
'''<I>خلع شاه از سلطنت:</I>'''
+
آیت الله انگجی به درخواست برخی از قشرهای مذهبی، در دوره هفدهم مجلس شورای ملی، جزء نامزدهای انتخاباتی مجلس گردید. با تلاش های شهید [[شهید فضل الله محلاتی|فضل الله محلاتی]] و برخی عالمان آذربایجان، شش نفر به مجلس راه یافتند که سه نفر آنها یعنی آیات عظام: سید محمدعلی انگجی، سید ابراهیم میلانی و سید مرتضی شبستری، با بالاترین رأی، راهی مجلس شدند. وی در مجلس، از نمایندگان فعال و برجسته شمرده می شد و از حقوق شرعی و قانونی مردم دفاع می کرد.
  
−
با گسترش اعتراضات سياسي و راهپيمايي هاي سراسري تاسوعا و عاشوراي سال 1357 ش.، از سوي مبارزان مسلمان و جامعه مدرسين، اعلاميه اي صادر شد كه در آن، خواستار خلع شاه از سلطنت شدند. آيت الله سيد محمدعلي انگجي همراه با دو تن از عالمان سرشناس تبريز اين اعلاميه را امضا مي كند.<ref> زندگي و مبارزات شهيد قاضي طباطبايي، ص 296.</ref>
+
'''اعتراض به انجمنهای ایالتی و ولایتی:'''
  
−
آيت الله بني فضل در اين باره مي گويد: «با اين كه در آن روز، عده‌اي بودند در تبريز، لكن در بين آن عده، تنها سه نفر، آن اعلاميه را از تبريز امضا كردند: مرحوم قاضي طباطبايي، سيد حسن انگجي و سيد محمدعلي انگجي. اين سه نفر اعلاميه خلع شاه از سلطنت را امضا كردند و ديگران جرأت نكردند. البته بعضي هايشان نتوانستند، اما بعضي هايشان نخواستند».<ref> تنهايي و پايداري، حسين نجفي، ص 77.</ref>
+
با شروع نهضت بزرگ اسلامی، به رهبری حضرت [[امام خمینی]]، آیت الله انگجی رسماً وارد فعالیت‌های سیاسی علیه حکومت پهلوی گردید. وی در اولین اطلاعیه ای که به همراه علما، در آبان ۱۳۴۱ ش. منتشر کرد، اعتراض و انزجار خود را از تصویب قوانین غیراسلامی انجمن های ایالتی و ولایتی اعلام داشت.<ref> اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ص ۴۷ و ۱۰۷.</ref>
  
−
'''<I>حوادث هجده ارديبهشت دانشگاه تبريز:</I>'''
+
'''قیام ۲۹ بهمن:'''
  
−
دانشگاه تبريز، مقارن با چهلم شهداي يزد در هيجدهم ارديبهشت 1357 ش. شاهد زد و خورد نيروهاي رژيم پهلوي با دانشجويان انقلابي بود. در اثر اين درگيري، تعدادي از دانشجويان به [[شهادت]] رسيدند. در پي اين حركت وحشيانه رژيم شاه، آيت الله انگجي همراه روحانيان و وعاظ معروف شهر، با انتشار اعلاميه‌اي، تنفر و انزجار خود را اعلام نمود.<ref> زندگي و مبارزات شهيد قاضي طباطبايي، ص 292.</ref>
+
یکی از حرکت‌های مهم و حساس در پیروزی انقلاب اسلامی [[ایران|ایران]]، قیام خونین ۲۹ بهمن [[تبریز]] است. این خیزش، با مجلس گرامی داشت چهلم شهدای ۱۹ دی [[قم]] آغاز شد. به علت اعمال ضدانسانی نیروهای رژیم [[طاغوت|طاغوتی]]، به تظاهرات و قیام خونین کشیده شد. آیت الله انگجی در کنار روحانیان مبارز شهر، در برپایی این حرکت عظیم مردمی و حمایت از آن نقش مهمی ایفا کرد.<ref> ر.ک: حماسه ۲۹ بهمن، به کوشش علی شیرخانی.</ref>
  
−
'''<I>مجلس خبرگان:</I>'''
+
'''امضای اعلامیه خلع شاه از سلطنت:'''
  
−
آيت الله انگجي بعد از پيروزي انقلاب اسلامي با بنيان گذار جمهوري اسلامي ايران همگام بود. وي در سال 1358 ش. آمادگي خود را جهت شركت در اولين دوره انتخاباتي مجلس خبرگان، رسماً به اطلاع عموم رساند. او با كسب 580854 رأي از كل آراي مأخوذه 899/181، به عنوان نماينده استان آذربايجان شرقي در مجلس خبرگان انتخاب شد.<ref> راهنماي استفاده از صورت مشروح مذاكرات مجلس بررسي نهايي قانون اساسي، ج 4، ص 327.</ref>
+
با گسترش اعتراضات سیاسی و راهپیمایی های سراسری [[تاسوعا]] و [[روز عاشورا|عاشورا]] در سال ۱۳۵۷ ش، از سوی مبارزان مسلمان و جامعه مدرسین، اعلامیه ای صادر شد که در آن خواستار خلع شاه از سلطنت شدند. آیت الله سید محمدعلی انگجی همراه با دو تن از عالمان سرشناس تبریز این اعلامیه را امضا می کند.<ref> زندگی و مبارزات شهید قاضی طباطبایی، ص ۲۹۶.</ref> آیت الله بنی فضل در این باره می گوید: «با این که در آن روز، عده‌ای بودند در [[تبریز|تبریز]]، لکن در بین آن عده، تنها سه نفر، آن اعلامیه را از تبریز امضا کردند: [[شهید سید محمد علی قاضی طباطبائی|قاضی طباطبایی]]، سید محمدعلی انگجی و برادرش [[سید حسن انگجی]]. این سه نفر اعلامیه خلع شاه از سلطنت را امضا کردند و دیگران جرأت نکردند. البته بعضی هایشان نتوانستند، اما بعضی هایشان نخواستند».<ref> تنهایی و پایداری، حسین نجفی، ص ۷۷.</ref>
  
−
'''<I>اولين هسته مقاومت در مسجد آيت الله انگجي:</I>'''
+
'''عضویت مجلس خبرگان:'''  
  
−
در تاريخ دهم آبان 59 ش، حضرت آيت الله شهيد مدني طي حكمي به شهيد محمدرضا غفاري،<ref> شهيد محمدرضا غفاري اولين مسئول هسته مقاومت بود كه در عمليات كربلاي 5به شهادت رسيد.</ref> خواستار تشكيل اولين هسته مقاومت در مسجد آيت الله انگجي شد. حكم وي چنين است: بسمه تعالي. فرزند عزيز محمدرضا غفاري، لازم است حسب الامكان در مساجدي كه بسيج تشكيل نشده، از جمله مسجد انگج،<ref> مسجد آيت الله انگجي در اصطلاح مردم محل، به مسجد انگج معروف است.</ref> اقدام به آموزش نظامي و ايدئولوژي اسلامي نموده و فرمان امام را كه فرمود: «مساجد سنگر است و سنگرها را حفظ نماييد»، به موقع عمل بنماييد. سيد اسدالله مدني.
+
آیت الله انگجی تبریزی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، به عنوان یکی از لیدرهای انقلابیون در تبریز، با بنیانگذار جمهوری اسلامی [[امام خمینی]] همگام بود. ایشان در سال ۱۳۵۸ ش. در اولین دوره انتخاباتی مجلس خبرگان قانون اساسی شرکت نمود و به عنوان نماینده استان آذربایجان شرقی در مجلس خبرگان انتخاب شد.<ref> راهنمای استفاده از صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی، ج ۴، ص ۳۲۷.</ref>
  
−
آيت الله انگجي نيز با دريافت حكم مذكور، در ذيل آن مي نويسد: «مسجد انگج براي آموزش نظامي مهيا است. اقدام مورد نظر معمول دارند». سيد محمدعلي انگجي.<ref> آشناي جانان.</ref>
+
==وفات==
  
−
'''<I>در اسناد ساواك:</I>'''
+
مرحوم آیت الله انگجی تبریزی، سرانجام در مراسم گرامی داشت ۱۵ خرداد سال ۱۳۶۲ در مصلای امام خمینی [[تبریز]]، جان به جان آفرین تسلیم کرد. پیکر مطهرش به شهر مقدس [[قم]] منتقل گردید و در جوار [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها و در کنار مرقد یار دیرینش آیت الله [[شهید سید اسدالله مدنی|شهید مدنی]]، در مسجد بالاسر مدفون گردید.<ref> نامداران تاریخ، ج ۲، ص ۳۵۷.</ref>
−
 
 
−
فعاليت‌هاي روزافزون دانشوران و روحانيان در هدايت و رهبري مردم، رژيم ستم شاهي را با خطر جدي مواجه كرد. در نتيجه، آن ها چاره‌اي جز برخورد جدي و تبعيد عالمان شاخص شهر نديدند. ساواك در 28 مهر 1342 طي دستوري خواستار جلوگيري از تحركات علني برخي از علما، از جمله آيت الله انگجي، گرديد. متن آن دستور چنين است:
 
−
 
 
−
«به منظور قطع ريشه فساد و جلوگيري از تحركات علني چند تن از روحانيون كه اهالي را دعوت به ادامه مبارزه و ايستادگي در مقابل قواي انتظامي مي نمايند و اين عمل در روحيه متعصبين اين شهر بسيار مؤثر واقع و در صورت ادامه آن امكان وقوع حوادث ناگوار مي رود، كميته امنيت مصمم است كه چهار نفر از علماي طراز اول به اسامي: قاضي طباطبايي، سيد احمد خسروشاهي، ميرزا عبدالله مجتهدي و ميرزا (محمد)علي انگجي و دو نفر از وعاظ ناراحت به نام‌هاي، انزابي و ناصرزاده را دستگير و به مركز اعزام دارد. چون طبق اوامر صادره، دستگيري اين قبيل اشخاص مستلزم كسب اجازه قبلي از مركز مي باشد مقرر فرمايند مقتضيات رأي عالي را سريعاً امر به ابلاغ فرمايند. توضيحاً به عرض مي رساند ضمن اين كه ممكن است دستگيري نامبردگان منجر به تعطيلي بازار و وقوع حوادثي بشود، ولي در عين حال دستگيري آنان تأثير فوق العاده زيادي در امنيت منطقه داشته و با اين ترتيب ريشه فساد به كلي قطع خواهد شد».
 
−
 
 
−
مهرداد، رئيس ساواك تبريز نيز، در نامه اي كه به مركز ارسال داشت، خواهان دستگيري برخي از روحانيان مبارز، از جمله آيت الله انگجي گرديد. در بخشي از نامه وي چنين آمده است: «...اقدامات چند نفر از روحانيون مخالف و وعاظ ناراحت بالأخره باعث گمراهي مردم و موجب وقوع حوادث نامطلوب خواهد شد. با توجه به نزديك شدن ماه [[رمضان]]، مصلحت منطقه چنين ايجاب مي نمايد كه در درجه اول اشخاص مشروحه زير به وسيله شهرباني و با پشتيباني و راهنمايي هاي ساواك دستگير و به مركز اعزام گردند، مشروط به اين كه حداقل به مدت يك سال از مراجعت آنان به آذربايجان قوياً جلوگيري شود. در غير اين صورت بدون ترديد، نتيجه معكوس گرفته خواهد شد:
 
−
 
 
−
# ميرزا محمدعلي قاضي طباطبايي،
 
−
# سيد احمد خسروشاهي،
 
−
# ميرزا محمدعلي انگجي،
 
−
# اشراقي،
 
−
# دروازه‌اي،
 
−
# انزابي...
 
−
 
 
−
به احتمال قريب به يقين دستگيري سري اول مخصوصاً رديف 1 و 2 و 3 عكس العمل هايي ايجاد و حوادث سويي به بار خواهد آورد... به موازات دستگيري سري اول در تبريز و براي اين كه عكس العمل هايي در ساير نقاط استان نشان داده نشود، اجازه داده شود كه درباره چند نفر از روحانيون مخالف و ناراحت منطقه من جمله: اردبيل، آذرشهر و اهر به همين منوال اقدام گردد».<ref> جلوه محراب، ص 59.</ref>
 
−
 
 
−
مهرداد، در سوم آذر 1342 ه.ش در گزارش مجدد به مركز مي نويسد: «براي خاتمه دادن به تبليغات سوء چند تن از روحانيون، مراتب مجدداً در كميته امنيت مطرح و تصميمات زير اتخاذ گرديد:
 
−
 
 
−
* 1- قرار شد آقايان قاضي طباطبايي، سيد احمد خسروشاهي، دروازه‌اي، انزابي، ناصرزاده و ميرزا محمدعلي انگجي دستگير و به مركز اعزام شوند.
 
−
 
 
−
* 2- نسبت به دستگيري ميرزا محمدعلي انگجي كه فعلاً در مسافرت تهران و قم مي باشد، به ساواك مركز و شهرباني كل گزارش شود كه نامبرده را در مركز دستگير و يا نگذارند به آذربايجان بيايد، زيرا دستگيري ايشان در تبريز بانفوذي كه برادر مجتهد ايشان در بين مردم دارد، ممكن است حوادث نامطلوبي ايجاد نمايد. نامبرده در تهران در منزل برادرش حاجي ميرزا مهدي انگجي و يا دكتر ابراهيم انگجي استاد دانشگاه سكونت دارد».<ref> تاريخ و فرهنگ معاصر، سال اول، ش 3 و 4، ص 294.</ref>
 
−
 
 
−
'''از منظر ديگران'''
 
−
 
 
−
نوشته‌ها و اظهارنظرهاي سيره نگاران و دانشمندان اسلامي معيار درستي براي معرفي شخصیت ها و انديشمندان اسلامي است. آيت الله انگجي را علاوه بر فعاليت هاي علمي، اجتماعي، سياسي و مبارزاتي، بايد در گفته ها و ديدگاه هاي ديگران جستجو كرد؛ تا به شخصيت او در ميان عالمان دين پي بُرد. شرح حال نگاران، ادب، تواضع، حُسن خُلق و گستره فهم و كمال وي را ستوده‌اند. علامه فرزانه، حاج ميرزا عبدالله مجتهدي، مي نويسد: «حاجي ميرزا محمدعلي آقا، شخص بسيار عاقل و كافي هستند و مابين مردم بسيار محبوب و محترم بوده و از اعيان علما بشمار مي آيند».<ref> جلوه محراب، ص 59.</ref>
 
−
 
 
−
شادروان مهدي مجتهدي در مورد وي و برادرانش مي نويسد: «...اثر نجابت و آقايي از سيماي آنان ساطع است. وقتي كه انسان اين سه برادر با فضل و كمال و نجيب و آقا را مي‌بيند، به ياد اشراف سادات بني عباس، مانند سيد مرتضي و سيد رضي، و ساير سادات متشخص مي افتد و به احترام مجبور مي شود. آنان از حيا و وقار سر به زير مي‌افكنند و چشم روي هم مي گذارند. ديگران از مهابت آنان سر به زير مي افكنند و چشم بلند نمي كنند. هر سه برادر غيرت اسلامي دارند و به [[اسلام]] و عظمت آن مي انديشمند».<ref> بحران آذربايجان، به كوشش رسول جعفريان.</ref>
 
−
 
 
−
نويسنده مفاخر آذربايجان او را مردي موقر، وزين و متشخص معرفي مي نمايد.<ref> رجال آذربايجان در عصر مشروطيت، مهدي مجتهدي، ص 181.</ref> و مؤلف نامداران تاريخ، ايشان را فردي خوش رفتار و مشكل گشا ياد مي كند.<ref> مفاخر آذربايجان، عبدالرحيم عقيقي بخشايشي، ج 1، ص 288.</ref>
 
−
 
 
−
'''درگذشت'''
 
−
 
 
−
سرانجام اين مرد صبور و مقاوم در مراسم گرامي داشت 15 خرداد سال 1362 در مصلاي [[امام خمینی]]، مقارن با ظهر، جان به جان آفرين تسليم كرد و پس از تشييع بي سابقه مردم خوب تبريز، به شهر مقدس [[قم]] منتقل گرديد و در جوار [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها و در كنار مرقد مطهر يار ديرينش آيت الله شهيد مدني، در مسجد بالاسر دفن گرديد.<ref> نامداران تاريخ، ج 2، ص 357.</ref>
 
−
 
 
−
در پي رحلت جانسوز اين فقيه نستوه، بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران در تلگراف به امام جمعه وقت تبريز، وفات ايشان را تسليت گفت. تلگراف حضرت امام 1 بدين قرار است: بسم الله الرحمن الرحيم. جناب حجة الاسلام آقاي ملكوتي امام جمعه محترم تبريز دامت بركاته خبر رحلت عالم بزرگوار جناب حجة الاسلام آقاي انگجي، موجب تأسف و تأثر گرديد. سوابق ايشان و خانواده معظمشان در حكومت طاغوت و مخالفت هايشان با ستم شاهي بر اهالي آذربايجان معلوم است. مراتب تأسف اين جانب را به اهالي محترم، به ويژه علماي اعلام و حجج اسلام دامت بركاتهم و خانواده معظم ايشان ابلاغ فرماييد. از خداوند تعالي رحمت براي ايشان و سلامت و صبر براي خاندان محترمشان خواستار و پيروزي براي ملت ايران به ويژه اهالي محترم آذربايجان خواستارم.<ref> آشناي جانان.</ref> روح الله الموسوي الخميني.
 
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
−
<references/>
+
<references />
  
 
==منابع==
 
==منابع==
  
−
محمد الوانساز خويي، ستارگان حرم، جلد 18، صفحه 118، 129.
+
* محمد الوانساز خویی، [[ستارگان حرم (کتاب)|ستارگان حرم]]، جلد ۱۸، صفحه ۱۱۸-۱۲۹.
 +
 
 +
==آرشیو عکس و تصویر==
 +
<gallery mode="packed" heights="170">
 +
پرونده:انگجی.jpg|سید محمدعلی حسینی انگجی
 +
پرونده:انگجی (1).jpg|از راست: ناشناس، [[سید ابوالقاسم کاشانی|سید ابوالقاسم حسینی کاشانى]]، سید ابراهیم میلانی و سید محمدعلی حسینی انگجی
 +
پرونده:انگجی (2).jpg|حضور سید محمدعلی حسینی انگجی در کنار [[شهید سید محمد علی قاضی طباطبائی|شهید سید محمدعلی قاضی طباطبایی]] در راهپیمایی های ایام انقلاب
 +
پرونده:انگجی (3).jpg|از راست: سید محمدعلی حسینی انگجی، سید کاظم میرفیضی شریعتمداری و جعفر اشراقی
 +
پرونده:رباني املشي (8).jpg|alt=شهیدان صدوقی، دستغیب و بهشتی و اعضای خبرگان قانون اساسی در دیدار با امام خمینی|1. [[حسینعلی منتظری نجف آبادی|حسین‌علی منتظری]]، 2. [[شهید صدوقی|شهید محمد صدوقی]]، 3. سید محمدعلی حسینی انگجی، 4. [[امام خمینی|سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی]]، 5. علی فلسفی، 6. جوادآقا تهرانی، 7. [[محمدمهدی ربانی املشی]]، 8. [[سید عبدالحسین دستغیب|شهید سید عبدالحسین دستغیب،]] 9. [[شهید بهشتی|شهید سید محمد حسینی بهشتی]]
 +
پرونده:جعفر سبحانی (555).jpg|alt=شهیدان صدوقی و بهشتی و اعضای خبرگان قانون اساسی در دیدار با امام خمینی|1. شهید سید محمد حسینی بهشنی، 2. سید جعفر کریمی، 3. جعفر افروغ (اشراقی)، 4. حسین علی منتظری، 5. [[ناصر مکارم شیرازی]]، 6. [[جعفر سبحانی]]، 7. شهید محمد صدوقی، 8. سید محمدعلی حسینی انگجی، 9. [[شیخ مرتضی حائری یزدی|مرتضی حائری یزدی]] و 10. سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی
 +
پرونده:انگجی (4).jpg|از راست: سید محمدعلی حسینی انگجی، شهید [[شهید سید اسدالله مدنی|سید اسدالله مدنی]]، سید حسین پورمیر غفاری (سیدحسین موسوی تبریزی) و ناشناسان
 +
پرونده:انگجی (5).jpg|alt=مقام معظم رهبری بر سر مزار آیت الله انگجی، اشراقی و شهید مدنی|زیارت قبر سید محمدعلی حسینی انگجی توسط [[سید علی حسینی خامنه ای]] در [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه سلام الله علیها]]
 +
</gallery>
  
−
[[رده:علمای قرن چهاردهم]]
+
[[رده:علمای معاصر|انگجی،محمدعلی]]
 +
[[رده:مبارزان علیه پهلوی]]
 +
[[رده:فقیهان]]
 +
[[رده:مدفونین در حرم حضرت معصومه (س)]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۱ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۱۵

آیت الله سید محمدعلی انگجی تبریزی (۱۲۷۶-۱۳۶۲ ش)، از فقیهان و عالمان مبارز معاصر شیعه و از شاگردان سید محمد حجت کو‌کمری بود. وی به سبب روحیه ظلم ستیزی، علیه تبعیض، بی عدالتی و فساد حکومت پهلوی به مبارزه برخاست و در مقاطع مختلف با انتشار بیانیه‌ها و اطلاعیه‌ها به وظیفه الهی خود عمل کرد. آیت اللّه انگجی پیش از انقلاب در دوره هفدهم مجلس شورای ملی و پس از انقلاب در مجلس خبرگان عضویت داشت. ایشان فرزند آیت اللّه میرزا ابوالحسن حسینی انگجی است.


این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

Icon book.jpg

محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
۲۲۰px
نام کامل سید محمدعلى حسینی انگجى
زادروز ۱۲۷۶ شمسی
زادگاه تبریز
وفات ۱۳۶۲ شمسی
مدفن قم، حرم حضرت معصومه

Line.png

اساتید

شیخ عبد الکریم حائری یزدی، سید محمد حجت کوه کمره ای،...




ولادت

سید محمدعلی انگجی تبریزی، فرزند آیت اللّه میرزا ابوالحسن حسینی انگجی، در سال ۱۳۱۵ قمری (برابر با سال ۱۲۷۶ شمسی)[۱]، متولد گردید.

فعالیت‌های علمی

سید محمدعلی انگجی تحصیلات اولیه و علوم مقدماتی را از استادان تبریز فراگرفت و برای تکمیل آموخته های خود رهسپار شهر قم گردید.[۲]

او در حوزه علمیه قم، از محفل درسی آیت الله حائری یزدی و آیت الله سید محمد حجت استفاده نمود و به مدد توان و قوه استنباط و ذوق سرشار علمی و فقهی‌اش به درجه اجتهاد نایل آمد.

ایشان در کنار تحصیل علوم اسلامی، به فراگیری زبان فرانسه پرداخت و در این زبان مهارت کامل یافت. وی به زبان های ترکی، فارسی و عربی نیز تسلط داشت. سید محمدعلی پس از آموختن دانش های گوناگون، به زادگاه خویش بازگشت.[۳]

آیت الله سید محمدعلی انگجی بعد از انتقال به تبریز، به تدریس و تعلیم در فقه و اصول و دیگر معارف دینی ادامه داد.

فعالیت‌های اجتماعی سیاسی

آیت الله انگجی روحیه اجتماعی و سیاسی داشت و در کمک به قشرهای نیازمند و کم درآمد جامعه، سرآمد هم نوعان خود بود. ایشان با اقتدا به پدر مجاهدشان (میرزا ابوالحسن انگجی)، فعالیت های اصلاحی خود را از دوران مشروطیت آغاز کرد و در دوران پهلوی و هم بعد از انقلاب نیز، در مسائل سیاسی - اجتماعی جامعه کوشش و فعالیت فراوانی داشت که به گوشه‌هایی از آن اشاره می گردد.

بازسازی مسجد:

مسجد آیت الله سید ابوالحسن انگجی، که در مرکز شهر تبریز (خیابان جمهوری اسلامی) قرار دارد، قدمتی چند صد ساله دارد. بنای فعلی مسجد، با سرمایه شادروان دکتر محمدباقر صدقیانی و با نظارت حضرات آیات: سید محمدعلی انگجی و شیخ عبدالحسین غروی (داماد آیت الله سید حسن انگجی) به شکل باشکوهی، تجدید بنا و بازسازی گردید. این مسجد، تا زمان وفات آیت الله انگجی تحت سرپرستی و تولیت وی بود و زیر نظر ایشان اداره می شد.[۴]

مبارزه و تبعید:

آیت الله انگجی، دارای روحیه ظلم ستیزی و مبارزه با فساد و فحشا بود و در مواقع متعدد روحیه کفرستیزی خود را بروز می داد. ایشان از همان دوران جوانی که ۳۲ سال داشت، طعم تلخ تبعید را چشید و همراه پدرش، و میرزا صادق آقا تبریزی، سید محمد مولانا، و برادر تنی خود سید حسن انگجی و دیگر برادران ناتنی مانند سید مهدی انگجی، به کردستان تبعید گردید.

دوره نمایندگی مجلس:

آیت الله انگجی به درخواست برخی از قشرهای مذهبی، در دوره هفدهم مجلس شورای ملی، جزء نامزدهای انتخاباتی مجلس گردید. با تلاش های شهید فضل الله محلاتی و برخی عالمان آذربایجان، شش نفر به مجلس راه یافتند که سه نفر آنها یعنی آیات عظام: سید محمدعلی انگجی، سید ابراهیم میلانی و سید مرتضی شبستری، با بالاترین رأی، راهی مجلس شدند. وی در مجلس، از نمایندگان فعال و برجسته شمرده می شد و از حقوق شرعی و قانونی مردم دفاع می کرد.

اعتراض به انجمنهای ایالتی و ولایتی:

با شروع نهضت بزرگ اسلامی، به رهبری حضرت امام خمینی، آیت الله انگجی رسماً وارد فعالیت‌های سیاسی علیه حکومت پهلوی گردید. وی در اولین اطلاعیه ای که به همراه علما، در آبان ۱۳۴۱ ش. منتشر کرد، اعتراض و انزجار خود را از تصویب قوانین غیراسلامی انجمن های ایالتی و ولایتی اعلام داشت.[۵]

قیام ۲۹ بهمن:

یکی از حرکت‌های مهم و حساس در پیروزی انقلاب اسلامی ایران، قیام خونین ۲۹ بهمن تبریز است. این خیزش، با مجلس گرامی داشت چهلم شهدای ۱۹ دی قم آغاز شد. به علت اعمال ضدانسانی نیروهای رژیم طاغوتی، به تظاهرات و قیام خونین کشیده شد. آیت الله انگجی در کنار روحانیان مبارز شهر، در برپایی این حرکت عظیم مردمی و حمایت از آن نقش مهمی ایفا کرد.[۶]

امضای اعلامیه خلع شاه از سلطنت:

با گسترش اعتراضات سیاسی و راهپیمایی های سراسری تاسوعا و عاشورا در سال ۱۳۵۷ ش، از سوی مبارزان مسلمان و جامعه مدرسین، اعلامیه ای صادر شد که در آن خواستار خلع شاه از سلطنت شدند. آیت الله سید محمدعلی انگجی همراه با دو تن از عالمان سرشناس تبریز این اعلامیه را امضا می کند.[۷] آیت الله بنی فضل در این باره می گوید: «با این که در آن روز، عده‌ای بودند در تبریز، لکن در بین آن عده، تنها سه نفر، آن اعلامیه را از تبریز امضا کردند: قاضی طباطبایی، سید محمدعلی انگجی و برادرش سید حسن انگجی. این سه نفر اعلامیه خلع شاه از سلطنت را امضا کردند و دیگران جرأت نکردند. البته بعضی هایشان نتوانستند، اما بعضی هایشان نخواستند».[۸]

عضویت مجلس خبرگان:

آیت الله انگجی تبریزی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، به عنوان یکی از لیدرهای انقلابیون در تبریز، با بنیانگذار جمهوری اسلامی امام خمینی همگام بود. ایشان در سال ۱۳۵۸ ش. در اولین دوره انتخاباتی مجلس خبرگان قانون اساسی شرکت نمود و به عنوان نماینده استان آذربایجان شرقی در مجلس خبرگان انتخاب شد.[۹]

وفات

مرحوم آیت الله انگجی تبریزی، سرانجام در مراسم گرامی داشت ۱۵ خرداد سال ۱۳۶۲ در مصلای امام خمینی تبریز، جان به جان آفرین تسلیم کرد. پیکر مطهرش به شهر مقدس قم منتقل گردید و در جوار حضرت معصومه سلام الله علیها و در کنار مرقد یار دیرینش آیت الله شهید مدنی، در مسجد بالاسر مدفون گردید.[۱۰]

پانویس

  1. ↑ گنجینه دانشمندان، شیخ محمد شریف رازی، ج ۳، ص ۳۰۲.
  2. ↑ همان.
  3. ↑ گنجینه دانشمندان، ج ۳، ص ۳۰۲
  4. ↑ آشنای جانان.
  5. ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ص ۴۷ و ۱۰۷.
  6. ↑ ر.ک: حماسه ۲۹ بهمن، به کوشش علی شیرخانی.
  7. ↑ زندگی و مبارزات شهید قاضی طباطبایی، ص ۲۹۶.
  8. ↑ تنهایی و پایداری، حسین نجفی، ص ۷۷.
  9. ↑ راهنمای استفاده از صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی، ج ۴، ص ۳۲۷.
  10. ↑ نامداران تاریخ، ج ۲، ص ۳۵۷.

منابع

آرشیو عکس و تصویر

برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=سید_محمدعلی_انگجی&oldid=144630»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا